بیماری مقاربتی جنسی (STDs) عفونت هایی است که به واسطه نزدیکی جنسی(از جمله رابطه جنسی دهانی، مقعدی و ...) از فردی به فرد دیگر منتقل می شود. این بیماری ها می تواند از طریق تماس بین ناحیه تناسلی فرد و ناحیه تناسلی، دهان ، چشم ها و مقعد فرد دیگر منتقل شود.
انواع بیماری های STDs وجود دارد اما یکی از شایع ترین آن ها هرپس سیمپلکس نوع دو (هرپس تناسلی)، ویروس پاپیلومای انسانی، کلامیدیا، سوزاک، سیفلیس، اچ آی وی و زگیل های تناسلی است. برخی عفونت ها مانند ویروس هپاتیت بی که از طریق تماس جنسی منتقل می شود جز بیماری های STD محسوب نمی شود زیرا این عفونت ها به روش های دیگر نیز منتقل می شوند.
علائم بسته به نوع عفونت متغیر می باشد اما برخی افراد که به عفونت های STD مبتلا می شوند ممکن است علائمی را به لحاظ بالینی نشان ندهند.
برخی علائم STDs عبارت است از:
- درد یا زخم های دردناک روی پوست ناحیه تناسلی هم در مردان و هم در ناحیه جنیتال خانم ها
- تب
- تورم غدد
- درد در ناحیه شکم
- ترشحاتی از آلت تناسلی مردانه
- ترشحاتی از رکتال
- ترشحات واژن
- احساس سوزش حین ادرار
- درد در حین نزدیکی
تشخیص:
اگر پزشک به وجود عفونت های مقاربتی مشکوک شود، اطلاعاتی را در مورد تعداد شریک های جنسی خواهد پرسید و این که آیا آنها به عفونت های مقاربتی مبتلا بوده اند.
سپس پزشک ناحیه تناسلی بیمار را معاینه خواهد کرد. او ناحیه anal را در زنان معاینه خواهد کرد و سپس معاینه لگن را انجام خواهد داد. بعلاوه با استفاده از swap از آلت تناسلی مردانه نمونه گیری می کند همچنین در خانم ها از ترشحات دهانه رحم یا رکتوم نمونه برداری می کند و نمونه ها را برای تست به لابراتوآر می فرستد. زخم های قابل رویت نیز مورد معاینه و نمونه برداری قرار می گیرند.
تشخیص اولیه بر مبنای نتایج معاینات فیزیکی انجام خواهد شد. برای مثال، زخم های دردناک نشان دهنده هرپس تناسلی است در حالی که زخم های بدون درد می تواند نشان دهنده سیفلیس باشد. به این ترتیب بیمار قبل از به دست آمدن نتایج آزمایشگاه می تواند درمان را آغاز کند.
با توجه به علائمی که بیمار دارد آزمایش های متفاوتی انجام می شود. در مواردی که هرپس تناسلی وجود دارد، اگر بیمار زخمی داشته باشد، ممکن است نمونه برداری انجام شده و نمونه در آزمایشگاه بررسی شود. آزمایش خون می تواند مشخص کند که آیا بیمار آنتی بادی علیه ویروس هرپس دارد یا خیر، از این طریق در برخی موارد می توان تشخیص داد آیا بیمار به عفونت آلوده شده است یا خیر.
در مورد کلامیدیا پزشک نمونه ای از مایع مترشحه آلت تناسلی و یا سرویکس را به آزمایشگاه خواهد فرستاد. کلامیدیا می تواند از طریق آزمایش ادرار نیز تشخیص داده شود.
سوزاک به نمونه گیری مستقیم از آلت تناسلی مردانه، سرویکس یا رکتوم نیاز دارد. سیفلیس و HIV می تواند بر اساس آزمایش خون مشخص شود. اگر بیمار به زخم های ناشی از سیفلیس مبتلا باشد، تشخیص می تواند با بررسی مایع حاصل از زخم در زیر میکروسکوپ در زمینه ای تیره انجام شود تا وجود باکتری تشخیص داده شود.
اگر فرد به یکی از بیماری های مقاربتی مبتلا باشد پزشک احتمالا توصیه خواهد کرد که برای HIV و یا سایر انواع STD آزمایش دهد زیرا فاکتور خطر این بیماری ها مشابه می باشد. بنابراین اگر فرد به یکی از بیماری های STD مبتلا باشد احتمال زیادی دارد که به HIV نیز مبتلا گردد.
دوره بیماری:
این که چقدر STD به طول می انجامد بستگی به نوع عفونت دارد. در برخی موارد اگر چه علائم بدون درمان از بین می رود اما در این حالت بیمار هنوز آلوده است و می تواند بیماری را در صورت داشتن نزدیکی محافظت نشده به شریک جنسی خود انتقال دهد. در بیماران مبتلا به کلامدیا، تریکوموناس و سوزاک درمان با آنتی بیوتیک می تواند دوره علائم را به شدت کوتاه کند بعلاوه درمان کلامیدیا، سوزاک و سیفلیس از علائم طولانی مدت این عفونت ها پیشگیری می کند. عفونت های ویروسی مانند زگیل های تناسلی، هرپس تناسلی و HIV درمان نمی شود. اما می توان با داروها میزان و شدت برخی علائم را کنترل کرد و کاهش داد.
