سونوگرافی در بارداری یکی از تست های پره ناتال می باشد که در مورد اغلب خانم های باردار توصیه می شود. سونوگرافی در بارداری مبتنی بر امواج صوتی می باشد که تصویری از جنین داخل رحم ایجاد می کند. سونوگرافی در بارداری به متخصصین زنان کمک می کند تا وضعیت سلامت و رشد جنین را بررسی کنند. انجام سونوگرافی در بارداری بخش مهمی از مراقبت های پره ناتال را شکل می دهد. اولین سونوگرافی بارداری به شما امکان می دهد تا جنین خود را مشاهده کنید. بسته به زمان و موقعیت جنین انجام سونوگرافی در بارداری به رویت دست ها، پاها و سایر بخش های بدن جنین کمک می کند. با استفاده از سونوگرافی در بارداری می توان جنسیت جنین را تعیین کرد. در اغلب موارد سونوگرافی در بارداری در سه ماهه دوم بارداری در هفته 16 تا 20 انجام می شود. در برخی موارد احتمال انجام سونوگرافی در بارداری در هفته های قبل از 14 نیز وجود دارد. تعیین بهترین زمان سونوگرافی در بارداری به عهده متخصص زنان می باشد. ابتدا ممکن است یک سونوگرافی برای تعیین اینکه جای ساک حاملگی مناسب باشد و رشد و تشکیل قلب جنین انجام شود و بعد بین 11 تا 13 هفتگی سونوگرافی برای تعیین ضخامت چین پشت گردن جنین و غربالگری بعضی ناهنجاری ها انجام می شود.
علت انجام سونوگرافی در بارداری عبارت است از:
- تایید بارداری (سونوگرافی تشخیص بارداری)
- بررسی سن و وضعیت رشد جنین (بر این اساس تاریخ تقریبی زایمان برآورد می شود)
- بررسی ضربان قلب، تون ماهیچه ای، حرکت و رشد جنین
- بررسی دو قلو یا چند قلو بودن بارداری
- انجام غربالگری نواقصی مانند اسپینا بیفیدا یا نواقص قلبی جنین (غربالگری به این معنا می باشد که بررسی کنیم آیا احتمال ابتلا به برخی مشکلات در جنین وجود دارد یا خیر)
- کمک به انجام سایر تست های پره ناتال مانند نمونه برداری از پرزهای جفتی جنین
- بررسی تخمدان ها و رحم در بدن مادر (تخمدان ها ارگان هایی هستند که تخمک را تولید می کنند)
- بررسی احتمال عوارض بارداری مانند بارداری خارج از رحم، بارداری مولار و سقط
- بررسی سلامت و رشد و کافی بودن آب دور جنین
- بررسی وضعیت دهانه رحم و نارسایی احتمالی آن
انواع سونوگرافی در بارداری
انتخاب روش سونوگرافی در بارداری بستگی به این امر دارد که متخصص زنان به دنبال چه موردی است و چه مدت است که از زمان بارداری می گذرد. در همه انواع سونوگرافی در بارداری از ابزاری به نام مبدل استفاده می شود تا با استفاده از امواج صوتی تصویری از جنین داخل کامپیوتر ایجاد شود. متداول ترین انواع سونوگرافی در بارداری عبارت است از:
- سونوگرافی ترانس ابدومینال: در اغلب موارد سونوگرافی در بارداری از این نوع می باشد. در این روش شما دراز می کشید و متخصص زنان روی شکم را با لایه ای از ژل می پوشاند. ژل سبب سهولت حرکت مبدل می شود. سپس مبدل در سر تاسر شکم حرکت داده می شود. به هنگام انجام این نوع سونوگرافی در بارداری باید مثانه پر از آب باشد زیرا امواج صوتی در آب ساده تر از هوا جریان می یابند. سونوگرافی در بارداری روشی بدون درد می باشد اما پر بودن مثانه ممکن است احساس ناراحت کننده ای را در پی داشته باشد. انجام این نوع سونوگرافی در بارداری حدود 20 دقیقه به طول می انجامد.
