سرخجه علائم، علل، تشخیص و درمان
سرخجه چیست؟ سرخجه به انگلیسی روبلا خوانده می شود. سرخک آلمانی یا سرخک سه روزه نیز نام های دیگر این بیماری می باشند. سرخجه نوعی عفونت ویروسی مسری است که بهترین مشخصه آن بروز راش های قرمز متمایز می باشد. روبلا همانند سرخک نیست اگر چه بروز راش قرمز در هر دو بیماری مشابه می باشد. تفاوت سرخک و سرخجه در عامل ایجاد آن هاست.
واکسن سرخک سرخجه اوریون معمولا به کودکان در سنین قبل از مدرسه تزریق می شود و این امر در پیشگیری از ابتلا به عفونت سرخجه در کودکان موثر خواهد بود. از آن جایی که استفاده از واکسن بسیار گسترده شده است در کشورهایی مانند آمریکا این بیماری در حال ریشه کن شدن می باشد.
علائم سرخجه در کودکان
علائم سرخجه چیست؟
علائم سرخجه و نشانه های آن اغلب خفیف است و به ندرت مورد توجه قرار می گیرد و این امر مخصوصا در کودکان بسیار متداول است. عموما علائم بیماری دو تا سه هفته بعد از قرار گرفتن در معرض ویروس اتفاق می افتد. علائم معمولا دو تا سه روز به طول می انجامد. علائم سرخجه عبارت است از:
- تب ملایم با درجه 38.9 یا کمتر
- سردرد
- آبریزش بینی
- چشمان قرمز و ملتهب
- غدد لنفاوی متورم و حساس در پشت گردن و گوش ها هم چنین پایه جمجمه
- وجود راش های صورتی رنگ که ابتدا روی صورت ظاهر شده و سپس به سایر بخش های بدن از جمله تنه، بازوها و پاها منتشر می شود و به همین ترتیب نیز محو می گردد.
- درد مفاصل مخصوصا در خانم های جوان
چه زمان باید به پزشک مراجعه کرد؟
اگر علائم لیست شده در بالا را در خود یا فرزندتان مشاهده می کنید فورا به پزشک مراجعه کنید. به خاطر داشته باشید علائم سرخجه در زن باردار بسیار اهمیت دارد؛ زیرا ابتلا به سرخجه می تواند عوارض دائمی را برای جنین به دنبال داشته باشد. برای پیشگیری از ابتلا به سرخجه در بارداری قبل از باردار شدن وضعیت واکسیناسیون خود را بررسی کنید. ابتلا به این بیماری مخصوصا در سه ماهه اول بارداری می تواند منجر به مرگ و یا نقص در جنین در حال رشد شود. سرخجه در بارداری علت شایع بروز ناشنوایی مادرزادی می باشد. به عبارتی ابتلا به این بیماری، جنین را در خطراتی مانند از دست دادن شنوایی قرار می دهد. بهترین راه برای پیشگیری از بروز این عارضه ایمن سازی قبل از بارداری می باشد.
اگر باردار باشید احتمالا تحت انجام غربالگری های روتین برای ایمن سازی علیه روبلا قرار خواهید گرفت. اما اگر هرگز واکسن سرخجه را دریافت نکرده باشید باید فورا با پزشک تماس بگیرید. وضعیت ایمنی نسبت به این بیماری در آزمایش خون مشخص می شود.
علت سرخجه در کودکان
علت سرخجه یا روبلا ویروسی است که می تواند از فردی به فرد دیگر منتقل شود. نحوه سرایت بیماری، سرفه یا عطسه فرد آلوده می باشد هم چنین از طریق تماس مستقیم با ترشحات تنفسی فرد آلوده مانند مخاط نیز قابلیت انتقال سرخجه وجود دارد. ویروس عامل می تواند از طریق جریان خون از خانم باردار به جنین او منتقل شود.
فرد مبتلا به سرخجه از ده روز قبل از بروز راش ها تا یک یا دو هفته بعد از محو شدن آن ها قابلیت انتقال بیماری را دارد. فرد آلوده می تواند قبل از این که متوجه ابتلا به بیماری باشد آن را انتقال دهد. بنابراین نحوه سرایت سرخجه بسیار ساده می باشد.
بیماری سرخجه در کودکان شایع می باشد اما به دلیل گسترش استفاده از واکسن، شیوع سرخجه رو به کاهش گذاشته است.
