دروانا
اختلالات عملکرد جنسی در زنان چیست؟
به مشکلات دائمی و تکرارشونده مرتبط با پاسخ جنسی، میل جنسی، ارگاسم یا درد که شما را نسبت به روابط جنسی با شریک جنسی خود نگران و پریشان می کند به طور کلی اختلالات عملکرد جنسی در زنان گفته می شود. خیلی از خانم ها در برخی مراحل زندگی خود مشکلات جنسی را تجربه می کنند. اختلالات عملکرد جنسی زنان در هر مرحله ای از زندگی می تواند اتفاق بیفتد. این مشکل می تواند در طولانی مدت ادامه داشته باشد. اختلالات عملکرد جنسی می تواند در برخی موقعیت های جنسی یا همه موقعیت های جنسی ایجاد شود.
پاسخ جنسی شامل فرایند پیچیده ای است که به فاکتورهای روانی، عاطفی، تجارب، باورها، شیوه زندگی و روابط فرد ارتباط دارد. اختلال در هر کدام از این فاکتورها می تواند بر میل جنسی، برانگیختگی یا رضایت جنسی تاثیر بگذارد. در نهایت درمان اختلال عملکرد جنسی و درمان دیر ارگاسمی زنان شامل چندین رویکرد درمانی می باشد که در این مقاله به آن می پردازیم.
علائم اختلالات عملکرد جنسی زنان
علائم شما به نوع اختلالات عملکرد جنسی که تجربه می کنید بستگی دارد:
- کاهش میل جنسی: شایع ترین نوع ناتوانی جنسی زنان می باشد که در آن تمایل و اشتیاقی برای ارتباط جنسی وجود ندارد.
- اختلال در برانگیختگی جنسی: میل برای نزدیکی ممکن است مشکلی نداشته باشد اما ممکن است فرد قادر به برانگیخته شدن و یا حفظ برانگیختگی در طول فعالیت جنسی نباشد.
- اختلال در ارگاسم (دیر ارگاسمی زنان): در این مورد فرد بعد از رسیدن به برانگیختگی جنسی کافی و تحریک مستمر در رسیدن به ارگاسم مشکل دارد.
- درد حین نزدیکی جنسی: فرد ممکن است در طول تحریک جنسی و یا تماس واژینال دچار درد شود.
واژینیسموس چیست؟
یک نوع از اختلالات عملکرد جنسی بانوان که اصطلاحا واژینیسموس نام دارد و به معنی ترس مرضی و غیر منطقی از دخول در واژن است، نیز وجود دارد که می تواند مشکلات بسیار جدی ایجاد کند.
علائم واژینیسموس
در این اختلال بیمار به دلیل ترس ناخود آگاه از دخول و یا حتی لمس و در مواردی قصد دخول توسط زوج، دچار انقباضاتی دردناک در عضلات اطراف واژن می شود. این حالت ممکن است باعث unconsummated marriage یا ازدواج به وصال نرسیده شود که طی آن زوجین بعد از مدت زمان متغیری بعد از تصمیم به مقاربت و دخول موفق به انجام آن نمی شوند. در بسیاری از موارد حتی با تن به اعمالی چون جراحی برای برداشتن پرده بکارت ( با این تصور که پرده مانع دخول است) می دهند. این عمل نیز موثر نخواهد بود و این مشکل گاها به جدایی نیز منجر می شود.
واژینیسموس ممکن است طیف متغیری داشته باشد؛ کسانی که مقاربت دردناک دارند و کسانی که مطلقا اجازه دخول نمی دهند و حتی با قدرت زیاد ران ها را به هم می چسبانند و قادر به باز کردن پاهای خود برای معاینه هم نیستند.
در جوامع مختلف شیوع این وضعیت بین 5 تا 47 درصد گزارش شده است ه به زمینه های فرهنگی و اجتماعی جامعه بستگی دارد و آمار ها به دلیل عدم امکان تحقیق وسیع دقیق نمی باشند. نکته مهم برای بیماران این است که اولا باید بدانند این اختلال ناهنجاری یا مایه شرم نیست و ثانیا با درمانی تلفیقی توسط تیمی از روانپزشک و متخصص زنان در اغلب موارد قابل درمان خواهد بود.