- سونوگرافی ترانس واژینال: این نوع سونوگرافی از طریق کانال واژن انجام می شود. در سونوگرافی ترانس واژینال شما باید روی کمر دراز بکشید و سپس پاهای خود را روی رکاب قرار دهید. متخصص زنان مبدل نازکی را وارد واژن می سازد. ورود مبدل ممکن است احساس ناراحتی در شما ایجاد کند اما منجر به درد نمی شود. در این نوع سونوگرافی مثانه باید خالی یا کمی پر باشد. انجام سونوگرافی ترانس واژینال حدود 20 دقیقه زمان نیاز خواهد داشت.
در برخی موارد برای دریافت اطلاعات بیشتر به انجام سایر انواع سونوگرافی در بارداری نیاز خواهیم داشت:
- سونوگرافی داپلر: این نوع سونوگرافی برای بررسی جریان خون جنین در شرایطی انجام می شود که جنین رشد مناسبی را نشان ندهد. متخصص زنان از مبدل برای گوش دادن به ضربان قلب جنین استفاده می کند تا میزان خون در بند ناف و برخی از عروق خونی ارزیابی شود. افراد مبتلا به بیماری Rh به انجام سونوگرافی داپلر در بارداری نیاز دارند. این شرایط خونی در صورت عدم درمان سبب بروز مشکلات شدیدی خواهد شد. این نوع سونوگرافی در بارداری معمولا در سه ماهه آخر انجام می شود اما احتمال انجام آن در ماه های زودتر نیز وجود دارد.
- سونوگرافی سه بعدی یا 3D: در سونوگرافی سه بعدی در یک لحظه هزاران تصویر از جنین برداشته می شود تا تصویر سه بعدی ایجاد گردد. برخی متخصصین زنان از این نوع سونوگرافی در بارداری بهره می برند تا روند رشد نرمال ارگان های جنین را بررسی کنند. احتمال استفاده از این نوع سونوگرافی در بارداری برای بررسی برخی مشکلات رحمی نیز وجود دارد.
- سونوگرافی چهار بعدی یا 4D: این نوع سونوگرافی نیز همانند سونوگرافی سه بعدی می باشد با این تفاوت که حرکت جنین را در ویدئو نشان می دهد.
عوارض سونوگرافی در بارداری
سونوگرافی در بارداری روشی بی خطر برای مادر و جنین محسوب می شود. در سونوگرافی از امواج صوتی به جای تابش استفاده می شود و این روش در مقایسه با روش های مبتنی بر اشعه ایکس بی خطر تر می باشد. سونوگرافی در بارداری بیش از 30 سال است که مورد استفاده قرار گرفته و تا کنون عوارض خطرناکی در مورد آن گزارش نشده است. اگر بارداری سالم باشد استفاده از سونوگرافی در بارداری ایده بسیار مناسبی خواهد بود اما در صورتی که احتمال بروز برخی نواقص وجود داشته باشد سونوگرافی در بارداری چندان روش دقیقی نمی باشد. در برخی موارد نیز سونوگرافی در بارداری احتمال بروز نواقص را نشان می دهد حال آنکه با بررسی های بیشتر مشخص می گردد که چنین نیست و به این ترتیب هشدارهای کاذب سبب نگرانی والدین خواهد شد.
در اغلب موارد سونوگرافی در بارداری نشان می دهد روند رشد جنین نرمال است و پس از آن شما تنها باید چکاپ های روتین پره ناتال را دنبال کنید. در برخی موارد سونوگرافی در بارداری نیاز به دریافت برخی مراقبت های مخصوص را به دنبال دارد. اگر آخرین سونوگرافی قبل از زایمان نشان دهد جنین در موقعیتی قرار گرفته که سر در بالا و پاها در پایین قرار دارد در آن صورت ممکن است نیاز به انجام سزارین وجود داشته باشد. طی سزارین جنین به دنبال برشی که روی شکم و رحم انجام می شود متولد خواهد شد.
