معاینه فیزیکی پستانها

معاینه بالینی چیست؟

معاینه بالینی پستان یا clinical breast exam و یا CBE نوعی معاینه فیزیکی پستانها است که معاینه پستانها توسط پزشک انجام می شود. معاینه فیزیکی پستانها در کنار ماموگرافی سینه انجام می شود تا احتمال سرطان پستان در یک خانم بررسی شود.

معاینه بالینی سینه یا پستان بخشی از معاینات روتینی است که شما برای چکاپ آن را انجام خواهید داد. در مورد این که چند وقت یک بار باید برای انجام معاینه فیزیکی پستانها به پزشک مراجعه کرد باید با پزشک متخصص زنان مشورت کنید.

خانم هایی که ایمپلنت پستان دارند نیز باید انجام منظم این معاینات را در نظر داشته باشند.

معاینه فیزیکی پستانها به چه دلیل انجام می شود؟

معاینه فیزیکی پستانها به منظور اهداف زیر انجام می شود:

• یافتن توده و یا تغییری در پستانها که می تواند نشانی از مشکلی جدی مانند سرطان پستان باشد.
• چک کردن سایر مشکلات پستانی که می تواند به درمان های بیشتر نیاز داشته باشد مانند فیبروآدنوما و یا ورم پستان.

برای انجام معاینه فیزیکی پستانها چه آمادگی های قبلی لازم است؟

در صورت بروز موارد زیر به پزشک متخصص زنان خود اطلاع دهید:

داشتن توده و یا بروز تغییری در پستان ها. این تغییرات می تواند شامل تغییراتی در ظاهر پستان و یا وجود ترشحات نوک سینه باشد.

در برخی خانم ها نوک پستان به داخل پستان فرو رفته است (نوک پستانهای فرورفته). در این خانم ها این نکته نرمال است اما اگر تا به حال چنین نبوده و فرد ناگهان متوجه این تغییر در نوک پستان شده باشد باید به پزشک خود اطلاع دهد.

داشتن درد در یکی از پستان ها مخصوصا اگر به درد دوران قاعدگی مربوط نباشد.

سایر مواردی که باید در معاینه پستانها به پزشک خود اطلاع دهید عبارت است از:

• بارداری
• شیردهی
• داشتن ایمپلنت در پستان
• انجام بیوپسی از پستان
• پایان دوران یائسگی
• استفاده از هورمون درمانی
• سابقه خانوادگی در ابتلا به سرطان پستان

بهترین زمان معاینه سینه یک یا دو هفته بعد از پایان دوران قاعدگی می باشد که می توانید برای معاینه پستانها به پزشک مراجعه کنید. اگر در دوران خونریزی قاعدگی قرار دارید ممکن است سینه های شما به لمس حساس باشند. نگرانی های خود را در ارتباط با انجام تست، خطرات آن، نحوه انجام معاینه و تفسیر نتایج با پزشک متخصص زنان در میان گذارید.

روش معاینه پستانها چگونه است؟

معاینه بالینی پستان توسط پزشک یا ماما انجام می شود. برای انجام معاینه سینه ها لازم است تا بالای کمر برهنه شود. در طول معاینه سینه ها روپوشی به شما داده خواهد شد.

ابتدا پزشک از شما سولاتی را مورد مشکلات احتمالی، سابقه پزشکی و فاکتورهای خطر مربوط به سرطان پستان خواهد پرسید. در مورد نواحی روی پستان که سبب نگرانی تان شده است با پزشک متخصص زنان صحبت کنید.

روش معاینه دکتر زنان بدین ترتیب است که معاینه زیر بغل، هر دو سینه، و ناحیه ترقوه به منظور ارزیابی تغییراتی در سایز سینه، تغییرات پوستی یا علائم آسیب یا عفونت مانند کبودی یا قرمزی صورت می گیرد. در طول این بخش از معاینه سینه ها از شما خواسته می شود تا دست های تان را بالا برید، دست های خود را روی مفصل ران قرار داده یا به جلو خم کنید و دست های خود را به هم فشار دهید تا عضلات زیر هر سینه سفت شود. هم چنین از شما خواسته می شود تا روی تخت به صورت طاق باز دراز کشیده و دست های خود را حین معاینه پستانها زیر سرتان قرار دهید.

پزشک هر دو سینه را به منظور پیدا کردن نواحی دردناک و غیر معمول و هم چنین یافتن توده ای غالب چک خواهد کرد. توده غالب در پستان توده ای است که جدید، بزرگتر، سخت تر و یا متفاوت از سایر توده ها و یا سایر بافت های پستان باشد.

پزشک بافت پستان را به آرامی لمس می کند و از 1 تا 2.5 سانتی متر زیر پستان تا بالای ترقوه را فشار می دهد. نواحی غدد لنفاوی و گردن نیز به منظور بررسی تورم غدد لنفاوی مورد لمس قرار می گیرد. نوک پستان نیز به آرامی فشار داده می شود تا وجود هر گونه ترشح چک شود.