چه زمان باید به پزشک متخصص زنان مراجعه کرد
اگر مشکلات جنسی بر روابط زناشویی شما تاثیر می گذارد و شما را نگران کرده است باید برای ارزیابی های بیشتر به پزشک متخصص زنان مراجعه کنید.
علل ایجاد اختلالات عملکرد جنسی زنان
مشکلات جنسی زنان اغلب زمانی ایجاد می شود که سطح هورمونی در آنها تغییر می کند برای مثال بعد از به دنیا آوردن فرزند و یا در طول دوران یائسگی. بیماری های حاد مانند سرطان، دیابت یا بیماری های قلبی عروقی می تواند در ایجاد اختلال عملکرد جنسی موثر باشد. در کنار عملکرد فوق، مهمترین عامل علل روحی- روانی موجه مشکلات جنسی هستند.
فاکتورهایی که اغلب در رضایت جنسی یا اختلال جنسی موثرند
فاکتورهای فیزیکی: برخی شرایط پزشکی مانند سرطان، نارسایی کلیه، مالتیپل اسکلروزیس، بیماری های قلبی و مشکلات مثانه می تواند به اختلال عملکرد جنسی زنان منجر شود. برخی داروها مانند داروهای ضد افسردگی، داروهای مربوط به فشار خون، آنتی هیستامین ها و داروهای شیمی درمانی می تواند میل جنسی و توانایی بدن شما در تجربه ارگاسم را کاهش دهد.
فاکتورهای هورمونی: کاهش سطح استروژن بعد از دوران یائسگی می تواند منجر به تغییراتی در بافت ناحیه تناسلی و پاسخ جنسی شود. کاهش در مقدار استروژن می تواند منجر به کاهش جریان خون به لگن شود که نتیجه آن زمان بیشتر برای ایجاد برانگیختگی و رسیدن به ارگاسم هم چنین کاهش میل جنسی می شود.
دیواره واژن مخصوصا در افرادی که به لحاظ جنسی فعال نیستند نازک تر می شود و انعطاف آن کاهش می یابد. این فاکتورها می تواند منجر به نزدیکی جنسی دردناک یا دیسپارونی شود. میل جنسی با کاهش سطح هورمونی کاهش می یابد.
سطح هورمون های بدن هم چنین بعد از زایمان و در طول شیردهی تغییر می کند و می تواند منجر به خشکی واژن شود و بر میل جنسی فرد تاثیر بگذارد.
فاکتورهای اجتماعی و روانی: اضطراب یا افسردگی می تواند در ایجاد اختلال عملکرد جنسی تاثیر داشته باشد. سابقه سوء استفاده جنسی نیز می تواند در این میان دخالت داشته باشد. نگرانی در مورد باردار شدن نیز می تواند تاثیرات مشابهی را در پی داشته باشد.
درگیری های طولانی مدت با شریک جنسی در مورد نزدیکی جنسی یا سایر جنبه های روابط زناشویی می تواند پاسخ جنسی را تقلیل دهد. موارد فرهنگی و مذهبی و مشکلاتی که فرد با ظاهر بدن خود دارد نیز می تواند در این میان دخالت داشته باشد.
فاکتورهای خطر موثر در بروز اختلال عملکرد جنسی زنان
برخی فاکتورها می تواند ریسک ایجاد اختلال عملکرد جنسی را افزایش دهد. این فاکتورها عبارت است از:
- افسردگی یا اضطراب
- بیماری های قلبی عروقی
- شرایط نورولوژیک مانند آسیب به ستون فقرات و مالتیپل اسکلروزیس
- نارسایی کلیوی یا کبدی
- مصرف برخی داروها مانند داروهای ضد افسردگی یا داروهای افزاینده فشار خون
- استرس های روانی و عاطفی مخصوصا مشکلاتی که در روابط با شریک جنسی وجود دارد
- سابقه سوء استفاده جنسی یا تجاوز
آمادگی برای ملاقات با پزشک متخصص زنان
اگر شما دچار مشکلات زناشویی و مشکلات جنسی باشید به نحوی که شما را نگران کند در آن صورت باید از پزشک متخصص زنان وقت ملاقات بگیرید. صحبت کردن در مورد مسائل جنسی ممکن است منجر به خجالت شما شود اما باید بدانید که روابط جنسی و زناشویی افراد در هر سنی که باشند بسیار اهمیت دارد و پزشک محرم رازهای بیمار است.
