دروانا: 

 اختلالات جفت

آیا به چگونگی تغذیه جنین در رحم مادر اندیشیده اید؟ ساختار جفت نقش مهمی را در طول دوران بارداری ایفا می کند. اگر شما باردار باشید ممکن است از دانستن عملکرد جفت و فاکتورهایی که بر ساختار جفت تاثیر می گذارند بسیار غافلگیر شوید.

جفت چیست؟

جفت ارگانی است که در در دوران بارداری داخل رحم شکل می گیرد. ساختار جفت امکان اکسیژن و غذارسانی به جنین در حال رشد را فراهم می کند و ترکیبات زائد را نیز از بدن جنین در حال رشد خارج می سازد. جفت به کجا وصل است؟ در پاسخ باید عنوان داشت جفت به دیواره رحم متصل شده و بند ناف از آن آویزان می گردد. در اغلب بارداری ها اتصال جفت در بالا یا کنار رحم صورت می پذیرد.

فاکتورهای متعددی می تواند بر سلامت جفت جنین انسان و عملکرد آن در طول بارداری تاثیر بگذارد. برخی از این فاکتورها قابل تنظیم و اصلاح هستند و برخی دیگر خیر. برای مثال به موارد زیر توجه داشته باشید:

• سن مادر: شیوع برخی مشکلات مربوط به ساختار جفت در دوران بارداری (اختلالات جفت) در خانم هایی با سن بالا و مخصوصا سنین پیرامون 40 سالگی بیشتر است.
• پارگی زودرس غشاها: در طول دوران بارداری غشایی پر از مایع به نام کیسه آمنیوتیک دور جنین را در بر می گیرد. اگر این کیسه نشتی داشته و یا قبل از موعد پاره شود، در آن صورت احتمال بروز برخی مشکلات مرتبط با جفت (اختلالات جفت) افزایش می یابد.
• افزایش فشار خون: افزایش فشار خون می تواند بر ساختار جفت تاثیر بگذارد.
• بارداری دو قلو یا چند قلو: در بارداری های چند قلو با افزایش احتمال بروز مشکلات مرتبط با جفت رو به رو هستیم.
• اختللات خونی-لخته ای: ابتلا به شرایط خونی که بر توانایی خون در لخته شدن تاثیر بگذارد یا احتمال بروز لخته خونی را افزایش دهد می تواند ریسک ابتلا به مشکلات مرتبط با جفت (اختلالات جفت) را به همراه داشته باشد.
• جراحی قبلی رحم: اگر شما سابقه قبلی در جراحی رحم داشته باشید مانند سزارین، یا انجام جراحی به منظور برداشت فیبروئید، در آن صورت در خطر ابتلا به مشکلات مرتبط با جفت قرار خواهید داشت.
• مشکلات قبلی در جفت: اگر شما در بارداری قبلی خود با بروز مشکلاتی در جفت رو به رو بوده اید در بارداری های بعدی نیز احتمال تجربه کردن چنین عوارضی را پیش رو خواهید داشت.
• استفاده از مواد مخدر: احتمال ابتلا به برخی مشکلات مرتبط با جفت (اختلالات جفت) در خانم های سیگاری و یا خانم هایی که در دوران بارداری از مواد مخدر استفاده می کنند بیشتر است.
• تروما به شکم: آسیب یا ضربه به شکم احتمال ابتلا به مشکلات جفت (اختلالات جفت) را افزایش خواهد داد.

اختلالات جفت رایج

در طول دوران بارداری شایع ترین مشکلات مربوط به جفت (اختلالات جفت) عبارت است از پارگی جفت، جفت سر راهی همچنین جفت اکرتا (placenta accrete). این شرایط ممکن است منجر به بروز خونریزی های سنگین شود. بعد از زایمان نیز بقایای جفت می تواند به عنوان یک نگرانی محسوب شود. شایع ترین اختلالات جفت عبارت است از:

• پارگی جفت:  اگر جفت قبل از زایمان از دیواره داخلی رحم جدا شود (به طور کامل یا ناقص) در این صورت عارضه ای به نام پارگی جفت روی خواهد داد. درجات مختلفی از خونریزی واژینال، درد و کرامپ از علائم پارگی جفت محسوب می شود. پارگی جفت می تواند در اکسیژن و غذا رسانی مناسب به جنین اختلال ایجاد کند. بنابراین در برخی موارد انجام زایمان ضروری خواهد بود.
• جفت سر راهی: در این شرایط جفت بخشی از رحم یا همه دهانه رحم را می پوشاند. جفت سر راهی در اوایل بارداری شایع است و با رشد رحم ممکن است مشکل جفت سر راهی خود به خود حل شود. قبل یا در طول زایمان جفت سر راهی سبب خونریزی شدید واژینال خواهد شد. اگر جفت سر راهی در زمان زایمان وجود داشته باشد در آن صورت انجام سزارین الزامی خواهد بود.
• جفت اکرتا: این شرایط زمانی روی می دهد که عروق خونی جفت به طور عمیقی در دیواره رحم رشد کرده باشد. جفت اکرتا می تواند سبب خونریزی واژینال شدید در سه ماهه سوم بارداری شود. همچنین بعد از زایمان می تواند خونریزی شدیدی را همراه داشته باشد. در برخی موارد پس از انجام زایمان ضروری است که رحم با استفاده از جراحی به نام هیسترکتومی ابدومینال برداشته شود. در شرایط شدید تر ممکن است جفت ماهیچه های دیواره رحم را مورد حمله قرار دهد.
• باقی ماندن جفت یا جفت ماندگی: اگر جفت در طول سی تا شصت دقیقه بعد از زایمان خارج نشود در آن صورت جفت باقی مانده ممکن است در پشت رحم به دام بیفتد. این شرایط در صورت عدم درمان می تواند عفونت های شدیدی را در پی داشته و یا منجر به خونریزی های شدید و کشنده در مادر شود.

دکتر پرویندخت حیدری

جراح و متخصص زنان، زایمان و نازایی

سرکار خانم دکتر پرویندخت حیدری جراح و متخصص زنان، زایمان و نازایی از دانشگاه شهید بهشتی تهران می باشند. خانم دکتر حیدری دوره فوق تخصص نازایی را در بیمارستان صارم گذرانده اند. ایشان عضو انجمن زنان و مامایی ایران و پزشک نمونه در سال 1382 می باشند.

مشاهده پروفایل دکتر پرویندخت حیدری