در مورد پستان و بیماری های آن چه می دانید؟
پستانها اعضایی قرینه در قفسه سینه زنان و مردان هستند که در خانم ها نه فقط از نظر جنسی اهمیت دارند بلکه سلامت بودن شان می تواند نشانه سلامت سایر ارگان های بدن نیز باشد. همچنین به لحاظ ساختاری، زیبایی زن را هم تحت تاثیر قرار می‌دهند. همچنین ارتباط اولیه مادر و نوزاد پس از تولد با شیردهی از راه پستان بوده و کامل ترین منبع تغذیه نوزاد شیر مادر است.
هر پستان شامل ۱۵ تا ۲۰ قسمت یا لوب است که مانند طوقه‌های یک چرخ، در وسط به هم می‌رسند و نوک پستان را تشکیل می‌دهند. داخل این بخش‌ها، قسمت‌های کوچک‌تری به نام لوبول قرار دارند. در انتهای هر لوبول، قسمت متسعی وجود دارد که شیر تولید می‌کند. این ساختارها توسط لوله‌های باریکی به نام مجاری شیری به هم متصل می‌شوند و شیر را به سمت نوک پستان می‌آورند. نوک پستان، مرکز قسمت تیره رنگ پوست پستان یا هاله پستان (Areola) است. هاله پستان دارای غدد کوچکی به نام غدد مونتگومری است که وظیفه‌شان نرم و روان کردن نوک پستان هنگام شیر خوردن نوزاد است. فضای خالی میان مجاری و لوبول‌ها توسط چربی پر میشود. پستان هیچ عضله‌ای ندارد اما عضلات سینه‌ای و عضلات دیواره قفسه سینه در زیر پستان وجود دارند و روی دنده‌ها را می‌پوشانند.
هر پستان دارای عروق خونی و همچنین عروقی برای جمع‌آوری مایعی به نام لنف است. لنف در سراسر بدن توسط سیستم لنفاوی جمع‌آوری میشود. در سیستم لنفاوی سلول‌های ایمنی وجود دارند که به بدن برای مقابله با عوامل عفونی کمک می‌کنند. عروق لنفاوی به گره‌های لنفاوی می‌رسند (غدد کوچک لوبیایی‌شکل).
تغییرات پستان در بلوغ کدام است؟
وقتی تخمدانها در زمان بلوغ شروع به کار می کنند، ترشح هورمون زنانه استروژن، سبب تجمع چربی در بافت پستان میشود. این موضوع سبب بزرگی پستان می شود. سیستم مجاری شیری هم، همزمان شروع به رشد می کنند. این تغییرات معمولا با رشد موهای ناحیه تناسلی همزمان است. با شروع قاعدگی و انجام تخمک گذاری، رشد پستان با تشکیل غدد ترشحی ادامه می‌یابد .نسج پستان و مجاری شیری با بیشتر شدن تعداد غدد و بافت پستان، به رشد خود ادامه می دهند.
مراحل رشد پستان کدامند؟
رشد پستان ۵ مرحله دارد، این مراحل از مرحله یک که مربوط به زمان قبل از بلوغ است شروع شده و بعد از آن مراحل بعدی با شروع بلوغ ادامه می یابد.
مرحله اول :
قبل از بلوغ. فقط برجستگی نوک سینه وجود دارد .
مرحله دوم :
توده پستان تحت تاثیر هورمون های مترشحه در زمان بلوغ برجسته تر شده و نوک پستان هم برجستگی پیدا می کند. ناحیه تیره اطراف نوک پستان بزرگ تر میشود.
مرحله ی سوم:
پستانها کمی بزرگتر شده و بافت غددی در پستان رشد می کند.
مرحله ی چهارم:
تیرگی دور نوک پستان و نوک پستان برجسته شده و بقیه پستان بزرگتر میشود.
مرحله پنجم:
که همان پستان زن بالغ است که گرد تر، بزرگ تر و برجسته تر می باشد.
جالب است بدانید میزان حد رشد غدد پستانی در بلوغ بسته به وجود بعضی هورمون ها در زمان جنینی دارد و رشد غیر طبیعی و یا شکل غیر طبیعی پستانها شاید مربوط به وجود و یا عدم وجود بعضی از هورمونها در دوره جنینی فرد است .
معمولا رشد اولیه جوانه پستان قبل از بلوغ یک طرفه شروع می شود و یا رشد یک طرف ممکن است سریعتر باشد .