شما ممکن است به شرایط قابل درمانی مبتلا باشید و یا ممکن است برخی تغییرات در شیوه زندگی شما را در این زمینه یاری کند. پزشک متخصص زنان می تواند مشکل شما را تشخیص داده یا این که شما را به سایر متخصصین ارجاع دهد.
قبل از ملاقات با پزشک توجه به موارد زیر می تواند کمک کننده باشد:
- لیستی از علائم خود تهیه کنید. هر گونه مشکلی که دارید و زمان و دفعات آن را یادداشت کنید.
- سابقه جنسی: پزشک احتمالا در مورد روابط و تجارب جنسی از زمانی که به لحاظ جنسی فعال شدید سوالاتی خواهد پرسید. هم چنین ممکن است در مورد سابقه سوء استفاده جنسی از شما سوالاتی پرسیده شود.
- سایر بیماری هایی که به آن مبتلا هستید و نام و دوز داروهایی که مصرف می کنید را یادداشت بفرمایید.
- سوالاتی که از پزشک دارید را لیست بفرمایید.
برخی سوالات پایه ای که در مورد نگرانی های جنسی می توانید از پزشک خود بپرسید عبارت است از:
- علت مشکلات جنسی من چیست؟
- آیا باید آزمایش خاصی انجام دهم؟
- شما چه درمانی را به من توصیه می کنید؟
- آیا داروهایی که نسخه می کنید عوارض جانبی در پی دارد؟
- این روند درمان باعث بهبود مشکلات جنسی من می شود؟
- آیا تغییراتی در شیوه زندگی می تواند به من کمک کند؟
- شما روان درمانی را به من توصیه می کنید؟
- آیا همسرم نیز باید در این درمان مشارکت داشته باشد؟
- آیا وب سایت یا بروشوری دارید که اطلاعات بیشتری به من بدهد؟
پزشک نیز ممکن است سوالاتی را از شما یا همسرتان بپرسد. برای تعیین علت مشکل و یافتن بهترین دوره درمانی باید آمادگی پاسخ گویی به برخی پرسش ها را داشته باشید. برخی سوالات احتمالی پزشک عبارت است از:
- شما چه نوع مشکل جنسی را دارید؟
- این مشکلات جنسی شما را چقدر آزار می دهد؟
- آیا در طول نزدیکی جنسی با همسر یا شریک جنسی حالت برانگیختگی جنسی دارید؟
- آیا به ارگاسم رسیده اید؟
- آیا قبلا تجربه ارگاسم داشته اید؟
- آیا در طول نزدیکی جنسی درد داشته اید؟
- به چه روشی از بارداری پیشگیری می کنید؟
- آیا الکل یا داروهای مخدری استفاده می کنید؟ چه مقدار؟
- آیا اخیرا در ناحیه تناسلی جراحی انجام داده اید؟
- آیا به سایر مشکلات مانند بیماری های روانی دچار هستید؟
- آیا تجربه جنسی ناخواسته ای داشته اید؟
با همسر یا شریک جنسی خود ارتباط شفافی در این زمینه داشته باشید و در مورد نارضایتی و یا مشکلی جنسی که دارید صادق باشید. گزینه هایی برای ایجاد صمیمیت در فعالیت های جنسی وجود دارد که می تواند برای هر دوی شما مفید باشد.
آزمایشات و تشخیص ناتوانی جنسی زنان
برای تشخیص اختلال عملکرد جنسی زنان پزشک در مورد سابقه پزشکی و جنسی با شما صحبت خواهد کرد. هر چه شما بتوانید اطلاعات بهتری در مورد سابقه جنسی خود و مشکلات اخیرتان در اختیار پزشک قرار دهید شانس بهتری برای یافتن رویکرد درمانی مناسب خواهید داشت. پزشک متخصص زنان هم چنین معاینه لگن انجام خواهد داد. در طول معاینه پزشک تغییرات فیزیکی که لذت جنسی شما را تحت تاثیر قرار می دهد مانند نازک شدن بافت ناحیه تناسلی، کاهش انعطاف پوستی، اسکار یا درد را بررسی خواهد کرد.
