نام ژنریک:

• کلونیدین

نام لاتین:

• (Clonidine (HCl

نام تجاری:

• ®Catapres

گروه دارویی- درمانی:

• آگونیست آلفا آدرنرژیک با عملکرد مرکزی
• ضد فشار خون بالا

طبقه بندی در بارداری:

• گروه C

اشکال دارویی:

• قرص خط دار: 0.2 میلی گرم

موارد مصرف، روش و دوزاژ:

موارد مصرف کلونیدین عبارت است از:

• کاهش فشار خون (کلونیدین و فشار خون)

بالغین:

0.1 میلی گرم کلونیدین خوراکی روزانه دو بار تجویز می شود.

• علائم وازوموتور ناشی از یائسگی

بالغین:

0.2 تا 0.25 میلی گرم کلونیدین روزانه به صورت خوراکی تجویز می شود.

• پروفیلاکسی سردرد با منشا عروقی

بالغین:

0.05 میلی گرم کلونیدین به صورت خوراکی روزانه سه بار تجویز می شود.

• درمان کمکی هنگام ترک سیگار (کلونیدین و ترک سیگار):

بالغین:

0.1 میلی گرم کلونیدین روزانه دو بار تجویز می شود. حداکثر دوزاژ کلونیدین 0.4 میلی گرم روزانه می باشد.

مکانیسم اثر:

• عملکرد کلونیدین به نحوی است که با با تحریک گیرنده های آلفا آدرنرژیک مرکزی سبب کاهش مقاومت عروق محیطی و کاهش فشار خون می گردد.

فارماکوکینتیک:

• کلونیدین جذب گوارشی خوبی دارد.
• مدت اثر کلونیدین 8 ساعت و اوج اثر آن 2 تا 4 ساعت است.
• نیمه عمر کلونیدین (نیمه عمر پلاسمایی آن) 12 تا 16 ساعت می باشد.
• دفع کلونیدین غالبا از طریق ادرار صورت می گیرد. مقداری هم از طریق روده دفع می گردد.
• کلونیدین در کبد متابولیزه می شود. توزیع کلونیدین در بافت های بدن مناسب است.

نکات با اهمیت:

• کلونیدین برای کودکان می تواند در درمان بیش فعالی مورد توجه قرار گیرد. بهبود علائم بیش فعالی به دنبال مصرف کلونیدین ممکن است چندین روز به طول انجامد (کلونیدین و بیش فعالی).
• کلونیدین برای ترک سیگار نیز مورد مصرف قرار دارد.
• کلونیدین می تواند در تست تحریک هورمون رشد یا Growth Hormone Stimulation Test نیز استفاده شود. این تست با عنوان تست سرکوب کلونیدین یا آزمون سرکوب کلونیدین در بین افراد شناخته می شود.    
• کلونیدین می تواند در کاهش فشار خون و یا درمان بیش فعالی استفاده شود اما باید به خاطر داشت کلونیدین خواب آور است.
•  قطع کلونیدین به صورت ناگهانی خطرناک است زیرا ممکن است علائمی مانند اضطراب، بی قراری، لرزش، سردرد همراه با افزایش سریع فشار خون ایجاد شود.
• مصرف کلونیدین در درمان سندرم Tourette به صورت آف لیبل انجام می گردد.

موارد منع مصرف:

• حساسیت مفرط به کلونیدین بعد از جراحی (به دلیل ناپایداری همودینامیک)

موارد احتیاط:

• دیابت
• بیماری عروقی مغزی
• اختلال در ریتم قلب
• تومور در غده ادرنال
• افسردگی
• میوکاردیال انفارکتوس
• نارسایی مزمن کلیوی

تداخلات دارویی:

تداخلات کلونیدین عبارت است از:

• مصرف کلونیدین همزمان با نیترات ها و سایر داروهای ضد فشار خون بالا سبب تشدید افت فشار خون می شود.
• مصرف کلونیدین اثر عوامل تضعیف کننده سیستم عصبی مرکزی را افزایش می دهد.
• داروهای ضد افسردگی سه حلقه ای و MAOI اثربخشی کلونیدین را کاهش می دهد.
• مصرف کلونیدین اثرات ال-دوپا را کاهش می دهد.

