شایع ترین نشانه سقط خود به خودی جنین خونریزی واژینال و درد شکمی در اوایل بارداری می باشد. متخصصین زنان انواع سقط خود به خودی جنین را این گونه توصیف می کنند:
- اگر خونریزی واژینال در اوایل بارداری روی دهد اما علائم دیگر سقط خود به خودی جنین وجود نداشته باشد گفته می شود سقط خود به خودی جنین از نوع threatened miscarriage می باشد. در این حالت دهانه رحم بسته شده و رحم در سایز مناسب با مرحله بارداری می باشد. اگر بارداری به اندازه کافی پیش رفته باشد، ضربان قلب جنین مشخص می شود. در خیلی از موارد خونریزی فروکش کرده و بارداری می تواند ادامه بیابد. اگر خونریزی سنگین باشد سقط خود به خودی جنین روی می دهد.
- در برخی شرایط سقط خود به خودی جنین اجتناب ناپذیر است. در این شرایط دهانه رحم باز شده و خونریزی سنگین می باشد و کرامپ های شکمی نیز وجود دارد.
- در برخی شرایط سقط خود به خودی جنین به طور ناقص روی می دهد. سقط ناقص به این معنی می باشد که قسمت عمده ای از بافت بارداری توسط فرد دفع شده اما هنوز بخش هایی در رحم باقی مانده است. معمولا جنین دفع شده اما بخش هایی از جفت باقی می ماند. دهانه رحم باز باقی مانده و خونریزی ممکن است سنگین باشد.
- خانم هایی که همه بافت بارداری را طی سقط خود به خودی جنین خارج کنند دچار سقط کامل می شوند. این نوع سقط متداول ترین نوعی می باشد که قبل از هفته 12 روی می دهد. بعد از این نوع سقط خود به خودی جنین دوره ای از خونریزی و کرامپ وجود دارد که بدون درمان برطرف می شود. طی معاینه متخصص زنان در خواهد یافت که دهانه رحم بسته شده و علائمی از کیسه بارداری در رحم باقی نمانده است. در برخی موارد برای تایید تشخیص سقط خود به خودی جنین نیاز به انجام سونوگرافی می باشد.
- برخی خانم ها به دلیل عفونت در رحم دچار سقط خود به خودی جنین می شوند. این نوع سقط خود به خودی جنین سقط سپتیک نامیده می شود که علائم آن عبارت است از تب، لرز، درد شبه آنفلوآنزا، درد شکمی، خونریزی واژن و ترشحات واژن که ممکن است غلیظ بوده و با بوی بد همراه باشد.
تشخیص سقط خود به خودی جنین
در برخی موارد سقط خود به خودی جنین بر اساس علائم و معاینه فیزیکی انجام می شود. به عنوان مثال در شرایطی که سقط اجتناب ناپذیر می باشد دهانه رحم باز بوده و بافت بارداری داخل آن قابل رویت می باشد. اما در خیلی از موارد خونریزی واژن در اوایل بارداری، با استفاده از سونوگرافی می توان تعیین کرد آیا بارداری قابل دوام می باشد یا خیر. بارداری های خارج از رحم مانند آن هایی که در لوله فالوپ شکل گرفته اند به معاینه و اقدامات فوری نیاز دارند زیرا می تواند عارضه ای خطرناک باشد.
- سونوگرافی: در سونوگرافی از امواج صوتی برای رویت ساختارهای داخل رحم استفاده می شود. در اوایل بارداری سونوگرافی اغلب از طریق واژن انجام می شود. اگر فرد دچار سقط خود به خودی جنین (از نوع کامل) شده باشد کیسه بارداری و یا رویانی در سونوگرافی رویت نخواهد شد. در مورد سایر موارد کیسه بارداری دیده می شود اما ساختار آن غیر نرمال بوده و یا جنینی در آن رویت نمی شود که این نشان می دهد بارداری قابل دوام نمی باشد. اگر در سونوگرافی جنین رویت شود اندازه گیری شده و مقادیر به دست آمده متناسب با مرحله بارداری مقایسه می شود. کیسه و سایر ترکیبات اطراف رویان نیز بررسی می شود تا احتمال وجود ناهنجاری ها در این ساختارها بررسی شود.
- ضربان قلب جنین: در هفته ششم بعد از آخرین پریود قاعدگی حرکات ضربان قلب جنین در سونوگرافی قابل رویت می باشد. اگر بارداری به مرحله ای رسیده باشد که انتظار مشخص شدن ضربان قلب وجود داشته باشد، در صورت عدم تشخیص ضربان قلب در طول انجام سونوگرافی احتمال پایان بارداری مطرح می شود. از طرفی وجود ضربان قلب جنین (در صورت عدم وجود سایر ناهنجاری های بارداری) نشان می دهد که بارداری هنوز قابل دوام می باشد و سقط خود به خودی جنین روی نداده است. متخصین زنان و زایمان سرعت ضربان قلب جنین را ارزیابی می کنند. اگر ضربان قلب جنین کمتر از 100 تا 120 ضربه در دقیقه باشد احتمال سقط خود به خودی جنین مطرح می شود.
درمان سقط خود به خودی جنین
دکتر ساره پوررستمی جراح و متخصص زنان، زایمان و نازایی عنوان می دارند اگر فرد باردار در اوایل بارداری دچار خونریزی شد و در حد کم باشد توصیه اول استراحت کامل و استفاده از شیاف cyclogest 400 (پروژسترون 400) شبی یک عدد می باشد و در صورت افزایش خونریزی و دفع لخته در سقط خود به خودی کاری نمی توان انجام داد.
متاسفانه راهی برای پیشگیری از سقط خود به خودی جنین در اغلب موارد وجود ندارد. بسته به مرحله سقط، شرایط مادر و سایر فاکتورها می توان اقداماتی را انجام داد. سه انتخاب عمده هنگام بروز سقط خود به خودی جنین عبارت است از:
- مشاهده: برخی خانم ها به دنبال سقط خود به خودی جنین به درمان اندکی نیاز دارند. اغلب موارد سقط خود به خودی جنین از نوع کامل به درمان نیازی نخواهد داشت. در بیشتر موارد سقط خود به خودی جنین که قبل از هفته دوازدهم بارداری روی می دهد و علائم حیاتی مانند فشار خون و نبض برقرار می باشد همچنین علائمی از عفونت وجود ندارد نیازی به درمان نخواهد بود. محتویات رحم نیز معمولا ظرف دو هفته خارج شده و در برخی موارد ممکن است به 3 یا 4 هفته نیز بکشد. با خروج محتویات سونوگرافی انجام شده تا از کامل شدن سقط خود به خودی جنین اطمینان حاصل شود.
- درمان دارویی: در برخی موارد سقط خود به خودی جنین داروهایی برای تحریک رحم استفاده می شود تا بافت باقی مانده ناشی از سقط خود به خودی جنین خارج شود. این دارو می تواند به صورت خوراکی یا واژینال مصرف شده و تا چند روز عمل می کند.
- جراحی: درمان متعارف سقط خود به خودی جنین انجام روشی به نام اتساع و کورتاژ می باشد. در این روش دهانه رحم متسع شده و ابزاری وارد آن می شود سپس با استفاده از ساکشن یا تراشیدن ملایم محتویات رحم خارج می شود. اتساع و کورتاژ معمولا به خانم هایی توصیه می شود که نمی خواهند منتظر دفع خود به خودی بافت بارداری بمانند، همچنین در مواردی که سقط خود به خودی جنین منجر به خونریزی سنگین شده و یا احتمال عفونت نیز وجود داشته باشد از این روش استفاده می شود.