پزشک ممکن است شما را به مشاور و متخصص در مشکلات جنسی و ارتباطی ارجاع دهد.
درمان و داروها
اختلالات عملکرد جنسی زمانی مطرح است که شما را آزارد بدهد در غیر این صورت نیاز به اقدامی ندارد.
از آن جایی که اختلال عملکرد جنسی خانم ها علائم و علل احتمالی مختلفی دارد درمان مشکلات جنسی متغیر می باشد. هدف شما از عملکرد جنسی در تعیین درمان و پیشرفت درمان اهمیت دارد.
خانم هایی که نگرانی های جنسی دارند اغلب از رویکردهای درمانی ترکیبی بهره می برند.
درمان های غیر دارویی برای درمان اختلال عملکرد جنسی زنان
برای درمان اختلالات عملکرد جنسی زنان پزشک ممکن است استراتژی های زیر را توصیه کند
صحبت کردن و گوش دادن: ارتباط باز و شفافی با شریک جنسی یا همسرتان داشته باشید تا تفاوت شما در رضایت جنسی مشخص شود. حتی اگر نمی توانید در مورد چیزهایی که دوست دارید و یا دوست ندارید صحبت کنید سعی کنید تا به طرق دیگری برای ایجاد صمیمیت بیشتر فیدبکی ارائه دهید.
شیوه های زندگی سالم را تمرین کنید: مصرف بیش از حد الکل می تواند پاسخ جنسی شما را تحت تاثیر قرار دهد. به لحاظ فیزیکی فعال باشید. فعالیت منظم ورزشی می تواند به تقویت خلق و احساسات رمانتیک شما کمک کند. راه هایی را بیابید که استرس شما را کاهش دهد به نحوی که بتوانید بر لذت تجربه جنسی تمرکز کنید.
مشاوره: صحبت کردن با یک مشاور یا درمانگر متخصص در زمینه مشکلات جنسی می تواند کمک کننده باشد. درمان اغلب شامل آموزش در مورد بهینه سازی پاسخ جنسی بدن، راه هایی برای افزایش صمیمیت با همسر و توصیه هایی برای خواندن و انجام تمرین های زوجین می باشد.
استفاده از لوبریکانت: یک لوبریکانت (لیز کننده) واژن می تواند در طول نزدیکی به شما کمک کند، البته اگر به مشکل خشکی واژن یا درد در طول نزدیکی دچار باشید.
تحریک ناحیه کلایتوریس می تواند برانگیختگی را افزایش دهد. استفاده از یک ویبراتور برای تحریک کلایتوریس می تواند مفید باشد.
درمان های دارویی برای درمان ناتوانی جنسی زنان
درمان موثر برای اختلال عملکرد جنسی اغلب به بررسی علت زمینه و تغییرات هورمونی بستگی دارد. داروی نسخه ای برای خانم هایی که در دوران قبل از یائسگی قرار دارند و با کاهش میل جنسی رو به رو هستند flibanserin می باشد.
به منظور درمان اختلال عملکرد جنسی پزشک متخصص زنان ممکن است موارد زیر را به شما توصیه کند:
- تغییر یا تنظیم داروهای که منجر به کاهش میل جنسی در فرد شده است
- درمان مشکلات تیروئیدی یا سایر مشکلات هورمونی
- درمان مناسب برای افسردگی یا اضطراب
- امتحان کردن استراتژی هایی برای تخفیف درد لگن یا سایر دردها
در مواردی که تغییرات هورمونی در ایجاد ناتوانی جنسی دخالت داشته باشد گزینه های زیر می تواند مورد توجه قرار بگیرد:
استروژن درمانی: استفاده موضعی از استروژن به فرم حلقه واژینال، کرم یا قرص می تواند موثر باشد. استروژن تون و انعطاف واژن را بهبود می بخشد و جریان خون واژینال را افزایش می دهد و لوبریکاسیون را تقویت می کند.
