تشنج ها در دو دسته کلی قرار می گیرند: تشنج کانونی و تشنج عمومی. با این حال، انواع تشنج های بسیار گوناگونی در این دسته ها قرار می گیرند. در واقع، پزشکان بیش از 30 نوع تشنج تعریف می کنند.
تشنج کانونی
تشنج های کانونی تنها از یک بخش از مغز نشات می گیرند. حدود 60 درصد افراد مبتلا به صرع دچار تشنج کانونی می شوند. این نوع تشنج ها عموما براساس ناحیه ای از مغز که از آن نشات گرفته اند تعریف می شوند. در بسیاری از افراد تشنج کانونی لوب پیشانی یا لوب میانی تمپورال تشخیص داده می شود. در بیشتر انواع تشنج های کانونی، فرد بیدار است اما ممکن است احساسات حرکتی، حسی یا روانی یا احساساتی که می توانند اشکال مختلفی داشته باشند را تجربه کند. فرد ممکن است احساسات ناگهانی و غیر قابل توضیح از لذت، عصبانیت، ناراحتی یا تهوع را نیز تجربه نماید. او ممکن است حس شنوایی، بویایی، چشایی، بینایی را داشته باشد یا چیزهایی را احساس کند که واقعی نیستند و تنها در یک طرف بدن خود حرکت داشته باشد. در برخی حالات ممکن است به صورت سریع تصاویر و یا اتفاقات رخ داده را مشابه فیلم، احساس کند.
در سایر تشنج های کانونی، فرد در هشیاری خود دچار تغییر شده که حالات غیر طبیعی را برای او ایجاد می کند. فرد رفتارهای عجیب و مکرر از خود نشان می دهد همانند چشمک زدن، تکان ناگهانی، حرکات دهان (همانند جویدن یا بلعیدن یا حتی راه رفتن در یک دایره). این حرکات تکراری پیچیده که ممکن است عمدی به نظر بیایند، می توانند به صورت غیر ارادی انجام شوند. افراد همچنین به فعالیت هایی که قبل از تشنج آغاز کرده اند ادامه می دهند همانند شستن ظرف ها به صورت مکرر. این تشنج های کانونی معمولا یک یا دو دقیقه به طول می انجامند. برخی افراد مبتلا به تشنج های کانونی ممکن است اورا (Aura) را تجربه کنند؛ احساسات غیر طبیعی که وقوع یک تشنج را هشدار می دهند. اورا ها معمولا تشنج های کانونی بدون اختلال در هشیاری هستند اما برخی افراد یک هشدار واقعی را قبل از تشنج تجربه می کنند. برخی دیگر ممکن است پرودروم را تجربه کنند؛ حسی که چند ساعت تا چند روز قبل از وقوع تشنج رخ می دهد و شامل سردردهای عصبی یا حالتهای اضطرابی و افسردگی می باشد.
علائم انواع تشنج های کانونی به راحتی با اختلالات دیگر اشتباه گرفته می شوند. احساسات و رفتارهای عجیب ناشی از تشنج های کانونی همچنین می توانند با علائم بیماری خواب، غش یا حتی بیماری روانی اشتباه گرفته شوند. انجام چندین تست و بررسی های دقیق، صرع و این اختلالات را از هم متمایز می سازند.
تشنج های عمومی
تشنج های عمومی در اثر فعالیت غیر طبیعی عصبی ایجاد می شوند که به سرعت در دو طرف مغز ظاهر می گردند. این انواع تشنج ها ممکن است موجب از دست رفتن هشیاری، افتادن یا انقباضات شدید ماهیچه ای، بالا رفتن چشم ها، مشخص شدن تمام سفیدی چشم و گازگرفتگی زبان و دهان شوند. انواع تشنج های عمومی عبارتند از:
- تشنج ابسنس. در این نوع تشنج عمومی این طور به نظر می رسد که فرد به فضا خیره شده است با یا بدون انقباض اندک ماهیچه ها
- تشنج تونیک که موجب سفتی ماهیچه های بدن عموما در پشت، ساق پاها و بازوها می گردد.
- تشنج کلونیک که موجب پرش های ناگهانی مکرر در دو طرف بدن می شود.
- تشنج میوکلونیک که موجب لرزیدن یا انقباض بالا تنه، بازوها یا ساق پاها می گردد.
- تشنج آتونیک که موجب از دست رفتن تون طبیعی ماهیچه ای می شود که اغلب سبب افتادن فرد یا افتادن سر او به صورت غیر ارادی می گردد.
- تشنج تونیک کلونیک که شامل ترکیبی از علائم می باشد؛ سفت شدن بدن و لرزش های مکرر بازوها یا ساق پاها و همچنین از دست رفتن هشیاری همراه با کبود شدن صورت و خروج کف از دهان
- تشنج عمومی ثانویه
دکتر بابک آزادنیا متخصص مغز و اعصاب و ستون فقرات اظهار می دارند مهمترین اقدام در حین تشنج بخصوص در تشنج های تونیک کلونیک، حفاظت از بیمار، برقراری راه تنفس و خارج ساختن هر لقمه یا دندان مصنوعی که در دهان قرار دارند و جلوگیری از آسیب دیدن بیماری که در حال تشنج یا بیهوشی است، می باشد. اقدام بعدی رساندن بیمار به اولین مرکز درمانی است.
