شکاف لب و کام شکافی است که در لب بالایی یا سقف دهان ایجاد می شود و از زمان تولد وجود دارد. شکاف لب و کام به این دلیل ایجاد می شود که بخش هایی از صورت جنین حین رشد در رحم به یکدیگر نمی رسند. نوزادان ممکن است با شکاف لب یا کام یا شکاف لب و کام متولد شوند. شکاف لب تنها یک طرف از لب را تحت تاثیر قرار دهد. این حالت می تواند از یک فرورفتگی کوچک تا یک شکاف بزرگ که به بینی می رسد باشد.
شکاف کام یک حفره در پشت دهان یا شکافی در سقف دهان است که به سمت جلوی دهان پیش می رود. در برخی مواقع این شکاف با پوشش سقف دهان پوشیده می شود.
شکاف لب و کام: مشکلات ناشی از آن
شکاف لب و کام در برخی مواقع خصوصا در چند ماه اول که هنوز جراحی انجام نشده است می تواند عامل برخی مشکلات باشد. از جمله مشکلات ناشی از شکاف لب و کام شامل موارد زیر می باشند:
- مشکل در غذا خوردن. کودکان مبتلا به شکاف لب و کام نمی توانند به خوبی از سینه مادر یا شیشه شیر تغذیه کنند؛ زیرا آن ها به خوبی نمی توانند دهان خود را ببندند.
- مشکلات شنوایی. برخی کودکان مبتلا به شکاف لب و کام مستعد ابتلا به عفونت های گوش و تجمع مایع در گوش های خود هستند که شنوایی آن ها را تحت تاثیر قرار می دهد.
- مشکلات دندانی. شکاف لب و کام ممکن است موجب رشد نامناسب دندان شود و آن ها در معرض خطر تخریب دندان ها قرار داشته باشند.
- مشکلات صحبت کردن. اگر شکاف لب و کام ترمیم نشود، موجب مشکلاتی در صحبت کردن مانند صحبت کردن ناواضح می گردد.
بیشتر این مشکلات بعد از جراحی شکاف لب و کام و گفتار درمانی برطرف می شوند.
شکاف لب و کام: علل
شکاف لب و کام هنگامی ایجاد می شود که ساختارهایی که لب بالایی یا کام را می سازند هنگام رشد نوزاد در رحم نمی توانند به یکدیگر متصل شوند. علت این که شکاف لب و کام در برخی نوازدان ایجاد نمی شود به طور دقیق مشخص نیست. بروز شکاف لب و کام ارتباط چندانی با اقدامات مادر در دوران بارداری ندارد. در موارد کمی، شکاف لب و کام می تواند با موارد زیر مرتبط باشد:
- ژن هایی که کودک آن ها را از والدین خود به ارث می برد.
- سیگار کشیدن در طول بارداری یا نوشیدن الکل در این دوران
- چاقی در دوران بارداری
- کمبود فولیک اسید در دوران بارداری
- مصرف برخی داروها در اوایل بارداری مانند بعضی از داروهای ضد تشنج و قرص های استروئیدی
در برخی موارد، شکاف لب و کام ممکن است به عنوان بخشی از شرایطی که موجب محدوده وسیعی از نقایص مادرزادی می شود مانند سندرم حذف 22q11 و توالی پیر رابین ایجاد شود.
شکاف لب و کام: درمان
کودک معمولا به یک برنامه مراقبتی بلند مدت نیاز دارد که طرح کلی درمان و ارزیابی هایی که تا زمان رشد بیشتر به آن ها نیاز دارد را مشخص کند. مهم ترین راهکارها برای درمان شکاف لب و کام شامل موارد زیر می باشد:
- جراحی. جراحی ترمیم شکاف لب معمولا در 3 تا 6 ماهگی و جراحی ترمیم شکاف کام معمولا در 6 تا 12 ماهگی انجام می شود.
در جراحی ترمیم شکاف لب کودک تحت بیهوشی عمومی قرار می گیرد و شکاف لب به دقت ترمیم شده و با بخیه بسته می شوند. این جراحی به 1 تا 2 ساعت زمان نیاز دارد. بیشتر کودکان برای یک یا دو روز بعد از جراحی شکاف لب در بیمارستان می مانند. بخیه ها بعد از چند روز کشیده شده و یا جذب می شوند. امکان باقی ماندن اسکار بعد از جراحی شکاف لب وجود دارد اما جراح معمولا آن را با خطوط طبیعی صورت ترکیب می کند. بدین ترتیب اسکار کمتر دیده شده و در طول زمان نیز کم رنگ تر می شود.
در جراحی ترمیم شکاف کام، شکاف کام بسته شده و ماهیچه ها و پوشش کام مجددا تنظیم می شوند. زخم با بخیه های جذبی بسته می شود. جراحی شکاف کام به دو ساعت زمان نیاز دارد و تحت بیهوشی عمومی انجام می شود. بیشتر کودکان یک تا سه روز در بیمارستان بستری هستند. اسکار ناشی از جراحی شکاف کام در داخل دهان خواهد بود.
- حمایت تغذیه ای. در روند درمان شکاف لب و کام، شما باید توصیه هایی را پیرامون نحوه قرارگیری کودک در مقابل سینه برای کمک به تغذیه او دریافت کنید. شما می توانید از شیشه های مخصوصی برای تغذیه نوزاد مبتلا به شکاف لب و کام استفاده کنید.
- بررسی شنوایی. احتمال تجمع مایع در گوش کودکان متولد شده با شکاف لب و کام بسیار زیاد است که شنوایی آن ها را تحت تاثیر قرار می دهد. بررسی سطح شنوایی در روند درمان شکاف لب و کام بسیار اهمیت دارد؛ در صورتی که مایع گوش به طور چشمگیری شنوایی آن ها تحت تاثیر قرار داده باشد، ممکن است از ابزار کمک شنوایی یا لوله هایی برای تخلیه مایع گوش استفاده شود.
- گفتار درمانی. اگر کودک با شکاف لب و کام متولد شود، صحبت کردن او تحت تاثیر قرار می گیرد که یک متخصص گفتار درمانی وضعیت صحبت کردن او را در دوران کودکی تحت نظر می گیرد.