آندروژن درمانی: آندروژن شامل تستوسترون می باشد. تستوسترون در سلامت عملکرد جنسی هم در مردان و هم در خانم ها موثر است، اگر چه خانم ها مقدار کمتری تستوسترون دارند.
درمان با آندروژن برای اختلال عملکرد جنسی بانوان موضوعی است که مورد بحث قرار دارد. برخی تحقیقات نشان داده است که این درمان برای خانم هایی موثر است که مقدار تستوسترون اندکی دارند و به اختلال عملکرد جنسی نیز دچارند. اما برخی تحقیقات مزایای اندکی را نشان داده است.
خطرات هورمون درمانی می تواند متغیر باشد و این نکته بستگی به این مطلب دارد که آیا استروژن به تنهایی مصرف می شود یا همراه با پروژستین، سن شما، دوز و نوع هورمون و خطراتی مانند بیمار های قلبی عروقی و سرطان نیز در این میان دخالت دارند. در مورد مزایا و خطرات استفاده از هورمون ها با پزشک خود مشورت کنید. در برخی موارد هورمون درمانی باید مرتبا و دقیقا تحت نظر پزشک باشید.
داروی Flibanserin: این دارو به عنوان یک داروی ضد افسردگی می باشد که توسط سازمان غذا و داروی آمریکا برای درمان میل جنسی کم در خانم هایی استفاده می شود که در دوران قبل از یائسگی قرار دارند. مصرف روزانه این قرص می تواند در خانم هایی که میل جنسی اندک دارند و تجربه ناراحت کننده ای دارند مفید باشد. تاثیرات جانبی بالقوه این دارو عبارت است از کاهش فشار خون، خواب آلودگی، تهوع، خستگی، گیجی و غش. این تاثیرات زمانی که دارو با مصرف الکل همراه شود قابل توجه خواهد بود. متخصصین توصیه می کنند در صورتی که بعد از هشت هفته درمان بهبودی در میل جنسی مشاهده نشد، مصرف دارو قطع شود. لازم به ذکر است که در مورد بعضی از اختلالات عملکرد جنسی تجویز داروهای خاص توسط روانپزشک مفید است
سایر روش های درمانی ناتوانی جنسی زنان که به تحقیقات بیشتری نیاز دارد
قبل از توصیه درمان های زیر برای رفع مشکل اختلال عملکرد جنسی زنان باید بدانید این رویکردها به تحقیقات بیشتری نیاز است:
تیبولون (Tibolone): تیبولون استروئید سنتتیک می باشد که در اروپا و استرالیا برای درمان پوکی استخوان در خانم هایی به کار می رود که در دوران بعد از یائسگی قرار دارند. به دلیل نگرانی هایی که در مورد افزایش ریسک سرطان سینه و سکته مغزی در خانم های مصرف کننده تیبولون وجود دارد این دارو توسط سازمان غذا و داروی آمریکا در آمریکا تایید نشده است.
مهارکننده های فسفودی استراز: این گروه از داروها در درمان اختلال نعوظ مردان بسیار موفق بوده است اما در درمان اختلال عملکرد جنسی خانم ها چندان موثر نبوده است. تحقیقاتی که اثربخشی این داروها را در خانم ها مورد بررسی قرار داده است نتایج ناسازگاری را نشان داده است.
موضوعات مرتبط با اختلال عملکرد جنسی زنان معمولا پیچیده است و حتی بهترین داروها نیز در صورت وجود فاکتورهای عاطفی و یا اجتماعی نمی توانند موثر واقع شوند.
شیوه های زندگی و درمان های خانگی اختلالات عملکرد جنسی زنان
برای افزایش سلامت جنسی یافتن راه هایی که شما احساس راحتی داشته باشید می تواند اعتماد به نفس شما را افزایش دهد. برخی عادات سالم که می توانید برای داشتن زندگی سالم و روابط جنسی لذت بخش تمرین کنید عبارت است از:
پرهیز از مصرف بیش از حد الکل: نوشیدن زیاد الکل بر میل جنسی شما تاثیر منفی می گذارد.
