بلوغ دیررس چیست؟
بلوغ دوره ای از زندگی است که در آن بدن شما رشد کرده و از کودکی وارد بزرگسالی می شود. شما ممکن است با مشاهده تغییرات بدنی خود متوجه عبور از کودکی به بزرگسالی گردید. اگر دختر هستید، در دوران بلوغ متوجه رشد سینه های خود، رشد مو در ناحیه تناسلی، جهش رشد قدی و بروز چرخه قاعدگی می شوید. در دوران بلوغ، شکل کلی بدن شما تغییر کرده، ران ها بزرگ تر می شوند و بدن شما انحنای بیشتری به خود می گیرد.
اگر پسر هستید، شما ممکن است متوجه رشد موها در ناحیه تناسلی وصورت، جهش رشد قدی و بزرگ شدن بیضه ها و آلت تناسلی شوید. شکل کلی بدن شما تغییر می کند، شانه های شما پهن تر شده و حجم عضلانی بدن تان افزایش می یابد.
این تغییرات تحت تاثیر هورمون های جنسی که بیش از پیش در بدن شما تولید می شوند ایجاد می گردند. بلوغ در طول چند سال اتفاق می افتد و سن آغاز و اتمام آن بسیار متفاوت خواهد بود. بلوغ عموما در سنینی بین 7-13 سال در دختران و بین 9-15 سال در پسران رخ می دهد؛ در حالی که این زمان ممکن است برخی سریع تر و برخی دیرتر باشد. این محدوده وسیع سن بلوغ نرمال است.
برخی مواقع افرادی این محدود سنی نرمال برای بلوغ را بدون بروز نشانه های خاصی ز تغییرات بدنی می گذرانند. این بلوغ دیررس نام می گیرد.
بلوغ دیررس: علت
بلوغ دیررس ممکن است به چند دلیل ایجاد شود. در بیشتر موارد، بلوغ دیررس یک الگوی رشد و تکامل در یک خانواده است. بلوغ دیررس ممکن است والدین، خواهر و برادر، عمه، عمو و ... یک دختر یا پسر نیز دیده شود. این بلوغ دیررس شرطی نام می گیرد و معمولا نیازی به درمان ندارد. نوجوانانی که دچار این نوع بلوغ دیررس می شوند در نهایت به صورت نرمال و اندکی دیرتر از هم سالان خود تکامل می یابند. دکتر علی مظاهری فوق تخصص غدد و رشد کودکان عنوان می دارند معمولا بلوغ دیررس در پسرها شایعتر می باشد و در نهایت به قد هایی قابل قبول دست خواهند یافت و در دختر خانم ها کمتر شایع است.
مشکلات پزشکی نیز می توانند علت بلوغ دیررس باشند. برخی افراد مبتلا به بیماری های مزمن مانند دیابت، سیستیک فیبروز، بیماری کلیوی و یا حتی آسم ممکن است دچار بلوغ دیررس شوند؛ زیرا بیماری آن ها می تواند رشد و تکامل را برای آن ها دشوارتر سازد و بدین ترتیب عامل بلوغ دیررس گردد. درمان مناسب و کنترل بهتر بر روی این شرایط و بیماری ها احتمال بروز بلوغ دیررس را کاهش می دهد.
فردی که دچار سوء تغذیه شده است (عدم دریافت مواد غذایی کافی) نیز ممکن است در مقایسه با فردی که رژیم غذایی سالم و متعادل دارد دیرتر بلوغ را تجربه کند. برای مثال، نوجوانانی که دچار بیماری بی اشتهایی عصبی هستند اغلب تا حدی دچار کاهش وزن می شوند که بدن آن ها نمی تواند به طور طبیعی رشد کند و بلوغ دیررس اتفاق می افتد. دخترانی که فعالیت ورزشی بسیاری دارند ممکن است دچار بلوغ دیررس شوند؛ زیرا سطح فعالیت ورزشی آن ها سطح چربی بدن شان را بسیار پایین نگه می دارد. بدن دختران قبل از این که وارد سن بلوغ شوند و یا قاعدگی را تجربه کنند به مقداری چربی نیاز دارد. بلوغ دیررس همچنین در اثر مشکلاتی در غدد تیروئید یا هیپوفیز فرد رخ می دهد. این غدد تولید کننده هورمون هایی هستند که نقش مهمی در رشد و تکامل بدن دارند و کمبود آن ها می تواند زمینه ساز بلوغ دیررس شود.
