درد زایمان در افراد مختلف و در هر بارداری متفاوت می باشد. درد زایمان با فاکتورهای متعددی مانند اندازه جنین و موقعیت او در رحم مرتبط است. درد زایمان معمولا در اوایل وضع حمل خفیف می باشد اما با نزدیک شدن به زمان زایمان درد شدت می یابد. درد زایمان هم در نتیجه انقباضات رحمی می باشد و هم در ادامه، کشیدگی واژن و فشاری که سبب خارج شدن جنین می گردد منجر به بروز درد زایمان می شود. اما خبر خوب آن است که امکان کنترل درد زایمان و وضع حمل و اصطلاحا تجربه زایمان بدون درد وجود دارد. برای کنترل درد زایمان گزینه های مختلفی در دسترس است. به طور کلی دو گزینه برای کنترل درد زایمان وجود دارد: اقداماتی که مادر می تواند در راستای کنترل درد زایمان انجام دهد و دیگر این که مصرف برخی داروها نیز می تواند در کنترل درد زایمان موثر واقع شود. تغییر پوزیشن، استفاده از تکنیک های تنفس و ریلکسیشن، دوش گرفتن، ماساژ کمر، قرار دادن گرما یا سرما روی کمر، گوش دادن به موسیقی، راه رفتن و گرفتن مامای همراه از جمله مواردی است که مادر می تواند در راستای کنترل درد زایمان انجام دهد. و اما استفاده از داروها نیز گزینه دیگری است که در کنترل درد زایمان نقش دارد. گزینه های دارویی برای کنترل درد زایمان عبارت است از:
- کنترل درد زایمان: انسداد اسپینال یا اپیدورال از متداول ترین گزینه هایی است که در کنترل درد زایمان می توان به آن توجه داشت. به این منظور متخصص زنان و زایمان با استفاده از سوزنی تیوب کوچکی به نام کاتتر را در پشت کمر شما قرار می دهد. سپس با استفاده از کاتتر دارویی تزریق می گردد. به منظور انسداد اسپینال یا نخاعی داروی تزریق شده منجر به بی حسی اعصاب نخاعی می گردد. در برخی موارد متخصص ترکیبی از چند دارو را برای کنترل درد زایمان به این شیوه استفاده می کند تا شرایط مناسب فراهم شود و سپس کاتتر در تمام طول فرایند وضع حمل در محل باقی می ماند. استفاده از این روش برای کنترل درد زایمان منجر به از بین رفتن احساس درد در بخش پایینی بدن می گردد.
- کنترل درد زایمان: انسداد یا بی حسی پودنال گزینه دیگری است که در کنترل درد زایمان نقش دارد. به این منظور متخصص داروی تزریقی را در اعصاب نواحی نزدیک واژن تزریق می کند. این دارو سبب می شود اعصاب منطقه ای بی حس شده بنابراین به هنگام هل دادن برای خروج جنین دردی احساس نمی شود. بر خلاف بی حسی اپیدورال این روش در کنترل درد زایمان در کاهش درد انقباضات رحمی موثر نمی باشد. در برخی موارد که فرد قادر به دریافت بی حسی اپیدورال برای کنترل درد زایمان نمی باشد یا تمایلی برای آن ندارد می توان از این گزینه بهره برد. همچنین ممکن است برای کنترل درد زایمان بی حسی اپیدورال با این روش توام گردد و این مورد در شرایطی اهمیت می باشد که درد ناحیه واژن بسیار زیاد باشد. بی حسی پودنال در مواردی نیز مورد توجه است که متخصص برای انجام زایمان و بیرون آوردن جنین نیاز به دستگاه های دیگری مانند واکیوم داشته باشد.
- کنترل درد زایمان: داروهای اپیوئیدی داروهای ضد دردی هستند که به صورت وریدی دریافت می شوند و عمدتا فرد را به خواب عمیقی می برند که در این حالت احتمال احساس درد کمتر خواهد بود.
- کنترل درد زایمان: نیتروس اکساید گزینه دیگری است که برای کنترل درد زایمان در برخی کشورها مورد توجه قرار دارد. این دارو به تخفیف درد وضع حمل کمک می کند. این دارو به فرم گاز استنشاقی در اختیار قرار دارد.
و اما در مورد معایب داروهایی که برای کنترل درد زایمان استفاده می شود باید عنوان داشت برخی معایب بی حسی اپیدورال عبارت است از:
- بعد از دریافت بی حسی اپیدروال فرد تا مدتی قادر به راه رفتن نمی باشد
- بی حسی اپیدورال منجر به افت فشار خون می گردد
- اگر بی حسی اپیدورال بیش از چند ساعت ادامه داشته باشد احتمال بروز تب خواهد بود
- بعد از دریافت بی حسی اپیدورال فرد دچار سردرد می شود
برخی معایب داروهای اپیوئیدی به کار رفته در کنترل درد زایمان عبارت است از:
- داروهای اپیوئیدی سبب تهوع و استفراغ می شود همچنین حالت خواب آوری آن ها تا مدتی ادامه دارد
- داروهای اپیوئیدی بر جنین نیز تاثیر می گذارد و در برخی موارد جنین بعد از تولد خواب آلود خواهد بود
- از آن جاییکه مصرف داروهای اپیوئیدی منجر به خواب آلودگی می شود در آن صورت ممکن است شما در هل دادن جنین به بیرون درست عمل نکنید.
