برخی خانم ها به دلایلی مانند ابتلا به برخی شرایط و بیماری ها، شیردهی، بروز عوارض جانبی و یا سایر موارد نمی توانند از روش های هورمونی مطمئن برای جلوگیری از بارداری استفاده کنند. برخی خانم ها به طور کلی ترجیح می دهند از قرص های ضد بارداری استفاده نکنند. برخی خانم ها ممکن است به طور موقتی ناچار باشند از بارداری پیشگیری کنند از طرفی ممکن است با انجام روش های طولانی اثر برای پیشگیری از بارداری موافق نباشند. راه های جلوگیری از بارداری مختلفی که مبتنی بر استفاده از هورمون ها نمی باشد، وجود دارد. راههای جلوگیری از بارداری غیر هورمونی در صورت استفاده صحیح می توانند موثر و مقرون به صرفه باشند.
راههای جلوگیری از بارداری مانند استفاده از کاندوم، اسفنج با دیافراگم، ترکیبات اسپرم کش، دستگاه درون رحمی مسی یا IUD مسی و روشهای طبیعی جلوگیری از بارداری می توانند از جمله روش های غیر هورمونی برای پیشگیری از بارداری تلقی شود. به هر حال توجه به نرخ موفقیت این روش ها بسیار اهمیت دارد. بنابراین شما می توانید در مورد بهترین روش جلوگیری از بارداری که مناسب شما باشد با پزشک متخصص زنان مشورت کنید. به طور کلی استفاده از اسپرم کش ها می تواند همراه با کاندوم و دیافراگم مورد توجه قرار گیرد تا اثربخشی افزایش یابد. استفاده از کاندوم لاتکس در مردان بهترین روش جلوگیری از بارداری و محافظتی علیه بیماری های مقاربتی از جمله اچ آی وی می باشد. اگر به دنبال پیشگیری از ابتلا به بیماری های عفونی مقاربتی می باشید باید علاوه بر استفاده از قرص ضد بارداری از کاندوم لاتکس مردانه یا زنانه استفاده کنید.
مزایای روشهای جلوگیری از بارداری غیر هورمونی
راههای جلوگیری از بارداری غیر هورمونی به صورت متناوب می توانند برای کنترل بارداری در خانم هایی استفاده شوند که نمی توانند به دلایل پزشکی، شیردهی یا سایر دلایل از ترکیبات یا فراورده های هورمونی مانند قرص های ضد بارداری استفاده کنند. روش های غیر هورمونی جلوگیری از بارداری، روش هایی کم هزینه می باشند. اغلب گزینه های غیر هورمونی برای پیشگیری از بارداری نیازی به نسخه پزشک ندارد و در تمام داروخانه ها وجود دارد و به راحتی قابل دسترس می باشد.
معایب روشهای جلوگیری از بارداری غیر هورمونی
- راههای جلوگیری از بارداری بصورت غیر هورمونی (به غیر از دستگاه درون رحمی مسی) باید به طور مرتب مورد استفاده قرار گیرند تا از بروز بارداری پیشگیری شود.
- به غیر از دستگاه های درون رحمی مسی، روش های غیر هورمونی در مقایسه با روش های کنترل بارداری هورمونی نرخ شکست بیشتری دارند.
- برخی از روشهای جلوگیری از بارداری غیر هورمونی نمی توانند در دوران قاعدگی استفاده شوند.
- برخی خانم ها ممکن است از قرار دادن دستگاهی در داخل واژن (دستگاه IUD مسی) احساس خوبی نداشته باشند.
- برخی روش های کنترل باردرای غیر هورمونی ممکن است در برانگیختگی جنسی تداخل ایجاد کند.
عوارض روش های جلوگیری از بارداری غیر هورمونی
روش های غیر هورمونی برای جلوگیری از بارداری عوارض اندکی در پی دارد اما ممکن است استفاده از دستگاه های درون رحمی مسی عوارضی را به دنبال داشته باشد. برخی خانم ها یا آقایان ممکن است در اثر قرار دادن دستگاهی در داخل کانال واژن یا هم چنین استفاده از کاندوم دچار تحریک، قرمزی یا آلرژی شوند. اگر در حین استفاده از روش های غیر هورمونی برای پیشگیری از بارداری دچار مشکل شدید با پزشک متخصص زنان یا مامای خود تماس بگیرید.
عوارض جدی روشهای جلوگیری از بارداری غیر هورمونی
احتمال بروز عوارض جدی ناشی از روش های غیر هورمونی ضد بارداری بسیار اندک است. برخی عوارض جانبی که در ارتباط با استفاده از دستگاه های درون رحمی مسی گزارش شده عبارت است از ابتلا به بیماری های التهابی لگن، سوراخ شدن رحم، بارداری نابجا و بیرون زدگی یا خروج دستگاه آی یو دی.
در مورد عوارض جانبی احتمالی ناشی از روش های کنترل بارداری غیر هورمونی بهتر است با پزشک متخصص زنان خود مشورت کنید.
روشهای جلوگیری از بارداری غیر هورمونی و طریقه استفاده از آنها
کاندوم مردانه
کاندوم مردانه مانع از ورود اسپرم به درون رحم می شود. این کاندوم ها معمولا از جنس لاتکس می باشند و اغلب همراه با ترکیبات اسپرم کش مورد استفاده قرار می گیرند. کاندوم های مردانه شانس انتقال بیماری های مقاربتی را کاهش می دهد. استفاده از این کاندوم ها ممکن است سبب ایجاد تحریک یا آلرژی شود اما روشی کم هزینه است. نرخ شکست کاندوم های مردانه 15 تا 20 درصد است. کاندوم مردانه همزمان با کاندوم زنانه استفاده نمی شود زیرا احتمال پاره شدن وجود دارد.
