دروانا: 

 جراحی اولتراسوند متمرکز در درمان فیبروم رحمی

جراحی اولتراسوند متمرکز یا Focused ultrasound surgery (FUS) گزینه ای غیر تهاجمی برای درمان فیبروئید رحم (درمان فیبروم رحمی) محسوب می شود. فیبروم رحمی نوعی توده های غیر سرطانی در رحم محسوب می شود. برای تعیین اینکه آیا انجام جراحی اولتراسوند متمرکز برای رفع فیبروئید رحمی مناسب است یا خیر ابتدا انجام ام آر آی از ناحیه لگن ضروری خواهد بود.

جراحی اولتراسوند متمرکز با استفاده از اسکنر ام آر آی مجهز به مبدل اولتراسوند (مبدل سونوگرافی) با انرژی بالا انجام می شود. تصاویر ام آر آی به پزشک موقعیت دقیق فیبروم های رحمی و ساختارهای اطراف آن مانند مثانه و روده را نشان می دهد. در حالیکه مانیتورهای ام آر آی فیبروم را هدف گیری می کند مبدل اولتراسوند یا مبدل سونوگرافی نیز امواج صوتی را به فیبروم وارد می سازد. به این ترتیب امواج صوتی با استفاده از حرارت بافت فیبروم را از بین خواهند برد. انجام جراحی اولتراسوند متمرکز چندان رایج نیست اما معمولا در مطب های مجهز و کلینیک های تخصصی صورت می پذیرد.

نقش جراحی اولتراسوند متمرکز در درمان فیبروم رحمی

علت و فواید انجام جراحی اولتراسوند متمرکز عبارت است از:

• علائم آزار دهنده ناشی از فیبروم رحمی برطرف خواهد شد. از شایع ترین علائم فیبروم رحم می توان به خونریزی های سنگین، درد و فشار در لگن اشاره کرد.
• گزینه غیر تهاجمی برای درمان فیبروئیدهای رحمی فراهم خواهد شد.
• جراحی اولتراسوند متمرکز به صورت سرپایی در مطب یا کلینیک انجام می گردد.

جراحی اولتراسوند متمرکز برای همه بیماران مبتلا به فیبروئید رحمی گزینه مناسبی محسوب نمی شود. در شرایط زیر انجام جراحی اولتراسوند متمرکز توصیه نمی شود:

• وجود اسکارهایی در ناحیه زیر شکم به نحوی که اسکارها در مسیر بین مبدل و فیبروئید قرار داشته باشد.
• وجود چند فیبروئید یا یک فیبروئید بزرگ
• بهینه سازی شانس بارداری در آینده

لازم به ذکر است تعدادی از خانم ها با وجود درمان فیبروم رحمی بارداری های موفقی را تجربه کرده اند. اما با این حال تاثیرات طولانی مدت جراحی اولتراسوند متمرکز بر توانایی باردار شدن چندان مورد مطالعه قرار نگرفته است.

خطرات و عوارض جراحی اولتراسوند متمرکز

جراحی اولتراسوند متمرکز به ندرت منجر به ایجاد عارضه خواهد شد، اما برخی عوارض جراحی اولتراسوند متمرکز عبارت است از:

• سوزش پوست ناحیه شکم
• آسیب به بافت ها و ساختارهای نزدیک به فیبروم
• تحریک عصبی که سبب درد موقت در پا می گردد
• احتمال بروز لخته های خونی در پاها

سایر نواقص و محدودیت های جراحی اولتراسوند متمرکز عبارت است از:

• داده های اندکی در مورد اثربخشی درمان جراحی اولتراسوند متمرکز در طولانی مدت در دسترس می باشد.
• داده های اندکی در مورد تاثیر جراحی اولتراسوند متمرکز بر بارداری و باروری در مقایسه با سایر روش های درمان فیبروم رحمی در دسترس می باشد.

همانند سایر انتخاب های درمانی که برای درمان فیبروم رحمی وجود دارد برخی فیبروم ها با استفاده از جراحی اولتراسوند متمرکز نیز قابل درمان نیستند. همچنین در صورت عود علائم مربوط به فیبروم رحمی احتمال نیاز به انجام درمان های بیشتر وجود خواهد داشت.

نحوه انجام جراحی اولتراسوند متمرکز

زمان انجام جراحی اولتراسوند متمرکز متغیر می باشد و این بسته به اندازه فیبروم رحمی و تعداد آنها خواهد داشت. ابتدا شما روی میزی قرار خواهید گرفت که قابلیت حرکت خواهد داشت. نحوه قرار گیری شما روی میز بر روی شکم خواهد بود. سپس وارد اسکنر ام آر آی خواهید شد. با استفاده از امواج سونوگرافی متمرکز هر بخشی از فیبروم تحت حرارت قرار خواهد گرفت. برای کنترل دمای بافت و تعیین اینکه آیا فیبروم حرارت کافی دیده است یا خیر همچنین دریافت نتایج مطلوب پزشک با استفاده از ام آر آی فرایند را مانیتور خواهد کرد. این فرایند آنقدر تکرار خواهد شد تا فیبروم به دمای مناسب جهت نابودی برسد. هر بار تابش به اندازه 20 تا 30 ثانیه طول می کشد. در یک جلسه درمانی برای از بین بردن فیبروم ممکن است به 100 تابش نیاز باشد. مقدار تابش امواج صوتی بستگی به اندازه فیبروم رحمی و تعداد آنها خواهد داشت. در برخی موارد ممکن است درمان به جلسات بیشتری کشیده شود.

پس از انجام جراحی اولتراسوند متمرکز می توانید به انجام فعالیت های روزمره خود بازگردید. معمولا پس از انجام جراحی اولتراسوند متمرکز ممکن است به استفاده از داروهای ضد التهابی مانند ایبوپروفن یا استامینوفن نیاز داشته باشید.

نتایج حاصل از جراحی اولتراسوند متمرکز

پس از درمان با جراحی اولتراسوند متمرکز بدن معمولا بافت اضافی را در طول ماه ها جذب خواهد کرد. در این حالت ممکن است سونوگرافی علائمی از وجود فیبروم را نشان دهد اما انجام ام آر آی حاکی از آن خواهد بود که فیبروم از بین رفته و علائم بیمار نیز بهبود یافته است.

اغلب خانم هایی که از جراحی اولتراسوند متمرکز استفاده می کنند بهبود معنی داری را در علائم خود مشاهده کرده اند.

دکتر افسانه قاسمی

جراح و متخصص زنان، زایمان و نازایی

سرکار خانم دکتر افسانه قاسمی، جراح و متخصص زنان، زایمان و نازایی از دانشگاه علوم پزشکی ایران، دارای دوره تکمیلی نازایی، عضو هیات علمی و دانشیار دانشگاه علوم پزشکی ایران و معاون آموزشی بیمارستان شهید اکبر آبادی می باشند.

مشاهده پروفایل دکتر افسانه قاسمی