سندرم تخمدان پلی کیستیک شرایطی است که در آن پریودها به طور بی نظمی رخ می دهد زیرا تخمک گذاری به طور ماهانه اتفاق نمی افتد و میزان هورمون های آندروژن (هورمون مردانه) در خانم ها افزایش می یابد. 5 تا 10 درصد خانم ها به سندرم تخمدان پلی کیستیک دچار می شوند. افزایش مقدار آندروژن در خانم های مبتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک سبب رویش موی زائد مردانه درصورت، بروز آکنه و نازک شدن مو می گردد. برخی خانم های مبتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک به اضافه وزن یا چاقی دچار هستند. علاوه بر این احتمال بروز بیماری هایی مانند دیابت یا آپنه انسدادی خواب در خانم های مبتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک وجود دارد. خانم های مبتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک ممکن است برای باردار شدن به استفاده از برخی قرص ها برای تنظیم تخمک گذاری نیاز داشته باشند (تخمدان پلی کیستیک و ناباروری). با استفاده از برخی گزینه ها می توان به کاهش و تخفیف علائم سندرم تخمدان پلی کیستیک در خانم ها کمک کرد.
علت سندرم تخمدان پلی کیستیک به درستی روشن نیست. تصور چنین است مقادیر غیر نرمال هورمون های هیپوفیزی یعنی هورمون جسم زرد و آندروژن ها در عملکرد نرمال تخمدان ها اختلال ایجاد می کند. به منظو درک این مطلب که چطور این هورمون ها منجر به بروز علائم سندرم تخمدان پلی کیستیک می شوند بهتر است ابتدا روند نرمال چرخه قاعدگی را بررسی کنیم.
در یک چرخه نرمال قاعدگی مغز (و از جمله هیپوفیز)، تخمدان ها و رحم منجر به بروز توالی از رویدادها به طور ماهانه می شوند. این رویدادها بدن را برای بارداری آماده می سازد. دو هورمون محرک فولیکول یا FSH و هورمون جسم زرد یا LH توسط غده هیپوفیز در مغز تولید می شود. دو هورمون دیگر یعنی استروژن و پروژسترون نیز توسط تخمدان ها تولید می گردد. در نیمه اول چرخه مقدار هورمون محرک فولیکول کمی افزایش می یابد تا تخمدان ها به تولید فولیکول تحریک شوند. فولیکول ها حاوی تخمک می باشند. فولیکول منجر به افزایش مقدار استروژن می شود که نتیجه آن ضخیم شدن رحم می باشد. غده هیپوفیز نیز مقادیر زیادی از هورمون جسم زرد را آزاد می کند که نتیجه آن آزاد شدن تخمک ها یا تخمک گذاری است. اگر تخمک توسط اسپرم بارور شود در آن صورت رویان ایجاد می گردد که در لوله های فالوپ به سمت رحم حرکت خواهد کرد. بعد از تخمک گذاری تخمدان ها استروژن و پروژسترون را تولید می کنند و به این ترتیب رحم برای لانه گزینی احتمالی رویان آماده خواهد شد.
خانم های مبتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک فولیکول های متعدد کوچکی را در تخمدان های خود دارند (کیست هایی که ضخامت آن ها 4 تا 9 میلی متر می باشد) از این رو به این اختلال سندرم تخمدان پلی کیستیک اطلاق می شود. هیچ یک از این فولیکول هایی که در تخمدان افراد مبتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک وجود دارد قادر به رشد و القای تخمک گذاری نمی باشد. در نتیجه مقدار استروژن و پروژسترون، LH و FSH ناپایدار می شود.
آندروژن ها به طور نرمال توسط تخمدان ها و غدد آدرنال ایجاد می شود. testosterone, androstenedioneو dehydroepiandrosterone نمونه ای از ترکیبات آندروژن می باشد. افزایش مقدار LH در خانم های مبتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک سبب افزایش مقدار آندروژن می شود، اگر چه افزایش مقدار انسولین که در افراد مبتلابه تخمدان پلی کیستیک مشاهده می شود نیز در این میان نقش دارد.
تغییر در مقدار هورمون ها سبب بروز برخی علائم در افراد مبتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک می شود. پریودهای نامنظم، افزایش موهای بدن یا از دست رفتن موی سر (تخمدان پلی کیستیک و ریزش مو)، آکنه و دشواری در باردار شدن از جمله علائم سندرم تخمدان پلی کیستیک می باشد که در ادامه بدان خواهیم پرداخت.
