انسداد روده علائم، علل، تشخیص و درمان

انسداد روده مانع از عبور غذا و مایعات از طریق روده کوچک و روده بزرگ (کولون) می شود. اصطلاح پزشکی انسداد روده Ileus نام دارد. علت ایجاد انسداد روده به چسبندگی روده ناشی از عوارض جراحی باز می گردد. چسبندگی روده نوارهای فیبری بافتی می باشد که در شکم ایجاد می گردد. ابتلا به بیماری التهابی روده یا بیماری کرون، دیورتیکولیت، فتق و سرطان کولون نیز می تواند در ایجاد انسداد روده دخیل باشد.

بدون درمان بخش های مسدود شده روده از بین رفته و مشکلاتی را ایجاد می کند. اما به طور کلی با توجه به پیشرفت های درمانی، درمان به موقع انسداد روده می تواند نتایج موثری را به دنبال داشته باشد.

علائم انسداد روده

علائم انسداد روده عبارت است از:

دردهای شکمی
از دست رفتن اشتها
یبوست
استفراغ
ناتوانی در حرکات روده و دفع گاز
تورم شکم

چه زمان باید به پزشک مراجعه کرد؟

از آنجاییکه در اثر انسداد روده احتمال بروز عوارض جدی وجود دارد باید مراقب دردهای شکمی باشید و فورا علت آن را پیگیری نمایید.

انواع انسداد روده

انسداد روده باریک ممکن است مکانیکی یا فلجی باشد:

انسداد مکانیکی: انسداد مکانیکی روده باریک در 50 تا 75 درصد موارد به علت چسبندگی روده می باشد. از دیگر علل این نوع انسداد روده می توان به فتق و نئوپلاسم های انسداد دهنده، ضایعات التهابی، در هم فرو رفتن روده ها، ولولوس، کارسینوماتوز، آندومتریوز و برخی علل نادر (سنگ کیسه صفرا، اجسام خارجی، سندرم شریان مزانتریک فوقانی) اشاره کرد. انسداد مکانیکی روده بزرگ می تواند به علت سرطان کولون، ولولوس، دیورتیکولیت، سفت شدن و تجمع مدفوع و در هم فرو رفتن روده ها باشد.
انسداد فلجی: انسداد فلجی می تواند به علت التهاب صفاق، اورمی، اختلالات الکترولیتی، بیماری های سیستمیک اساسی، جراحی، ضربه یا داروها روی دهد.

علت انسداد روده

شایع ترین علت انسداد روده در افراد بالغ عبارت است از:

چسبندگی روده: چسبندگی روده شامل نوارهای فیبری در حفره شکمی می باشد که در نتیجه جراحی شکم یا لگن ایجاد می شوند.
سرطان کولون
انسداد روده در کودکان عمدتا به دلیل پیچ خوردن روده می باشد.

سایر علل احتمالی در مورد بیماری انسداد روده عبارت است از:

فتق: بخشی از روده به که به سمت بخش دیگری از بدن بیرون می زند
بیماری التهابی روده مانند بیماری کرون
دیورتیکولیت شرایطی که در آن کیسه های کوچک ایجاد شده در مسیر گوارشی ملتهب یا عفونی می شود
پیچ خوردن کولون یا ولولوس
مدفوع به هم چسبیده

در برخی موارد انسداد کاذب روی می دهد که به آن ایلئوس پارالیتیک یا فلجی گفته می شود. انسداد کاذب می تواند نشانه ای از انسداد روده باشد اما شامل انسداد فیزیکی نمی شود. در انسداد فلجی ماهیچه ها یا عصب مسئول در تنظیم انقباضات روده مختل می شوند و به این ترتیب حرکت غذا و مایعات در سیستم گوارشی متوقف می شود. عصب فلجی می تواند هر بخشی از روده را درگیر کند. علل ایجاد انسداد فلجی عبارت است از:

جراحی در شکم یا لگن
عفونت
مصرف برخی داروها که بر ماهیچه ها و اعصاب تاثیر می گذارند از جمله آنتی دپرشنت های سه حلقه ای مانند آمی تریپتیلین و ایمی پرامین و داروهای اپیوئیدی مانند هیدروکودن.
وجود اختلال عصبی یا ماهیچه ای مانند بیماری پارکینسون

