متوترکسات یکی از موثرترین داروهایی است که در درمان روماتوئید آرتریت و سایر فرم های آرتریت التهابی همچنین بیماری های دیگری مانند لوپوس، وسکولیت و آرترتیت اطفال مورد تجویز قرار دارد. متوترکسات به تنهایی یا در ترکیب با سایر داروها برای درمان آرتریت مورد استفاده قرار دارد. متوترکسات به دسته دارویی به نام DMARD قرار دارد زیرا نه تنها به کاهش درد و تورم ناشی از آرتریت کمک می کند بلکه از میزان آسیب به مفاصل و ناتوانی طولانی مدت می کاهد.
این دارو به صورت تزریقی (آمپول متوترکسات) و یا قرص در بازار دارویی یافت می شود. متوترکسات به صورت تک دوز و هفتگی مورد مصرف قرار دارد اگر چه در برخی موارد ممکن است به دو دوز تقسیم گردد تا جذب آن تقویت شده و احتمال بروز عوارض متوترکسات کاهش یابد. برای کاهش بروز عوارض متوترکسات متخصص روماتولوژی معمولا فولیک اسید را نیز نسخه خواهد کرد. در صورتی که عملکرد کلیه و یا کبد بیمار نرمال نباشد در آن صورت متوترکسات نباید تجویز گردد. در طول درمان با متوترکسات مصرف الکل احتمال بروز آسیب کبدی را به دنبال خواهد داشت. در طول درمان متخصص روماتولوژی برای کنترل تاثیر متوترکسات تست هایی مانند سی بی سی (شمارش سلول های خونی) را انجام خواهد داد و عملکرد کبد را نیز بررسی خواهد کرد. بهبود علائم آرتریت معمولا با مصرف متوترکسات ظرف 3 تا 6 هفته نخست مصرف دارو مشخص می گردد.
عوارض متوترکسات
متوترکسات توانایی سیستم ایمنی بدن را در مبارزه با عفونت ها کاهش می دهد. بنابراین اگر در طول درمان با این دارو دچار عفونت شدید باید مصرف دارو را قطع کنید و فورا با متخصص روماتولوژی خود تماس حاصل فرمایید. این دارو ممکن است در موارد نادر منجر به بروز سیروز شود و این احتمال در بیمارانی مطرح می باشد که در طول درمان دچار مشکلات کبدی بوده و یا از سایر داروهایی استفاده می کنند که به کبد فشار وارد می کند. احتمال بروز مشکلات ریوی نیز از دیگر عوارض متوترکسات می باشد که به ندرت روی می دهد. ریزش مو نیز در برخی بیماران مشاهده می گردد که بعد از قطع مصرف متوترکسات این عارضه برطرف می گردد. البته باید توجه داشت مصرف فولیک اسید همزمان با دارو می تواند در کنترل این عارضه موثر واقع شود. بروز ناراحتی های گوارشی و افزایش عملکرد آنزیم های کبدی از متداول ترین عوارض متوترکسات می باشد. لازم به یادآوری است که علائم مذکور لزوما در تمامی بیمارانی که از این دارو استفاده می کنند مشاهده نمی شود.
به خاطر داشته باشید اگر در طول درمان با این دارو دچار علائمی مانند تب و یا سرفه شدید فورا با متخصص روماتولوژی خود تماس حاصل کنید. اگر روند درمان شما به گونه ای است که باید از متوترکسات استفاده کنید از عدم بارداری خود اطمینان داشته باشید. سه ماه قبل از تلاش برای باردار شدن باید مصرف متوترکسات قطع گردد. در طول بارداری نیز باید از مصرف دارو اجتناب کنید. این نکته در مورد مردانی که قصد پدر شدن دارند نیز صادق می باشد. پیش از جراحی، انجام شیمی درمانی و رادیوتراپی نیز ضروری است که پزشک معالج خود را از مصرف متوترکسات مطلع سازید.
جهت مشاهده سایر مقالات دکتر مریم صاحباری فوق تخصص روماتولوژی در مشهد بر روی این لینک کلیک نمایید.
