دروانا: 

قرص اورژانسی، قرص اورژانسی لوونورژسترول

 قرص اورژانسی ضد بارداری یا قرص لوونورژسترول (اسم قرص اورژانسی) روشی موثر و بی خطر برای پیشگیری از بارداری می باشد آن هم زمانی که نزدیکی جنسی محافظت نشده ای صورت گرفته و یا روش کنترل بارداری موثر واقع نشده است. خانم های زیادی از قرص های ضد بارداری و قرص اورژانسی استفاده می کنند بدون این که عوارض جانبی شایعی در این باره گزارش شده باشد. اما به طور کلی به منظور دریافت اثربخشی مناسب از همه داروها باید برخی نکات رعایت شود.

در واقع باید توجه داشت قرص اورژانسی هر چه سریع تر بعد از نزدیکی جنسی محافظت نشده مصرف شود اثربخشی بهتری را نشان می دهند. قرص اورژانسی سبب سقط جنین نمی شوند. به عبارتی عملکرد قرص اورژانسی ضد بارداری به گونه ای است که باید قبل از وقوع بارداری مصرف شود.  

دلایل زیادی در مورد لزوم استفاده از قرص اورژانسی ضد بارداری وجود دارد. برخی از این دلایل عبارت است از:

• زمانی که از روش ضد بارداری استفاده شده اما روش مورد نظر به درستی عمل نکرده است، برای مثال کاندوم مورد استفاده در حین نزدیکی پاره شده است.
• اگر استفاده از قرص های ضد بارداری، رینگ ها، پچ ها یا تزریقات برای جلوگیری از بارداری به تاخیر افتاده باشد.
• اگر آی یو دی یا ایمپلنت جا به جا شده باشد.
• حملات یا تجاوز جنسی
• وقتی از روش موثری برای پیشگیری از بارداری استفاده نشده است.

به طور کلی توجه داشته باشید اگر پریود شما بیش از یک هفته به تاخیر افتاده باشد باید تست بارداری را انجام دهید.

عملکرد قرص اورژانسی ضد بارداری و انواع قرص اورژانسی

قرص اورژانسی لوونورژسترل یا Levonorgestrel با اسم تجاری لونژیل و اووسیز شناخته می شود که قرص ضد بارداری اورژانسی لونژیل و قرص اورژانسی اووسیز در بازار دارویی ایران موجود می باشند. قرص اورژانسی لوونورژسترل یکی از قرص های ضد بارداری موثری است که با پیشگیری یا به تاخیر انداختن آزادسازی تخمک از تخمدان سبب پیشگیری از بارداری می شود. قرص های اورژانسی ضد بارداری می تواند مخاط دهانه رحم را تغییر داده و یا توانایی اسپرم برای لقاح با تخمک را کاهش دهد. تحقیقات اخیر در اروپا نشان می دهد قرص اورژانسی لوونورژسترل نمی تواند به طور کامل در خانم هایی با وزن بالای 80 کیلوگرم موثر باشد. سازمان غذا و داروی آمریکا در حال حاضر در حال بررسی این یافته ها می باشد. تا در صورت لزوم لیبل روی این داروها تغییر یابد.  

قرص اورژانسی دیگری با اسم قرص Ulipristal که می تواند مانع از اتصال پروژسترون طبیعی در رسپتورهایش شود، نیز برای پیشگیری از بارداری مورد مصرف دارد.

عوارض قرص اورژانسی ضد بارداری (عوارض قرص لوونورژسترل)

مصرف قرص ضد بارداری اورژانسی بی خطر می باشد. در صورت بروز عوارض قرص اورژانسی ضد بارداری، این عوارض معمولا بسیار کوتاه مدت و خفیف می باشد. حالت تهوع در 18 درصد خانم هایی که از قرص ضد بارداری اورژانسی لوونورژسترل استفاده می کنند گزارش شده است. در 4 درصد خانم ها استفراغ نیز وجود داشته است. اگر استفراغ در طول سه ساعت بعد از مصرف قرص اورژانسی اتفاق بیفتد، در صورت نیاز به تکرار دوز باید با پزشک متخصص زنان تماس گرفته شود.