پیشگیری:
- نداشتن نزدیکی
- داشتن نزدیکی تنها با فردی که آلوده نیست
- استفاده از کاندوم لاتکس مردانه در حین فعالیت جنسی
به خاطر داشته باشید که کاندوم می تواند ریسک مواجه با بیماری های STD را کاهش دهد اما خالی از خطا نیست.
افرادی که تشخیص STD در مورد آن ها داده می شود، ارزیابی و تشخیص بیماری در شریک جنسی آنها نیز باید انجام شود.
پزشکان به بیماران توصیه می کنند که اگر شریک جنسی تان نیز به STD مبتلاست به دنبال مراقبت های درمانی باشد.
این نکته به دو دلیل اهمیت دارد. نخست آن که عفونت های STD اغلب خاموش هستند و می توانند بدون این که علامتی داشته باشند به شرکای جنسی منتقل شوند. برای مثال، کلامیدیا در همه موارد منجر به علامت بالینی نمی شود اما این باکتری می تواند منجر به ناباروری شود مخصوصا در خانم ها. دوم این که STD می تواند تهدیدی برای سلامت جامعه باشد. با شناسایی و درمان به موقع می توان از میزان بروز این عفونت ها کاست.
اگر فرد به طور مکرر به زخم های ناحیه تناسلی دچار شود می تواند دوز کمی از داروهای آنتی ویروس را روزانه مصرف کند تا ریسک ایجاد اپیزودهای تکرارشونده کاهش یابد هم چنین به کاهش خطر انتقال عفونت به شریک جنسی نیز کمک خواهد کرد. اما در این حالت فرد هم چنان به عفونت مبتلاست و می تواند آن را انتقال دهد. استفاده از کاندوم و رابطه جنسی محافظت شده بهترین راه برای پیشگیری از عفونت هرپس است.
درمان:
درمان بیماری های مقاربتی جنسی بستگی به عفونت دارد. در مورد گونوره یا سوزاک و کلامیدیا پزشک معمولا از آنتی بیوتیک تزریقی استفاده می کند تا سوزاک درمان شود، آنتی بیوتیک های خوراکی برای درمان کلامیدیا استفاده می شود.
هرپس های تناسلی در طول زندگی فرد باقی می ماند و درمانی ندارد. اما اگر از یک داروی آنتی ویروس خوراکی استفاده شود زخم های تاول مانند چندان باقی نخواهند ماند اما به زودی علائم جدید دوباره رخ می دهد. اگر بیمار به طور مرتب به حملات این ویروس دچار شود باید داروهایی مانند آسیکلویر (acyclovir)، famciclovir یا valacyclovir مصرف نماید بنابراین در صورت نیاز این داروها تجویز می شود. مصرف این داروها می تواند فراوانی حملات در افرادی که دچار اپیزودهای شدیدی از هرپس تناسلی می شوند، را تا 80 درصد کاهش دهد.
سیفلیس معمولا با تزریق یک یا چند بار پنی سیلین درمان می شود. زگیل های تناسلی می تواند با انجماد و سایر روش های موضعی درمان شود. بنابراین ممکن است پزشک استفاده از کرم هایی را تجویز کند که سیستم ایمنی را برای مبارزه با ویروس ها تقویت می کند.
ایدز قابل درمان نیست اما ترکیب دارویی به نام (highly active antiretroviral therapy (HAART وجود دارد که باید تا آخر عمر به صورت روزانه مصرف شود. استفاده از این ترکیب سبب می شود تا ایدز از بیماری کشنده به بیماری مزمن تبدیل شود.
چه زمان باید به پزشک مراجعه کرد؟
اگر فرد زخم هایی را در ناحیه تناسلی مشاهده کرد و یا اگر متوجه ترشحات غیر طبیعی از مسیر ادراری و یا واژن شد باید فورا به پزشک مراجعه کند. اگر شریک جنسی فرد به STD دچار باشد، حتی اگر خود فرد علائمی را نشان ندهد باید به پزشک مراجعه کند.
پیش آگهی:
اغلب بیماری های STD به خوبی به درمان پاسخ می دهند. اما اغلب بیماران دچار اپیوزدهای مکرری می شوند زیرا شریک جنسی آنها تحت درمان قرار ندارد یا این که به واسطه انجام نزدیکی محافظت نشده افراد به طور مکرر در معرض STD قرار می گیرند. برای پیشگیری از ابتلای مجدد شریک جنسی نیز معمولا به درمان نیاز خواهد داشت.
هرپس های تناسلی درمان نمی شوند زیرا این ویروس در باقی طول عمر بیمار در اعصاب نهفته باقی می مانند. اما خیلی از افراد به مشکلات بعد از عفونت توجهی ندارند، خیلی از افراد حتی وقتی برای نخستین بار به عفونت دچار می شوند توجهی به آن ندارند. حدود 40 درصد افرادی که توجهی به عود هرپس ندارند، در طول زندگی خود بیش از 2 بار عود بیماری را تجربه می کنند هم چنین کمتر از 10 درصد این افراد نیز بیش از 6 بار عود بیماری را در طول یک سال تجربه می کنند. در بیماران مبتلا به ویروس هرپس سیمپلکس نوع دو، درمان با استفاده داروهای آنتی ویروس می تواند به طور مناسبی از اپیزودهای تکرار شونده جلوگیری کند.
بیماری ایدز قابل درمان نیست اما با معاینه منظم، مانیتور کردن و استفاده از داروها بیشتر افراد مبتلا به ایدز می توانند سال ها با حداقل علائم زندگی کنند.