دروانا:

 رژیم غذایی بعد از برداشتن کیسه صفرا

کیسه صفرا یک اندام گلابی شکل است که در سمت راست بالای شکم و درست در زیر کبد قرار گرفته است و صفرا (مایعی که توسط کبد ترشح می شود و به هضم غذا کمک می کند) را در خود ذخیره می کند. در صورتی که این اندام عملکرد مناسبی نداشته باشد، توده های سخت یا همان سنگ های کیسه صفرا تشکیل خواهند شد. این سنگ ها ممکن است به کوچکی یک دانه برنج و یا در مواردی به بزرگی یک توپ گلف باشند.

سنگ های کیسه صفرا معمولا به خودی خود از بین نمی روند. در صورتی که این سنگ ها آسیب یا علائم دیگری را به دنبال داشته باشند، پزشک متخصص داخلی تصمیم به برداشتن سنگ به کمک جراحی (کوله سیستکتومی) خواهد گرفت.

برخی بیماران بعد از برداشتن کیسه صفرا، برای دفعاتی دفع مدفوع آبکی و شل خواهند داشت که عموما به صورت اسهال ظاهر می شود. این که چه تعداد از بیماران بعد از جراحی برداشتن کیسه صفرا دچار اسهال بعد از برداشتن کیسه صفرا می شوند به طور دقیق مشخص نیست. با این حال مطالعات نشان می دهند که در مواردی 1 نفر از هر 100 نفر و یا 1 نفر از هر 3 نفر دچار اسهال بعد از برداشتن کیسه صفرا می شوند. در بیشتر موارد، اسهال بعد از برداشتن کیسه صفرا بیش از چند هفته یا چند ماه به طول نمی انجامد. رژیم غذایی بعد از برداشتن کیسه صفرا که بیمار به طور اختصاصی آن را دنبال کند وجود ندارد اما بیمار می تواند نکاتی را در نظر داشته باشد.

آگاهی از علت ابتلا به اسهال بسیار اهمیت دارد. اسهال بعد از برداشتن کیسه صفرا عموما در اثر آزاد شدن مایع صفرا به طور مستقیم به داخل روده ها ایجاد می شود. در حالت نرمال، کیسه صفرا مایع صفرا را در خود ذخیره می کند و زمانی که فرد غذایی مصرف می کند مایع را برای کمک به هضم آزاد می نماید. زمانی که کیسه صفرا برداشته می شود، غلظت مایع صفرا پایین آمده و به طور پیوسته به داخل روده ها ترشح می شود؛ جایی که می تواند به عنوان یک مسهل عمل کند.

مقدار چربی مصرفی بیمار نیز در اسهال بعد از برداشتن کیسه صفرا موثر است. مصرف کمتر چربی، هضم را راحت تر می سازد؛ در حالی که مصرف مقدار زیاد چربی هضم نشده موجب تولید گاز روده ای، نفخ و اسهال می شود.

نکاتی برای رژیم غذایی بعد از برداشتن کیسه صفرا

نکات زیر در مورد رژیم غذایی بعد از برداشتن کیسه صفرا می تواند به بیمار در کم کردن مشکلات ناشی از اسهال بعد از برداشتن کیسه صفرا کمک کند:

• کاهش مصرف چربی در غذاها: بیمار باید از مصرف غذاهای بسیار چرب و غذاهای سرخ شده، سس ها و آبگوشت های چرب برای حداقل یک هفته بعد از جراحی برداشتن کیسه صفرا بپرهیزد. در عوض، بیمار می تواند غذاهای بدون چربی و یا با چربی کم را انتخاب کند. غذاهای کم چرب غذاهایی هستند که بیش از 3 گرم چربی در هر واحد غذایی نداشته باشند. بهتر است برچسب روی ماده غذایی بررسی شود.
• افزایش مصرف فیبرها در رژیم غذایی: افزایش مصرف فیبر در رژیم غذایی بعد از برداشتن کیسه صفرا به طبیعی شدن حرکات روده ای کمک می کند. اضافه کردن فیبرهای انحلال پذیر به رژیم غذایی مانند جو و جو دوسر بسیار مفید خواهد بود. این که بیمار مصرف فیبر را به آهستگی افزایش دهد اهمیت دارد؛ زیرا مصرف مقدار زیاد فیبر بعد از برداشتن کیسه صفرا موجب تولید بیشتر گاز روده ای شده و کرامپ های شکمی را تشدید می کند.
• مصرف غذای کمتر در وعده های بیشتر: در رژیم غذایی بعد از برداشتن کیسه صفرا، خوردن غذایی با مقدار کمتر اما در تعداد دفعات بیشتر امکان ترکیب شدن بهتر غذا با مایع صفرا را فراهم می کند. یک رژیم غذایی سالم شامل مقدار کمی از پروتئین های کم چرب مانند مرغ و ماهی یا لبنیات بدون چربی، سبزیجات، میوه ها و غلات است.

بیمار بهتر است مصرف مواد غذایی که اسهال را تشدید می کنند متوقف سازد. این مواد شامل:

• کافئین
• فرآورده های لبنی
• غذاهای سرخ شده
• خوراکی های بسیار شیرین

در صورتی که بیمار به اسهال بعد از برداشتن کیسه صفرا مبتلا است که این مشکل بعد از مدتی کاهش نیافته و حتی شدید تر شده است و یا دچار کاهش وزن و ضعف شده باید به پزشک متخصص داخلی مراجعه کند. پزشک ممکن است داروهای ضد اسهال مانند لوپرامید که حرکات روده را کند می کند و یا داروهایی که اثر مسهلی مایع صفرا را کاهش می دهند مانند کلستیرامین یا آلومینیوم هیدروکسید را بعد از برداشتن کیسه صفرا به منظور کنترل اسهال بعد از برداشتن کیسه صفرا برای بیمار تجویز کند. متخصص داخلی می تواند مصرف یک مولتی ویتامین را برای جبران جذب نشدن ویتامین های محلول در چربی به بیمار توصیه کند.

بیمار باید در مورد گزینه ها و تست های مورد نیاز بعد از جراحی برداشتن کیسه صفرا با پزشک خود مشورت کند. عموما، اسهال بعد از برداشتن کیسه صفرا که خفیف است نگران کننده نیست؛ در صورت کاهش وزن، اسهال خونی، تب یا درد شکمی قابل توجه و یا اسهال داشتن بیش از یک هفته باید با متخصص داخلی مشورت شود.

دکتر امید قنائی فوق تخصص گوارش و کبد عنوان می دارند که در کل بیماران بعد از کوله سیستکتومی محدودیت و منع خاصی از نظر مقدار چربی و نوع غذا ندارند و توصیه های کلی شامل سبک غذا خوردن مناسب و ورزش و تحرک و دوری از استرس که به سایر بیماران سوء هاضمه توصیه می شود برای این بیماران کفایت می کند.

دکتر امید قنائی فوق تخصص گوارش و کبد به سوال زیر پاسخ داده اند:

آیا پرهیزهای غذایی دیگری به غیر از مصرف چربی کمتر بعد از برداشت کیسه صفرا وجود دارد؟

خیر - ولی ممکن است کاهش حجم غذا و افزایش تعداد دفعات غذا مشابه سایر بیماران با سوء هاضمه در صورت وجود مشکل به بیمار داده شود.

دکتر امید قنائی

فوق تخصص گوارش و کبد

دكتر اميد قنائي متخصص داخلی و فوق تخصص گوارش و کبد در مشهد، دکتر امید قنائی فارغ التحصیل از دانشگاه علوم پزشکی مشهد می باشند.

مشاهده پروفایل دکتر امید قنائی