برخی افراد که دچار بلوغ دیررس می شوند مشکلاتی در کروموزوم های خود دارند که تشکیل دهنده دی ان ای هستند و دارای برنامه های ساختاری بدن ما می باشد. وجود مشکلاتی در کروموزوم ها می توانند با فرآیندهای طبیعی رشد مقابله کنند و علت بلوغ دیررس باشند. سندرم ترنر نمونه ای از یک اختلال کروموزومی است که می تواند موجب بلوغ دیررس گردد. این سندرم زمانی ایجاد می شود که یکی از دو کروموزوم های ایکس خانم غیر طبیعی است و یا از دست رفته است. این موجب مشکلاتی در نحوه رشد دختران و تکامل تخمدان ها و تولید هورمون های جنسی می گردد. خانم هایی که سندرم ترنر در آن ها درمان نمی شود قدی کوتاه تر از میزان نرمال دارند، معمولا نابارور هستند و ممکن است مشکلات پزشکی دیگری داشته باشند.
آقایان مبتلا به سندرم کلاینفلتر با یک کروموزوم ایکس اضافی متولد می شوند که تکامل جنسی را کند کرده و می تواند علت بلوغ دیررس باشد.
بلوغ دیررس: درمان
خوشبختانه پزشکان معمولا می توانند نوجوانان مبتلا به بلوغ دیررس را در داشتن رشد و تکامل نرمال تر یاری دهند. بنابراین اگر شما نگران تکامل ناکافی و ابتلا به بلوغ دیررس در کودک خود هستید، باید قرار ملاقاتی با پزشک تنظیم نمایید. پزشک برای تشخیص بلوغ دیررس علاوه بر معاینه فیزیکی، با پرسیدن سوالات و بررسی علائم، وضعیت سلامتی شما در گذشته، وضعیت سلامت خانوادگی شما، تمام داروهای مصرفی، آلرژی هایی که به آن ها دچار هستید و سایر مسائل همچون الگوهای رشد در اعضای خانواده شما سابقه پزشکی تان را در اختیار می گیرد. او نمودار رشد شما را رسم می کند تا نقاط از نمودار که دچار مشکل هستند را شناسایی کند و همچنین انجام آزمایش های خون را برای بررسی تیروئید، هیپوفیز و مشکلات کرموزومی توصیه می نماید. برای تشخیص بلوغ دیررس، شما همچنین باید یک تصویربرداری اشعه ایکس برای تعیین سن استخوان انجام دهید که امکان بررسی بلوغ نرمال استخوان هایی شما توسط پزشک را فراهم می کند.
در بسیاری از موارد، در روند تشخیص بلوغ دیررس پزشک این اطمینان را به شما می دهد که شما دچار مشکلات فیزیکی زمینه ای نیستید و تنها سرعت رشد شما اندکی پایین است. در صورت وجود مشکل، شما به پزشک متخصص غدد کودکان ارجاع داده می شوید که به طور اختصاصی مشکلات رشد را کودکان و نوجوانان درمان می کند. برخی نوجوانان که دچار بلوغ دیررس می شوند، به سختی در انتظار تغییرات مربوط به بلوغ می مانند حتی بعداز این که پزشک به آن ها اطمینان می دهد که سلامت هستند. در برخی موارد، پزشکان برای مدت کوتاهی درمان بلوغ دیررس را داروهای هورمونی شروع می کنند تا تغییرات بلوغ آغاز گردند. معمولا زمانی که درمان بلوغ دیررس برای چند ماه متوقف می گردد، هورمون های خود فرد به اندازه کافی آزاد شده و روند بلوغ را کامل می کنند.