عوارض جانبی:

هر دارو به موازات ایجاد اثرات درمانی مورد نظر، ممکن است سبب بروز عوارض ناخواسته نیز بشود. اگرچه کلیه این عوارض در یک فرد مشاهده نمی شود ولی در صورت بروز هر یک از عوارض زیر با پزشک معالج مشورت نمایید.

عوارض جانبی کلونیدین عبارت است از (کلونیدین و عوارض):  

• CNS: سردرد، سرگیجه، تحریک پذیری، ضع، خستگی، آژیتاسیون
• GI: خشکی دهان، بی اشتهایی، یبوست
• CV: برادیکاردی، افت فشار خون وضعیتی، هایپرتانسیون برگشتی
• Other: احتباس ادراری، ناتوانی جنسی، افزایش وزن، خارش، بثورات جلدی

مصرف در بارداری و شیردهی:

• مصرف کلونیدین در بارداری: در مورد مصرف کلونیدین در بارداری اطلاعات محدودی در دست است. کلونیدین می تواند از طریق جفت عبور کند و ضربان قلب جنین را کاهش دهد. پس از تولد ممکن است این نوزادان در خطر افزایش فشار خون قرار داشته باشند.
• مصرف کلونیدین در شیردهی: کلونیدین در شیر مادر ترشح می شود. غلظت کلونیدین در شیر مادر دو برابر غلظت کلونیدین در خون مادر می باشد. بنابراین توصیه می شود از کلونیدین در دوران شیردهی استفاده نشود بهتر است از جایگزین کلونیدین در این شرایط استفاده گردد.

توجهات پزشکی - پرستاری:

• قبل از شروع درمان و در حین درمان با کلونیدین فشار خون را در وضعیت های مختلف کنترل کنید.
• در حین درمان با کلونیدین این موارد را مکررا چک کنید: تست های هماتولوژیک، تست های عملکرد کلیوی و کبدی، هایپرکالمی و ادم.
• به علائم قطع مصرف کلونیدین توجه کنید.
• در طول درمان با کلونیدین وزن بیمار و میزان مصرف و خروج مایعات را کنترل کنید.
• به ادم پاها و ساق ها در طول درمان با کلونیدین توجه کنید.
• بروز علائم ناشی از آلرژی را مورد توجه قرار دهید.
• به نشانه های CHF توجه کنید: ادم، تنگی نفس، رال ریوی، تغییرات فشار خون
• آخرین دوز خوراکی کلونیدین را هنگام خواب تجویز کنید.

توجهات بیمار - خانواده:

• کلونیدین باید مطابق با دستور پزشک مصرف شود. از قطع ناگهانی کلونیدین اجتناب کنید.
• در طول مصرف کلونیدین از انجام فعالیت هایی که به هوشیاری کامل نیاز دارند بپرهیزید.
• برای رفع خشکی دهان از آدامس و آب نبات استفاده کنید.
• در طول مصرف کلونیدین برای پیشگیری از افت فشار خون وضعیتی به آهستگی تغییر وضعیت دهید.
• علائم عفونت را در طول مصرف کلونیدین فورا گزارش دهید.
• احساس گیجی، غش، سبکی در سر در اوایل مصرف کلونیدین طبیعی است.
• از مصرف هر گونه داروی غیر نسخه ای همزمان با مصرف کلونیدین اجتناب کنید. قبل از شروع مصرف کلونیدین، در صورت مصرف داروهای ضد افسردگی یا سایر داروهای کنترل کننده فشار خون پزشک را در جریان قرار دهید.
• از مصرف الکل همراه با مصرف کلونیدین اجتناب کنید زیرا احتمال بروز برخی عوارض جانبی کلونیدین را تشدید می کند.

شرایط نگهداری دارو:

• کلونیدین باید در محیط خشک و خنک نگاهداری شود.