علائم سندرم تخمدان پلی کیستیک معمولا در دوران بلوغ آغاز می شود، اگر چه ممکن است برخی خانم ها تا اوایل دوران نوجوانی یا اوایل بلوغ متوجه علائم سندرم تخمدان پلی کیستیک نشوند. همچنین باید توجه داشت شدت علائم سندرم تخمدان پلی کیستیک از یک خانم به خانمی دیگر متفاوت می باشد.
سندرم تخمدان پلی کیستیک و پریود نامنظم
عدم تخمک گذاری در خانم های مبتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک سبب می شود فرو ریزی دیواره رحم یا آندومتر به طور ماهانه مختل گردد. در عوض ممکن است دیواره آندومتر ضخیم تر شده و فروریزی به طور نامنظم روی دهد و خونریزی های سنگین و طولانی را به دنبال داشته باشد. خونریزی نامنظم و یا عدم خونریزی احتمال ابتلا به هایپرپلازی آندومتر و حتی سرطان آندومتر را به دنبال دارد. خانم های مبتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک کمتر از شش تا هشت پریود را در سال تجربه می کنند. برخی خانم ها ممکن است در طول دوران بلوغ چرخه های نرمالی داشته باشد اما با چاق شدن یا ایجاد اضافه وزن ممکن است چرخه ها نامنظم گردد.
سندرم تخمدان پلی کیستیک و مقاومت به انسولین
ابتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک با افزایش مقدار انسولین خون همراه است. انسولین هورمونی است که توسط برخی سلول ها در پانکراس تولید می شود. انسولین مقدار قند خون را تنظیم می کند. وقتی مقدار قند خون افزایش می یابد این سلول ها با تولید انسولین به برداشت گلوکز از خون کمک می کنند. مقاومت به انسولین و هایپرانسولینمیا در خانم های مبتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک صرف نظر از وزن آن ها روی می دهد. حدود 35 درصد از خانم های چاق مبتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک تا سن 40 سالگی دچار اختلال در تولرانس گلوکز می شوند، در حالیکه تنها 10 درصد از خانم های چاق غیر مبتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک به دیابت نوع دو مبتلا می شوند.
سندرم تخمدان پلی کیستیک و ناباروری
خیلی از خانم های مبتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک به طور منظم تخمک گذاری انجام نمی دهند و این شرایط امکان باردار شدن را در آن ها دشوار می سازد (سندرم تخمدان پلی کیستیک و ناباروری). در مورد خانم های مبتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک اغلب توصیه می شود اگر به مدت 6 تا 12 ماه تلاش برای باردار شدن موفقیتی حاصل نشد برای ارزیابی ناباروری به متخصص مراجعه کنند. امروزه به منظور درمان تخمدان پلی کیستیک برای بارداری گزینه های بسیار موثری مطرح است که احتمال بارداری را در بیماران مبتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک افزایش می دهد.
سندرم تخمدان پلی کیستیک و بیماری های قلبی
خانم های چاق و یا آن هایی که به مقاوت انسولین و دیابت دچارند در خطر ابتلا به بیماری های قلبی عروقی قرار دارند. مشخص نیست چرا خانم های مبتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک در خطر ابتلا به بیماری های قلبی قرار دارند. اما با از دست دادن وزن اضافی و درمان ناهنجاری های انسولینی احتمال بروز بیماری های قلبی در بیماران مبتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک کاهش می یابد.
سندرم تخمدان پلی کیستیک و آپنه خواب
آپنه خواب یکی از مشکلاتی است که سبب بروز توقفی کوتاه در تنفس کردن هنگام خواب می شود. بیماران مبتلا به آپنه خواب دچار علائمی مانند خستگی و خواب آلودگی در طول روز می شوند. شواهد نشان می دهد عدم درمان آپنه خواب احتمال بروز مشکلاتی مانند مقاومت انسولین، چاقی، دیابت و مشکلات قلبی عروقی مانند فشار خون بالا، حمله قلبی و سکته مغزی را به دنبال دارد. آپنه خواب در 50 درصد خانم های مبتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک روی می دهد.
علاوه بر موارد مطرح شده خانم های مبتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک در خطر تجربه عوارضی مانند افسردگی و اظطراب قرار دارند (سندرم تخمدان پلی کیستیک و افسردگی). در این شرایط استفاده از برخی داروها ممکن است کمک کننده باشد. بیماران مبتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک باید به طور مرتب تحت نظر متخصص زنان خود قرار داشته باشند تا احتمال بروز علائم و عوارض سندرم تخمدان پلی کیستیک در آن ها کاهش یابد.