هنوز شاهد شیوع سرخجه در خیلی از بخش های جهان هستیم. شیوع این بیماری در برخی کشورها مخصوصا در بین خانم های باردار وسیع تر می باشد.
عوارض سرخجه
سرخجه عفونت خفیفی می باشد. وقتی شما به سرخجه مبتلا می شوید معمولا به طور دائم نسبت به آن ایمنی پیدا خواهید کرد. برخی خانم های مبتلا به سرخجه در انگشتان، مچ ها و زانوهای خود دچار آرتریت می شوند که معمولا تا یک ماه به طول می انجامد. در موارد نادر سرخجه می تواند سبب عفونت گوش (اوتیت مدیا) یا التهاب در مغز (انسفالیت) شود.
به هر حال در صورتی که باردار باشید تماس با ویروس سرخجه می تواند نتایجی را برای جنین شما در پی داشته باشد. تاثیر این بیماری بر جنین می تواند شدید باشد. نود درصد نوزادان متولد شده از مادرانی که در طول دوازده هفته نخست بارداری به سرخجه مبتلا شده اند به سرخجه مادرزادی دچار شده اند. این سندرم می تواند سبب مشکلات زیر شود:
- آب مروارید
- ناشنوایی
- عقب ماندگی در رشد
- نقص مادرزادی در قلب
- نقص در سایر ارگان ها
- عقب ماندگی ذهنی
قرار گرفتن در معرض سرخجه در بارداری در هر حال خطرناک می باشد اما احتمال بروز خطرات در سه ماهه اول بارداری در بیشترین حالت می باشد.
تشخیص سرخجه
راش های ناشی از سرخجه همانند خیلی از بیماری های ویروسی می باشد. بنابراین پزشکان معمولا با استفاده از تست های آزمایشگاهی سرخجه را تشخیص می دهند. سرخجه در ازمایش خون و کشت ویروس مشخص می شود. با استفاده از این روش ها وجود انواع متفاوت سرخجه در خون مشخص می شود. این انتی بادی ها نشان می دهند که شما اخیرا و یا در گذشته به سرخجه مبتلا شده اید و یا این که واکسن سرخجه را دریافت کرده اید.
آمادگی برای ملاقات با پزشک
مادامی که برای ملاقات با پزشک آماده می شوید بهتر است هر گونه سوالی در ذهن دارید را یادداشت بفرمایید. پزشک نیز احتمالا سوالاتی از شما خواهد پرسید. بهتر است آمادگی پاسخ دهی به پرسش های پزشک را داشته باشید.
پزشک احتمالا سوالات زیر را از شما خواهد پرسید:
- آیا واکسن سرخجه را دریافت کرده اید؟
- چه مدتی است که علائمی مانند راش یا درد مفاصل را دارید؟
- آیا شما در تماس با فردی بوده اید که به سرخجه مبتلا بوده است؟
- آیا اخیرا به منطقه یا کشوری خاص مسافرت داشته اید؟
- آیا چیزی وجود دارد که علائم شما را تشدید می کند؟
- آیا چیزی وجود دارد که علائم شما را بهتر کند؟
از آن جایی که احتمال ابتلا به بیماری عفونی در مورد شما مطرح است پزشک به هنگام معاینه شما ممکن است از ماسک استفاده کند.
درمان سرخجه
درمان سرخجه در کودکان
هیچ درمانی نمی تواند دوره سرخجه را کوتاه کند و معمولا برای علائمی که خفیف هستند نیازی به درمان نخواهد بود. به هر حال پزشکان توصیه می کنند که فرد مبتلا از سایرین جدا شود و این نکته مخصوصا در مورد خانم های باردار اهمیت دارد.
تماس با سرخجه در بارداری خطراتی را برای جنین در پی دارد که در این مورد می توانید با پزشک مشورت کنید. اگر می خواهید به بارداری خود ادامه دهید می تواند آنتی بادی به نام hyperimmune globulin را دریافت کنید که می تواند شما را در مبارزه با عفونت یاری دهد. به این ترتیب علائم در شما کاسته می شود اما احتمال بروز سرخجه مادرزادی در جنین کاهش نمی یابد.