فاکتورهای خطر انسداد روده

بیماری ها و شرایطی که می تواند احتمال انسداد روده را افزایش دهد عبارت است از:

جراحی در ناحیه شکم یا لگن که اغلب با ایجاد چسبندگی روده همراه می باشد و چسبندگی روده شایع ترین علت انسداد روده محسوب می شود.
بیماری کرون که سبب ضخیم شدن دیواره روده و باریک شدن مسیر عبور غذا می شود.
وجود سرطان در ناحیه شکمی

عوارض انسداد روده

انسداد روده در صورت عدم درمان می تواند عوارض مرگ باری را به دنبال داشته باشد:

از بین رفتن بافت روده: انسداد روده می تواند جریان خون تامین کننده بخش های مختلف روده را قطع کند و فقدان خونرسانی به بخش های روده منجر به مرگ بافت روده می شود. مرگ بافت پارگی در دیواره روده و عفونت را به دنبال خواهد داشت.
عفونت: پریتونیت اصطلاح پزشکی است که به عفونت داخل حفره شکمی ارتباط دارد. پریتونیت عارضه ای مرگ بار می باشد که باید فورا تحت درمان قرار گیرد. پریتونیت یکی از عوارض انسداد روده می باشد.

تشخیص انسداد روده

آزمایشات و روش های تشخیصی برای برسی انسداد روده عبارت است از:

معاینه فیزیکی: پزشک ابتدا سابقه فیزیکی و علائم بیمار را در نظر خواهد داشت. سپس برای ارزیابی موقعیت معاینه فیزیکی را انجام می دهد. در صورت تورم در شکم و یا وجود نواحی حساس به لمس در شکم پزشک به وجود احتمال انسداد روده مشکوک خواهد شد. پزشک با استفاده از استتوسکوپ صدای روده را گوش خواهد داد.
اشعه ایکس: برای تایید تشخیص انسداد روده پزشک استفاده از تصویربرداری با اشعه ایکس را در نظر خواهد داشت. اما باید توجه داشت برخی موارد انسداد روده با استفاده از چنین تصویربرداری های معمولی قابل رویت نمی باشد.
سی تی اسکن: سی تی اسکن روشی است که طی آن با استفاده از اشعه ایکس تصویر برداری از زوایای مختلف انجام می شود تا تصویر چند وجهی ایجاد شود. این تصاویر در مقایسه با عکس برداری های معمول جزئیات بیشتری را نشان می دهند.
سونوگرافی: در صورت انسداد روده در کودکان استفاده از سونوگرافی روش ارجح تشخیصی می باشد.
انما باریم یا هوا: انما باریم یا هوا عکس برداری از کولون را تقویت می کند. در طول انجام این روش پزشک هوا یا باریم مایع را از طریق رکتوم وارد کولون می کند. در موارد پیچ خوردگی روده در کودکان انما باریم یا هوا می تواند مشکلات انسداد روده را برطرف کند و در این شرایط نیازی به دریافت درمان های بیشتر نخواهد بود.

تشخیص های افتراقی در مورد انسداد روده عبارت است از:

گاستروآنتریت حاد
یبوست شدید
آپاندیسیت
ایسکمی مزانتر
پانکراتیت
کله سیستیت
زخم گوارش سوراخ شده
پارگی التهابی لگن
آنوریسم آئورت شکمی

آمادگی برای ملاقات با پزشک

انسداد روده شرایطی اورژانسی می باشد. درنتیجه به هنگام بروز انسداد روده زمانی برای آمادگی ملاقات با پزشک وجود نخواهد داشت. در صورت امکان می توانید لیستی از علائم و نشانه هایی که تجربه کرده اید را قبل از ملاقات با پزشک آماده کنید تا بتوانید با آمادگی بهتری به سوالات پزشک پاسخ دهید. پزشک احتمالا سوالات زیر را از شما خواهد پرسید:

درد شکم و سایر علائم در شما از چه زمانی آغاز شده است؟
آیا این علائم به طور ناگهانی ظاهر شده است یا پیش از این چنین علائمی را تجربه کرده بودید؟
آیا درد به طور مستمر ادامه داشته است؟
آیا دچار حالت تهوع، استفراغ، تب، خون در مدفوع، اسهال یا یبوست شده اید؟
آیا در ناحیه شکم سابقه جراحی یا رادیوتراپی داشته اید؟

درمان انسداد روده

درمان انسداد روده وابسته به علت ایجاد انسداد روده می باشد اما عموما درمان انسداد روده به بستری شدن در بیمارستان نیاز خواهد داشت.