کاندوم زنانه
کاندوم زنانه لایه نازکی است که وارد واژن می شود و مانع از رسیدن اسپرم به رحم می گردد. کاندوم زنانه می تواند هشت ساعت قبل از نزدیکی کار گذاشته شود. در صورت استفاده مناسب از کاندوم زنانه احتمال انتقال بیماری های مقاربتی کاهش می یابد. این کاندوم ها عمدتا از polyurethane و لاتکس سنتتیک تولید شده است. نرخ شکست این کاندوم ها 20 درصد می باشد. در اثر استفاده از این کاندوم ها احتمال سوزش، راش و یا تحریک وجود دارد. این کاندوم ها نباید همراه با کاندوم مردانه استفاده شود زیرا احتمال پارگی را به دنبال دارد.
دیافراگم
دیافراگم کلاهک سیلیکونی می باشد که قبل از نزدیکی جنسی روی سرویکس (دهانه رحم) قرار می گیرند و عمدتا توسط پزشک نسخه می شود. همزمان با دیافگرام می توان از ترکیبات اسپرم کش نیز استفاده کرد. بعد از نزدیکی دیافراگم باید تا شش ساعت در محل باقی بماند. در صورت داشتن نزدیکی مجدد باز هم باید از اسپرم کش استفاده شود. هرگز نباید دیافراگم را بیش از 24 ساعت در محل باقی گذاشت. نرخ شکست این روش 6 تا 12 درصد می باشد. استفاده از دیافراگم می تواند سبب تحریک واژن شود. استفاده از دیافراگم در پیشگیری از انتقال بیماری های مقاربتی موثر نمی باشد.
اسفنج ضد بارداری
استفاده از اسفنج ضد بارداری برای کسانی که به سولفیت آلرژی دارند مناسب نمی باشد. این ترکیب واژینال حاوی مواد اسپرم کش می باشد. قبل از استفاده باید آن را با مقدار اندکی آب مرطوب کنید. این اسفنج ها می تواند تا 24 ساعت قبل از نزدیکی در واژن قرار گیرند. بعد از آخرین نزدیکی اسفنج باید به مدت حداقل 6 ساعت در محل باقی بماند. اما هرگز نباید بیش از 30 ساعت در بدن وجود داشته باشد. نرخ شکست این روش 9 تا 16 درصد است. اگر سابقه بارداری قبلی وجود داشته باشد این درصد بیشتر هم خواهد بود. از اسفنج ضد بارداری نمی توان در طول پریود استفاده نمود زیرا ریسک بروز سندرم شوک سمی را در پی دارد و می تواند سبب تحریک شود. این روش در پیشگیری از انتقال بیماری های مقاربتی موثر نمی باشد.
اسپرم کش
ترکیبات اسپرم کش به صورت کرم یا کف و یا شیاف های واژینال وجود دارند و حاوی ترکیبی به نام nonoxynol-9 می باشند. این ترکیب ماده ای شیمیایی است که سبب کشتن اسپرم ها می شود. با استفاده از این ترکیب غشای اسپرم پاره شده و دیگر قادر نخواهد بود تخمک را بارور سازد. ترکیبات اسپرم کش مدت کوتاهی قبل از نزدیکی جنسی وارد واژن می شوند و ممکن است سبب تحریک و حساسیت واژن شوند. استفاده از کاندوم ها همراه با اسپرم کش اثر بخشی را افزایش می دهد. نرخ شکست این روش 15 تا 30 درصد می باشد. این روش نمی تواند فرد را علیه انتقال بیماری های مقاربتی محافظت کند.
دستگاه درون رحمی یا IUD (مسی)
دستگاه درون رحمی یا IUD غیر هورمونی می تواند توسط پزشک متخصص زنان ظرف هفت پس از روز شروع عادت ماهانه کار گذاشته شود و بعد از 10 سال دوباره جایگزین شود. عوارض جانبی شایع این دستگاه عبارت است از خونریزی های سنگین و طولانی و یا لکه بینی می باشد. این عوارض ظرف دو تا سه ماه پس از استفاده فروکش می کند. در برخی موارد استفاده از این دستگاه می تواند به بیماری التهابی لگن، پاره شدن رحم و یا بیرون زدگی دستگاه بیانجامد. این دستگاه نباید در طول بارداری، بیماری التهابی لگن، عفونت رحمی پس از سقط در طول سه ماه گذشته، سرطان رحم و یا دهانه رحم، عفونت در سرویکس و یا بیماری ویلسون استفاده شود. نرخ شکست این روش کمتر از یک درصد می باشد. استفاده از این روش فرد را علیه ابتلا به بیماری های مقاربتی محافظت نمی کند.
روشهای طبیعی جلوگیری از بارداری
در روش طبیعی جلوگیری از بارداری باید در طول دوران تخمک گذاری از مقاربت جنسی پرهیز شود. در این روش باید تغییرات بدن مانند تغییراتی در مخاط دهانه رحم و دمای بدن در نظر گرفته شود. نرخ شکست این روش بالا می باشد. این روش تقریبا بی هزینه است و نیازی به هورمون یا دستگاهی مخصوص ندارد. لازم به ذکر است این روش نیز نمی تواند فرد را علیه ابتلا به بیماری های مقاربتی محافظت کند.