پشتیبانی از نوزاد مبتلا به سرخجه مادرزادی بستگی به شدت مشکل نوزاد دارد. کودکان که عوارض متعددی دارند ممکن است برای دریافت درمان اولیه به چندین متخصص نیاز داشته باشند.
درمان های خانگی
درمان خانگی سرخجه
در موارد نادر زمانی که کودک یا فرد بالغ به بیماری سرخجه مبتلا می شود برخی اقدامات اولیه می توانند بسیار کمک کننده باشند:
- استراحت مناسب
- استفاده از استامینوفن برای تخفیف ناراحتی های ناشی از تب و درد
- از تماس با افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند بپرهیزید.
- در صورتی که فرزند شما به سرخجه مبتلا شده است مسئولین مدرسه را در جریان قرار دهید.
پیشگیری از سرخجه
واکسن سرخجه می تواند به صورت واکسن ترکیبی همراه با سرخک و اوریون تزریق شود. پزشکان توصیه می کنند کودکان این واکسن را در سنین 12 تا 15 ماهگی و سپس دوباره در سنین چهار تا شش سالگی (قبل از ورود به مدرسه) دریافت کنند. این نکته مخصوصا در مورد دختران اهمیت فراوانی دارد؛ زیرا می تواند مانع از ابتلا به بیماری در دوران بارداری شود.
معمولا کودکان شش تا هشت ماه بعد از تولد می توانند از سرخجه محافظت شوند؛ زیرا ایمنی لازم را از طریق مادر دریافت کرده اند. اگر کودکی تا قبل از دوازده ماهگی به دریافت ایمنی در برابر سرخجه نیاز داشته باشد، در آن صورت می توان در اوایل شش ماهگی واکسن را تزریق کرد. اما کودکانی که زودتر واکسینه می شوند هم چنان باید در سنین توصیه شده دوباره واکسینه شوند.
چه کسانی به دریافت واکسن سرخجه نیاز دارند؟
در موارد زیر به دریافت واکسن سرخجه نیازی نخواهید داشت:
- دو دوز واکسن سرخجه سرخک اوریون را بعد از دوازده ماهگی دریافت کرده باشید.
- آزمایش خون شما نشان دهد که شما نسبت به سرخک، اوریون و سرخجه ایمن هستید.
شما در صورتی که شرایط ذکر شده در بالا را نداشته باشید در آن صورت باید واکسن را دریافت کنید:
- عدم بارداری به هنگام دریافت واکسن اهمیت دارد.
- حضور در اماکن عمومی مانند مدرسه می تواند دلیل مهمی برای دریافت واکسن باشد.
- کار کردن در بیمارستان و مراکز پزشکی و مهد ها نیز می تواند دلیل مهم دیگری برای دریافت واکسن باشد.
- تصمیم برای مسافرت به مناطقی که شیوع سرخجه در آن بالاست.
انجام واکسناسیون برای افراد زیر توصیه نمی شود:
- خانم های باردار یا آن هایی که قصد باردار شدن ظرف چهار هفته آینده را دارند.
- افرادی که به واکنش آلرژیک کشنده به ژلاتین، آنتی بیوتیک نئومایسین دچارند و یا دوز قبلی از واکسن سرخک سرخجه اوریون را دریافت کرده اند.
- ابتلا به سرطان یا بیماری خونی و یا ابتلا به بیماری یا مصرف دارویی که بر سیستم ایمنی فرد تاثیر داشته باشد.
قبل از دریافت واکسن حتما باید با پزشک مشورت کنید.
عوارض جانبی ناشی از واکسن:
اغلب افراد در نتیجه دریافت واکسن عوارض جانبی را نشان نمی دهند. حدود 15 درصد افراد ظرف 12 روز بعد از دریافت واکسن دچار تب می شوند و حدود 5 درصد نیز ممکن است راش خفیفی را تجربه کنند. برخی نواجوانان و خانم های بالغ پس از دریافت واکسن دچار درد مفصل یا سفتی می شوند. کمتر از یک مورد در هر یک میلیون نفر بعد از دریافت واکسن دچار واکنش های حساسیتی شدید می شود.
در سال های اخیر تعداد کودکانی که به اوتیسم دچار شده اند رو به افزایش است و این موضوع از نگرانی های گسترده ای محسوب می شود. برخی نگرانی ها حاکی از آن است که بین واکسن سرخک سرخجه اوریون و احتمال بروز اوتیسم ارتباطی وجود دارد.