بعد از ورود به بیمارستان پزشک ابتدا وضعیت شما را تثبیت خواهد کرد. این فرایند شامل مراحل زیر می باشد:

قرار دادن خط وریدی داخل ورید بازو تا به این ترتیب امکان انتقال مایعات به بدن وجود داشته باشد
قرار دادن لوله نازوژنیک از دهان به معده برای آسپیراسیون هوا و مایعات و تخفیف تورم شکمی
قرار دادن لوله ای نازک و منعطف به نام کاتتر در مثانه برای تخلیه ادرار و جمع آوری آن برای انجام آزمایش ادرار

در مورد پیچ خوردگی روده انما باریم و هوا با اهداف تشخیصی و درمانی در کودکان استفاده می شود. اگر انما عمل کند به درمان بیشتر نیازی نخواهد بود.

در مواردی که انسداد روده نسبی باشد پس از تثبیت وضعیت نیاز به انجام درمان های بیشتر وجود خواهد داشت. پزشک ممکن است استفاده از غذاهایی با فیبر اندک را به شما توصیه کند زیرا این غذاها در شرایط انسداد نسبی به طور ساده تری پردازش می شوند. اگر انسداد خو به خود برطرف نشود در آن صورت برای برطرف شدن به جراحی انسداد روده نیاز خواهیم داشت.

در صورتیکه امکان عبور غذا از روده به طور کل وجود نداشته باشد انسداد روده از نوع کامل خواهد بود و این شرایط به جراحی انسداد روده نیاز خواهد داشت. روش جراحی انسداد به علت ایجاد انسداد و بخش های مسدود شده در روده بستگی خواهد داشت. در جراحی انسداد روده معمولا بخش هایی که دچار انسداد روده شده برداشته می شود، همچنین بخش های مرده و آسیب دیده نیز خارج می شود. در برخی موارد پزشک برای درمان انسداد روده از استنت فلزی استفاده خواهد کرد. استنت فلزی شامل لوله ای مشبک می باشد که از طریق آندوسکوپ وارد کولون می گردد. استنت سبب باز نگاه داشتن کولون می شود و به این ترتیب در درمان انسداد روده نقش دارد. استنت معمولا برای درمان افراد مبتلا به سرطان کولون استفاده می شود. در برخی شرایط، زمانیکه انجام جراحی انسداد روده پر خطر می باشد استنت گذاری به عنوان یک گزینه مطرح می شود. با وجود استنت ممکن است نیاز به جراحی همچنان وجود داشته باشد.

اگر پزشک تشخیص دهد علائم به دلیل انسداد کاذب (انسداد فلجی) ایجاد شده است در این صورت بیمار به مدت یک تا دو روز در بیمارستان مانیتور می شود. با مشخص شدن علت انسداد فلجی درمان آغاز می گردد. انسداد فلجی می تواند خود به خود بهتر شود. در عین حال بیمار نیز می تواند برای تغذیه از روش وریدی یا لوله گذاری در بینی استفاده کند. اگر انسداد فلجی خود به خود درمان نشود پزشک داروهایی را نسخه می کند که در ایجاد انقباضات ماهیچه ای نقش دارد و می تواند حرکات مایعات و غذا را در روده تقویت کند. اگر انسداد فلجی ناشی از بیماری یا مصرف دارویی خاص باشد، قطع مصرف دارو و درمان بیماری زمینه ای در اولویت درمان قرار خواهد داشت. در درمان این نوع از انسداد روده ای به ندرت به انجام جراحی انسداد روده برای برداشت بخشی از روده نیاز خواهیم داشت.

در مواردی که کولون بزرگ شده باشد درمانی به نام فشرده سازی برای تخفیف شرایط استفاده می شود. فشرده سازی با استفاده از کولون سکوپی انجام می شود. در این روش لوله ای نازک وارد مقعد شده و به سمت کولون هدایت می شود. فشرده سازی همچنین می تواند در طول جراحی انجام شود.

منبع: وبسایت http://www.mayoclinic.org