تعریف:
مرگ جنین در داخل رحم مادر، پس از هفتهء 24 بارداری.
اتیولوژی:
عوامل جنینی:
- اختلالات مادرزادی (نظیر نقایص لوله عصبی، هیدروپس، بیماریهای مادرزادی قلبی)
- اختلالات کروموزومی
- عفونتها(به ویژه عفونتهای پاروویروسی B19 و لیستریا)
سایر عل:
- اختلالات عروقی: خونریزی پس از زایمان، سندرم ترانسفیوژن قل به قل، اختلال عملکرد جفت.
- عفونتها: اختلالات مادری (به ویژه عفونتهای پاروویروس B19 و لیستریا)، اختلالات جفت (کوریوآمنیونیت).
- تروما: پارگی رحم
- اختلالات اتوایمن: لوپوس، آنتی بادیهای آنتی فسفولیپید.
- اختلالات متابولیک: دیابت.
- عوارض زایمان: دیس توشی، زایمان طول کشیده، آسفکسی در زمان تولد. ایدیوپاتیک.
- اختلالات بند ناف: تحت فشار قرار گرفتن بند ناف، استرانگولاسیون، پرولاپس بند ناف.
ریسک فاکتورها:
- سابقه قبلی
- حاملگی دوقلو (به ویژه نوع مونوکوریون)
- بالا بودن فشار خون
- مصرف سیگار و الکل در دوران بارداری
- دو انتهای طیف باروری
- زایمان دیررس
- بالا بودن سطوح آلفا- فیتو- پروتئین (AFP) و ßhCG در ابتدای دوران بارداری
- افزایش و یا کاهش مایع آمنیوتیک
- محدودیت رشد جنین و یا سن پایین جنین برای بارداری
اپیدمیولوژی:
5 مورد در هر 1000 مورد زایمان، دیده می شود.
شرح حال:
کاهش و یا فقدان حرکات جنین، احساس متفاوت حاملگی (فرد باردار،ممکن است احساس واقعی بارداری را نداشته باشد). ممکن است، به صورت حاد و علایمی نظیر خونریزی قبل از زایمان، تظاهر یابد.
معاینه بالینی:
معاینه شکم: کاهش اندازهء رحم. عدم توانایی در سمع قلب جنین با روش داپلر.
پاتولوژی:
بر اساس علت زمینه، متفاوت است. اتوپسی به تنهایی، علت را در1 مورد از 5 مورد، شناسایی می کند.
ارزیابیها:
قبل از زایمان: انجام سونوگرافی برای تایید کردن مرگ جنین.
آزمایشات خون: FBC (اندازه گیری هموگلوبین، شمارش گلبولهای سفید)، ESR، CRP (از نظر عفونتها)، HbA1c، سطوح گلوکز (دیابت)، آزمایشات لخته (DIC)، تستهای عملکردی کبد، آنتی بادیهای لوپوس آنتی کواگولان و آنتی کاردیولیپتین (بیماریهای اتوایمن)، تست Kleihauer (ترانسفیوژن جنین به مادر)، غربالگری از نظر عفونتها (عفونتهای پاروویروس B19 لیستریا، توکسوپلاسموز، روبلا، ویروس سایتومگال، هپاتیت، TORCH).
پس از زایمان: معاینه کامل نوزاد، جفت، بند ناف و ممبرانها. تهیه نمونه خون از بند ناف برای کاریوتایپ و غربالگری از نظر عفونتها . اتوپسی در صورت لزوم.
درمان:
زایمان: در 80 درصد از موارد، زایمان خودبه خودی، در طی 2 هفته اتفاق خواهد افتاد، اما القاء زایمان در اغلب موارد، به دلایل روانی صورت خواهد گرفت. درمان طبی: پروستاگلاندینها و یا میزوپروستول داخل واژینال، اغلب تجویز می شود. اپیدورال، روش استاندارد مورد استفاده است، مگر آن که اختلالات انعقادی وجود داشته باشند. در صورتی که میزان دیلاتاسیون رحم بیش از 4 سانتی متر باشد، آمنیوتومی باید صورت گیرد. درمان روانی: حمایت روانی و اطمینان بخشی. وجود همسر بیمار بر بالین وی. زمانی که نوزاد متولد می شود، والدین را باید تشویق کرد تا نوزاد را دیده، لمس کنند و زمانی را به تنهایی با وی سپری نمایند.
پس از زایمان: درمان طبی: تجویز بروموکریپتین برای مهار شیردهی. درمان روانی: مشاورهء روانشناسی با متخصصین و گروههای حمایتی، باید انجام شود. برخی بیمارستانها، سرویسهای یادبود سالیانه را برای والدینی که نوزاد خود را از دست دادهاند، برگزار می کنند. محتویات اتوپسی را مورد بررسی قرار دهید. پیگیریهای لازم را پس از 4 تا 6 هفته، برای ارزیابی نتایج اتوپسی و بررسیهای بیشتر، به عمل آورید. تمامی والدین، باید مردهزایی را در طی 42 هفته به ثبت برسانند.
بارداریهای آینده: گروه پر خطر را شناسایی کرده و به دقت درمان می کنیم.
عوارض: عوارض روانی، افزایش خطر افسردگی پس از زایمان، عفونتها، مشکلات مربوط به ختم زایمان، DIC، در صورتی که جنین به مدت بیش از 4 هفته در رحم مانده باشد (قبل از این زمان، وقوع DIC نادر است).
پیش آگهی:
احتمال وقوع بارداری موفق در آینده، بر اساس عامل زمینهای، متفاوت است.
کتاب: مروری سریع بر بیماری های زنان و مامایی
نوشته: میشا داتا، لوئیس رندال، نانومی هولمز
ترجمه: دکتر سارا آرین مهر
زیر نظر: دکتر فاطمه قائم مقامی (استاد دانشگاه علوم پزشکی تهران)