عدم استفاده از سیگار: سیگار کشیدن جریان خون شما را محدود می کند. هر چه خون کمتری به ارگان های جنسی شما برسد این بدان معنا خواهد بود که شما برانگیختگی جنسی و پاسخ ارگاسمیک کمتری را تجربه خواهید کرد.
از نظر فیزیکی فعال باشید: ورزش های آیروبیک منظم به بهبود خلق و خوی شما کمک می کند و تصور شما را از بدن خودتان بهتر می کند. هم چنین به افزایش احساسات رومانتیک در شما کمک می کند.
زمانی را برای ریلکس کردن خود اختصاص دهید: راه هایی را برای کاهش استرس خود بیابید و به خودتان اجازه دهید که ریلکس کنید. ریلکس بودن توانایی شما را برای تمرکز بر تجارب جنسی افزایش می دهد و به شما در رضایت جنسی بیشتر کمک می کند.
سایر گزینه ها برای داشتن رضایت جنسی
گزینه هایی که در ادامه آمده است به تحقیقات بیشتری نیاز دارد اما در بهبود رضایت جنسی امیدواری هایی را در پی داشته است.
مدیتیشن: مدیتیشن مبتنی بر افزایش آگاهی و پذیرش زندگی در زمان حال است. شما بر آن چه که در طول مدیتیشن تجربه می کنید متمرکز می شوید مانند نفس کشیدن صحیح. شما می توانید افکار و احساسات را مشاهده کنید اما اجازه دهید که آن ها بدون هر گونه قضاوتی عبور کنند. برخی تحقیقات نشان می دهد که تمرین مدیتیشن در طول دوره گروه درمانی می تواند جنبه های مختلفی از پاسخ های جنسی را بهبود بخشد و آشفتگی ها و ناراحتی ها را در خانم هایی که به اختلال در میل و برانگیختگی جنسی دچارند، کاهش دهد.
طب سوزنی: طب سوزنی شامل وارد کردن سوزن های بسیار نازک در نقاط استراتژیک در پوست بدن می باشد. طب سوزنی تاثیرات مثبتی در بهبود ناتوانی جنسی خانم ها دارد اما به تحقیقات بیشتری در این زمینه نیاز است.
یوگا: در طول یوگا شما مجموعی از موقعیت ها را تمرین می کند و به طور کنترل شده تنفس می کنید تا بدنتان منعطف شده و ذهنتان آرام شود. برخی از انواع یوگا بر انرژی جنسی بدن و بهبود عملکرد جنسی تمرکز دارد. داده های اندکی وجود دارد که مزایای یوگا را بر عملکرد جنسی نشان داده است. اما با این حال تمرین یوگا می تواند بر بهبود کلی تاثیر داشته باشد.
مقابله و پشتیبانی
در هر مرحله ای از زندگی ممکن است تغییراتی را در میل جنسی، برانگیختگی و رضایت جنسی تجربه کنید. برای انطباق بهتر نکات زیر می تواند به شما کمک کند:
بدن خود را بهتر بشناسید و بدانید چه چیزی منجر به سلامت جنسی شما می شود. هر چه شما و شریک جنسی شما اطلاعات بیشتری در مورد جنبه های فیزیکی بدن و نحوه عملکرد آن بدانید بهتر می توانید راه هایی بیابید که به برطرف شدن مشکلات جنسی در شما کمک می کند. گاهی اوقات صرفا مراجعه به پزشک و آموزش و آشنایی با آناتومی بدن خود بسیار مفید خواهد بود.
از پزشک متخصص زنان بخواهید موارد آموزشی را در اختیار شما قرار دهد که به شما در مورد پیری، بیماری ها، بارداری، یائسگی و داروهایی که می تواند بر زندگی جنسی تاثیر بگذارد، بیاموزد.
با همسر یا شریک جنسی خود صادق باشید. سعی کنید مواردی را برای صمیمیت بیشتر تمرین کنید که برای هر دوی شما مفید باشد.
تغییراتی که اتفاق می افتد را بپذیرید. زمانی که برخی تغییرات برایتان اتفاق می افتد سعی کنید تا جنبه های جنسی موقعیت جدید بدن خود را درک کنید و بشناسید و برای بهبود تجربه جنسی خود تلاش کنید.