سایر عوارض قرص اورژانسی ضد بارداری عبارت است از خونریزی های نامنظم یا لکه بینی، سردرد، حساس شدن پستان ها و یا دردهای معده.

هم چنین برخی تحقیقات نشان داده است مصرف قرص های ضد بارداری اورژانسی در مورد جنین در حال رشد افزایش خطری را به دنبال ندارد. اما قرص اورژانس ضد بارداری نباید در خانم هایی استفاده شود که از باردار بودن خود مطلع هستند.  

خانم هایی که به طور معمول و به دلیل ابتلا به برخی مشکلات و بیماری ها مانند سردرد های میگرنی و یا ابتلا به بیماری های قلبی یا کبدی نمی توانند از قرص های ترکیبی ضد بارداری استفاده کنند می توانند به طور بی خطری به صورت تک دوز از قرص های ضد بارداری اورژانسی استفاده کنند.

طریقه مصرف قرص اورژانسی

دوز توصیه شده قرص اورژانسی لوونورژسترل از سوی سازمان بهداشت جهانی و انجمن زنان و زایمان آمریکا 1.5 میلی گرم به مدت 5 روز (120 ساعت) بعد از داشتن نزدیکی محافظت نشده می باشد. لوونورژسترل نام ژنریک پروژستین می باشد.

در کشورهایی مانند ایران قرص اورژانسی لوونورژسترل بدون محدودیت سنی و بدون نسخه فروخته می شود. قرص ضد بارداری دیگری که می تواند به عنوان قرص اورژانسی استفاده شود ulipristal نام دارد، اما خانم ها باید در مورد مصرف این قرص با پزشک متخصص زنان در ارتباط باشند.

نحوه مصرف قرص اورژانسی ضد بارداری در جدول زیر خلاصه شده است، اینکه قرص اورژانسی چند ساعت بعد از نزدیکی محافظت نشده باید مصرف شود و قرص اورژانسی تا چند روز اثر دارد:

در صورتی که دوباره نزدیکی محافظت نشده ای اتفاق افتاد می تواند به همان ترتیب از قرص اورژانسی ضد بارداری استفاده کرد اما باید هر چه زودتر به پزشک متخصص زنان خود مراجعه کرده و روشی مطمئن را برای پیشگیری از بارداری انتخاب کنید. شما نمی توانید به طور مکرر از قرص های ضد بارداری اورژانسی برای پیشگیری از بارداری استفاده کنید زیرا برخی مضرات قرص های ضد بارداری اورژانسی عبارت است از:

• استفاده از روش ضد بارداری اورژانسی می تواند پر هزینه و ناخوشایند باشد.
• استفاده از قرص ضد بارداری اورژانسی به اندازه سایر روش ها موثر نمی باشد.
• استفاده از قرص ضد بارداری اورژانسی خانم را در معرض مقادیر زیادی از هورمون قرار می دهد.
• مصرف قرص ضد بارداری اورژانسی می تواند عوارضی مانند پریودهای نامنظم یا حساس شدن پستان ها را به دنبال داشته باشد.

و اما ممکن است این سوال ایجاد شود که آیا جایگزینی برای استفاده از قرص اورژانسی وجود دارد؟

گزینه دیگری که برای پیشگیری اورژانسی از بارداری می تواند موثر باشد استفاده از دستگاه درون رحمی مسی یا IUD مسی می باشد. این دستگاه باید ظرف پنج روز بعد از نزدیکی جنسی محافظت نشده قرار گیرد. دستگاه درون رحمی مسی به شکل T می باشد و فاقد هورمون است که مستقیما توسط پزشک متخصص زنان در رحم قرار می گیرد تا مانع از بارداری شود.

استفاده از دستگاه درون رحمی مسی یا IUD مسی برای خانم هایی مناسب است که می توانند دستگاه را به طور مستمر در محل نگاه دارند و از روش ضد بارداری طولانی اثر استفاده کنند. قبل از قرار دادن IUD مسی باید احتمال بارداری کنار گذاشته شود. خانم ها در مورد استفاده از این گزینه درمانی باید با پزشک متخصص زنان مشورت کنند.

دستگاه های درون رحمی یا IUD حاوی لوونورژسترل نمی تواند به عنوان گزینه ای برای پیشگیری اورژانسی از بارداری در نظر گرفته شود.