چاقی در کودکان یک مسئله مهم در بحث سلامت کودکان است. چاقی در کودکان زمانی اتفاق می افتد که وزن کودک در مقایسه با سن و قد او بیشتر از حالت نرمال است. علل چاقی در کودکان همانند علل چاقی در بزرگسالان شامل رفتارهای فرد و عوامل ژنتیکی است. چاقی در کودکان کاملا تحت تاثیر جامعه ای است که در آن زندگی می کنند. بروز چاقی در کودکان به سرعت در حال افزایش است به طوری که طبق آمار به دست آمده یک کودک از هر پنج کودک در سن مدرسه به چاقی دچار است.
چاقی در کودکان به عنوان وجود چربی اضافی در بدن تعریف می شود. شاخص توده بدنی (BMI) معیاری است که به طور وسیعی برای غربالگری چاقی در کودکان به کار می رود. این شاخص از تقسیم وزن فرد بر حسب کیلوگرم بر مربع قد فرد بر حسب متر به دست می آید. دانشمندان دریافتند که شاخص توده بدنی مستقیما با میزان چربی بدن مرتبط است. اندازه گیری قد و وزن آسان تر بوده و روش کم هزینه تری در مقایسه با سایر روش های سنجش چاقی در کودکان هستند.
مرکز کنترل و پیشگیری بیماری توصیه می کند که پزشکان از این شاخص برای سنجش چاقی در کودکان 2-20 سال استفاده کنند. برای درصد گیری BMI این گونه در نظر گرفته می شود که کودکان هنوز در حال رشد هستند و بسته به سن و جنسیت خود با سرعت های متفاوتی رشد می کنند. پزشکان از نمودار رشد کودکان برای ارزیابی این که وزن کودک بر اساس سن، جنس و قد او در محدوده نرمال قرار گرفته است یا خیر، استفاده می کنند.
مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری اضافه وزن در کودکان را به صورت شاخص توده بدنی بالاتر از 85 درصد یا کمتر از 95 درصد در کودکانی با سن و جنسیت یکسان تعریف می کند. این مرکز همچنین چاقی در کودکان را به صورت شاخص توده بدنی بالاتر 95 درصد در کودکانی با سن و جنسیت یکسان تعریف می کند.
چاقی در کودکان: شاخص توده بدنی
شاخص توده بدنی یک معیار برای اندازه گیری اضافه وزن و چاقی در کودکان است. در صورتی که این شاخص 95 درصد یا بالاتر اندازه گیری شود، چاقی در کودکان تشخیص داده می شود. BMI با تقسیم کردن وزن کودک بر حسب کیلوگرم بر مربع قد او بر حسب متر به دست می آید. این شاخص در کودکان و نوجوانان، خاص سن و جنسیت آن ها تعیین می شود. بدین دلیل است که ترکیب بدنی کودک با تغییر سن او تغییر می کند و بین دختران و پسران متفاوت است. بنابراین BMI برای ارزیابی چاقی در کودکان باید نسبت به سایر کودکان با سن و جنسیت یکسان بیان گردد.
در جدول زیر شاخص توده بدنی با در نظر گرفتن سن و جنسیت برای ارزیابی چاقی در کودکان تعریف شده است:
دسته بندی حالت وزنی | محدوده درصدی |
کمبود وزن | کمتر از 5 درصد |
وزن نرمال یا سالم | 5 درصد تا کمتر از 85 درصد |
اضافه وزن | 85 درصد تا کمتر از 95 درصد |
چاقی | 95 درصد یا بیشتر |
شاخص توده بدنی به طور مستقیم میزان چربی بدن را اندازه گیری نمی کند اما تحقیقات نشان داده اند که این شاخص با سایر روش ها برای اندازه گیری چربی بدن و در نتیجه چاقی در کودکان مرتبط است. متخصص اطفال از روش های مناسبی برای ارزیابی چاقی در کودکان و خطرات ناشی از آن استفاده می کند.
چاقی در کودکان: عوارض
عوارض آنی چاقی در کودکان
چاقی در کودکان به طرق مختلف اثرات مخربی بر بدن آن ها دارد. از جمله عوارض چاقی در کودکان عبارتند از:
- فشار خون و کلسترول خون بالا که فاکتورهای خطری برای بیماری قلبی عروقی هستند.
- افزایش خطر عدم تحمل گلوکز، مقاومت انسولینی و دیابت نوع دو
- مشکلات تنفسی مانند آسم و آپنه خواب
- مشکلات مفصلی و ناراحتی های عضلانی اسکلتی
- بیماری کبد چرب، سنگ صفرا و رفلاکس معده به مری
چاقی در کودکان همچنین موجب بروز مشکلات زیر می شود:
- مشکلات روانی مانند اضطراب و افسردگی
- کاهش اعتماد به نفس و کیفیت زندگی
- مشکلات اجتماعی مانند زورگویی به سایرین
عوارض چاقی در کودکان در آینده
چاقی در کودکان احتمال بروز چاقی در بزرگسالی را افزایش می دهد. چاقی در بزرگسالی موجب افزایش خطر برخی مشکلات مانند بیماری قلبی، دیابت نوع دو و سرطان می گردد. چاقی در کودکان موجب تشدید چاقی و فاکتورهای خطر بیماری ها در بزرگسالی می شود.
