کوله سیستکتومی چیست؟
کوله سیستکتومی یک روش جراحی برای برداشتن کیسه صفرا (اندام گلابی شکل که درست در زیر کبد در بالای شکم سمت راست قرار گرفته است) محسوب می شود. کیسه صفرا مایع صفرا (مایع گوارشی برای هضم غذا است که در کبد تولید می شود) در خود جمع کرده و ذخیره می کند.
کوله سیستکتومی در افرادی به کار می رود که در اثر سنگ هایی که مجرای صفراوی را مسدود کرده اند دچار درد می شوند. کوله سیستکتومی یک جراحی رایج است که پیامدهای کم خطری را به دنبال دارد. در بیشتر موارد بیماران همان روزی جراحی انجام داده اند از بیمارستان ترخیص می شوند.
در عمل جراحی کوله سیستکتومی چهار شکاف کوچک در شکم ایجاد شده و دوربین کوچک و ابزارهای خاص جراحی از این طریق وارد شکم می شوند. بدین ترتیب در حالی که داخل شکم قابل مشاهده است، کیسه صفرا برداشته می شود. پزشکان متخصص داخلی این نوع از کوله سیستکتومی را کوله سیستکتومی لاپاروسکوپیک می نامند.
در مواردی در کوله سیستکتومی ممکن است برای خارج کردن کیسه صفرا یک شکاف بزرگ روی شکم ایجاد شود. به این نوع از کوله سیستکتومی، کوله سیستکتومی باز گفته می شود.
علل انجام کوله سیستکتومی
عمل جراحی کوله سیستکتومی در بیشتر موارد برای درمان سنگ کیسه صفرا و عواقبی که این سنگ ها به دنبال دارند، انجام می شود. پزشک متخصص داخلی ممکن است به دلایل زیر این روش را به بیمار توصیه کند:
- وجود سنگ در کیسه صفرا (کوله لیتیاس)
- وجود سنگ در مجرای صفراوی (کوله دوکولیتیاس)
- التهاب کیسه صفرا (کوله سیستیک)
- التهاب پانکراس (پانکراتیت) در اثر سنگ کیسه صفرا
عوارض کوله سیستکتومی
عمل جراحی کوله سیستکتومی ممکن است پیامدهای کم خطری را به دنبال داشته باشد:
- نشت مایع صفرا
- خونریزی
- لخته های خونی
- مشکلات قلبی
- عفونت
- آسیب به ساختارهای اطراف مانند مجرای صفراوی، کبد و روده کوچک
- پانکراتیت
- نومونیا
بروز این عواقب به میزان سلامتی بیمار و علت انجام این جراحی در وی بستگی دارد.
آمادگی برای کوله سیستکتومی
متخصص داخلی ممکن است توصیه هایی برای انجام جراحی کوله سیستکتومی برای بیمار داشته باشد:
- اجتناب از خوردن غذا در شب قبل از جراحی: بیمار ممکن است برای مصرف داروهای خود آب بنوشد اما باید از خوردن و آشامیدن حداقل چهار ساعت قبل از جراحی خودداری کند.
- قطع مصرف برخی داروها و مکمل ها: بیمار باید پزشک را از داروها و مکمل های مصرفی خود آگاه سازد. متخصص داخلی ممکن است از بیمار بخواهد مصرف برخی داروها و مکمل ها را قطع کند؛ زیرا ممکن است موجب افزایش خطر خونریزی در بیمار گردند.
عمل جراحی کوله سیستکتومی به کمک بیهوشی عمومی انجام می شود بنابراین بیمار در طول جراحی هوشیار نخواهد بود. داروهای بیهوشی از طریق تزریق داخل وریدی وارد بدن بیمار می شود. بعد از بیهوشی، تیم مراقبتی یک لوله را برای کمک به تنفس وارد گلوی بیمار می کنند. پزشک جراح داخلی کوله سیستکتومی را به صورت لاپاراسکوپیک یا جراحی باز شروع می کند.
کوله سیستکتومی لاپاراسکوپیک (کوله سیستکتومی با تهاجم کمتر)
در طول کوله سیستکتومی لاپاراسکوپیک، جراح سه شکاف کوچک را در شکم بیمار ایجاد می کند. یک لوله با یک دوربین کوچک از طریق این شکاف ها وارد شکم می شود. در حالی که پزشک داخل شکم بیمار را به کمک نمایشگر متصل به دوربین مشاهده می کند، به کمک ابزار جراحی که از طریق شکاف ها دیگر وارد شکم بیمار کرده است کیسه صفرا را برمی دارد.
در صورتی که پزشک نگرانی هایی در مورد سنگ صفرای احتمالی یا سایر مشکلات موجود در مجرای صفراوی داشته باشد، انجام تست های تصویربرداری دیگر مانند تصویربرداری با اشعه ایکس یا سونوگرافی را به بیمار توصیه خواهد کرد. سپس شکاف ها بخیه شده و بیمار به ریکاوری منتقل می شود. کوله سیستکتومی لاپاروسیکوپیک به یک یا دو ساعت زمان نیاز دارد.
کوله سیستکتومی لاپاروسیکوپیک برای همه بیماران مناسب نخواهد بود. در برخی موارد پزشک این نوع از کوله سیستکتومی را آغاز می کند و در طول جراحی متوجه می شود که به علت بافت های اسکار باقی مانده از جراحی های قبلی، به ایجاد شکاف بزرگ تری نیاز است.
کوله سیستکتومی باز (کوله سیستکتومی سنتی)
در طول کوله سیستکتومی باز، متخصص داخلی یک شکاف 6 اینچی یا 15 سانتی متری زیر دنده ها در سمت راست شکم بیمار ایجاد می کند. ماهیچه ها و بافت ها به عقب شیده می شوند تا دسترسی به کبد و کیسه صفرا راحت تر باشد و جراح کیسه صفرا را برمی دارد.
مراقبت بعد از کوله سیستکتومی
بیمار مدتی را در ریکاوری می گذراند تا اثرات بیهوشی از بین برود. سپس بیمار برای ادامه ریکاوری در بیمارستان بستری خواهد شد. دوره ریکاوری در کوله سیستکتومی بسته به نوع جراحی متفاوت است:
- کوله سیستکتومی لاپاراسکوپیک: در این نوع از جراحی کوله سیستکتومی، بیمار معمولا در همان روز جراحی به منزل می رود؛ در مواردی ممکن است به یک شب بستری بودن در بیمارستان نیاز باشد. به طور کلی، زمانی بیمار می تواند به منزل برود که توانایی خوردن و آشامیدن بدون درد و راه رفتن بدون کمک را داشته باشد. کوله سیستکتومی لاپاراسکوپیک به یک بازه یک هفته ای برای ریکاوری کامل نیاز دارد.
- کوله سیستکتومی باز: بیمار معمولا دو یا سه روز را بعد از جراحی باز در بیمارستان بستری خواهد بود. در منزل نیز بیمار به دوره چهار تا شش هفته ای برای ریکاوری کامل نیاز دارد.