بعد از معاینه پزشک به شما آموزش معاینه سینه را خواهد داد که چطور سینه ها را خودتان معاینه کنید و به شما کمک خواهد کرد تا انجام آن را تمرین کنید.

معاینه فیزیکی پستانها عموما منجر به درد نخواهد شد مگر آن که پستان های شما حساس باشد.

خطرات معاینه فیزیکی پستانها

معاینه بالینی پستان خطری برای شما نخواهد داشت.

نتایج معاینه فیزیکی پستانها

معاینه بالینی پستان معاینه ای فیزیکی روی پستان می باشد که توسط پزشک یا ماما انجام می شود. یافته های به دست آمده از این معاینه در جدول زیر خلاصه شده است:

وضعیت نرمال پستان:

1. نوک پستانها و بافت پستان و نواحی اطراف نرمال به نظر برسد و شکل و سایز نیز نرمال باشد. یک پستان ممکن است از دیگری بزرگ تر باشد.
2. بخش کوچکی از بافت سفت ممکن است در منحنی پایین پستان زیر نوک سینه قرار داشته باشد.
3. حساسیت به لمس در هر دو پستان در خیلی از خانم ها نرمال است. خیلی از خانم ها در طول چرخه قاعدگی توده ها و ضخامت های مشابهی را نشان می دهند.
4. وجود ترشح شفاف یا شیری رنگ می تواند در صورت فشرده شدن پستان مشاهده شود. این ترشح می تواند به دلیل شیردهی، تحریک پستان، تغییرات هورمونی و برخی علل طبیعی رخ دهد.
5. یک پستان ممکن است در مقایسه با دیگری بافت توده ای بیشتری داشته باشد مخصوصا در یک چهارم فوقانی و خارجی پستان.

وضعیت غیر نرمال پستان:

1. توده ای سفت یا وجود ناحیه ای ضخیم در یکی از پستان ها می تواند غیر نرمال باشد.
2. تغییراتی در رنگ، احساس و یا نوک پستانها ممکن است وجود داشته باشد. این تغییرات می تواند شامل چروک، فرورفتگی، ضخامت، یا ناحیه ای با احساس دانه دار، رشته ای و ضخیم باشد.
3. نوک پستان ممکن است به داخل پستان فرو رفته باشد (نوک پستانهای فرورفته). وجود قرمزی، بثورات پوسته دار و زخم می تواند روی نوک پستان وجود داشته باشد.
4. وجود قرمزی و گرما و توده ای دردناک در پستان می تواند نشان از عفونت (آبسه یا ورم پستان) یا سرطان سینه داشته باشد.
5. ترشح شیری و یا خونی رنگ ممکن است بدون تحریک اتفاق بیفتد (ترشح خود به خودی از نوک پستان).

اگر وجود مشکل در یکی از پستان ها مشخص شود گام بعدی بستگی به مشکل دارد.

درد چرخه ای پستان، تغییرات فیبروکیستیک پستان یا وجود کیست ها می تواند دوباره مورد بررسی قرار بگیرد تا مشخص شود علت تغییرات چه بوده است. کیست ها با استفاده از سونوگرافی سینه و یا تخلیه با استفاده از سوزن مورد پیگیری قرار گیرد. ماموگرافی سینه، انجام تصویر برداری رزونانس مغناطیسی یا ام آر آی و اولتراسوند اگر وجود توده در معاینات مشخص شود ممکن است مورد نیاز باشد. بافت پستان می تواند با استفاده از برشی کوچک نمونه برداری شود تا زیر میکروسکوپ تحت مطالعات بیشتر قرار گیرد. ترشح نوک پستان مخصوصا اگر خود به خودی و خونی باشد باید زیر میکروسکوپ مورد بررسی قرار گیرد تا سلول های غیر نرمال مشخص شوند.

دلایلی که سبب می شود نتایج معاینه سینه ها مفید و کمک کننده نباشد عبارت است از:

• چرخه قاعدگی: تغییراتی که حین قاعدگی در بدن اتفاق می افتد سبب می شود بافت سینه احساس و ظاهر متفاوتی داشته باشد.
• داشتن توده های فیبروکیستیک سینه: توده های فیبروکیستیک سبب می شوند معاینه فیزیکی پستانها به صورت دشواری پیش رود؛ زیرا در این حالت توده های زیادی در پستان وجود دارد.

بسیاری از خانم ها در طول دوران پریود در سینه های خود احساس درد دارند (درد دوره ای پستان). معاینه بالینی پستان با نتایج نرمال به این معنی نیست که سرطان وجود ندارد. بسته به سن و سابقه خانوادگی شما در ابتلا به سرطان پستان باید از سایر تست ها از جمله ماموگرافی نیز بهره برید.

دکتر فرانک راسخ

جراح و متخصص زنان، زایمان و نازایی

سرکار خانم دکتر فرانک راسخ، جراح و متخصص زنان، زایمان و نازایی، دارای بیش از 12 سال سابقه طبابت و فعالیت پزشکی در حوزه سلامت و بهداشت زنان و مامایی می باشند.

مشاهده پروفایل دکتر فرانک راسخ