معمولا این عدم یکنواختی در رشد پستانها پس از اتمام بلوغ از بین می رود. هر چند کمتر پیش می آید که اندازه و شکل نهایی پستانها کاملا مشابه باشد .چنانچه این تفاوت شدید باشد توسط جراحی پلاستیک یکسان سازی دو پستان صورت می گیرد.
هر چند در صورت لزوم رشد ناکامل و یا رشد بیش از حد پستان ها با روش های جراحی تصحیح می شوند گاهی از هورمون درمانی هم برای این امر استفاده می شود ولی باید توجه داشت معمولا روش های هورمون درمانی در ایجاد تغییرات دائمی موفق نمی باشند.
گاهی نوک پستانهای اضافی در بعضی افراد وجود دارند. این موارد می توانند از زانو تا گردن وجود داشته باشند. شیوع این موارد نادر است و در حدود ۱٪ بانوان دیده می شود. و خوشبختانه معمولا نیاز به درمان ندارند .
تغییرات فیبروکیستیک پستان چیست؟
این روزها با افزایش تعداد سونوگرافی‌ها از پستان و دقیق شدن خانمها به سلامت پستان خود، این اصطلاح زیاد شنیده می شود. تغییرات فیبروکیستیک پستان یافته‌ای خوش خیم است یعنی این تغییرات غیر سرطانی هستند.
تغییرات فیبروکیستیک پستان خطرناک نیست ولی با درد و سنگینی پستان بخصوص در روزهای قبل از پریود همراه است.
زنان در سالهای باروری (تا زمانی که خونریزی ماهیانه دارند) گرفتار پستانهای فیبرو کیستیک یا FCC می‌شوند. علت اصلی این تغییرات خیلی مشخص نیست ولی هورمونهای خانمها بخصوص استروژن در بروز علائم مؤثر است، بطوریکه با یائسگی درد و سنگینی پستانها بهتر می شود.
در تغییرات فیبروکیستیک پستانها تجمع مایع در بافت پستانها بشکل کیستهای کوچک معمولا چند میلی‌متری اتفاق می‌افتد، بهمین دلیل خانمها در قسمتی از پستان که تجمع کیست و مایع بیشتر است، احساس سفتی وبرجستگی می کنند که ممکن است گذرا باشد. در بعضی از خانمها ترشح بی‌رنگ یا کمی کدر از نوک پستان خارج می شود.
ابتلا به تغییرات فیبروکیستیک پستان ارتباطی به ازدواج کردن و رابطه زناشویی ندارد. بدین ترتیب هر خانمی صرفنظر از وضعیت تاهل یا باردار شدن می تواند این تغییرات را در پستان خود داشته باشد.
آیا بیماری فیبروکیستیک به سرطان پستان تبدیل می شود؟
خیر ، این بیماری شانس ابتلا به سرطان را افزایش نمی دهد، این بیماری شایع است، زنان دارای این تغییرات خوش خیم اغلب دارای پستانهای ناهموار و ناصاف هستند که اغلب دردهای با شدت متفاوت در پستانهای خود در دوران قاعدگی را تجربه می کنند .
آیا بیماری فیبروکیستیک از بین می رود؟
برآمدگی ها در لمس پستان ممکن است بزرگتر یا کوچکتر شوند، آنها ممکن است پس از یائسگی خیلی کوچکتر شوند یا کلا غیر قابل لمس شوند، هیچ درمان قطعی برای آنها وجود ندارد اما این برآمدگی ها خطرناک نبوده و قابلیت تبدیل به سرطان ندارند.
آیا استرس می تواند باعث بیماری فیبروکیستیک شود؟
هیچ شواهد علمی در مورد علت بیماری فیبروکیستیک وجود ندارد، به نظر می رسد استرس هم می تواند در آن نقش داشته باشد اما نمی تواند علت ایجاد آن باشد، استرس از طریق تاثیر روی هورمونها باعث تشدید علائم در برخی خانمها می شود .
آیا در بیماری فیبروکیستیک باید رژیم غذایی خاصی رعایت شود؟
مصرف کمتر کافئین (چای ،قهوه، نوشابه و شکلات) کاهش چربی رژیم غذایی و کاهش مصرف غذاهای حاوی استروژن مثل گوشتهای با درصد هورمون بالا به کاهش علائم بیماری کمک می کند .
آیا بیماری فیبروکیستیک منعی برای شیردهی دارد؟
خیر هیچ منعی ندارد و باعث تشدید یا تخفیف بیماری نمی شود. درعین حال هرگونه ناصاف شدن پستان در این دوران می بایست توسط پزشک بررسی شود .
