ادرار سوختگی نوزادان
راش پوشک چیست؟ راش پوشک یا ادرار سوختگی نوزاد نوعی درماتیت یا التهاب پوستی می باشد که به صورت لکه پوستی قرمز رنگی ظاهر می شود که در نواحی پوشک قابل رویت خواهد بود.
ادرار سوختگی پای نوزاد اغلب با تعویض نامنظم پوشک، حساسیت پوستی و عرق سوز شدن ارتباط دارد. ادرار سوختگی نوزاد می تواند سبب آزار طفل گردد، اما درمان ادرار سوختگی نوزادان معمولا به سادگی در خانه انجام می گیرد. برای مثال اقداماتی مثل تعویض بموقع پوشک، استفاده از پماد و خشک کردن مناسب می تواند به درمان ادرار سوختگی نوزاد منتج شود.
علایم ادرار سوختگی کودک
ادرار سوختگی کودکان با علائم زیر مشخص می گردد:
- علائم پوستی: قرمزی، پوست تحریک شده و حساس در محل قرار گرفتن پوشک (در ناحیه باسن، ران و اندام تناسلی) از علائم پوستی ادرار سوختگی نوزاد می باشند.
- تغییر در وضعیت کودک: اگر نوزاد دچار ادرار سوختگی یا جوش های ناشی از پوشک شده باشد، رفتارش کمی غیر طبیعی شده و احساس ناراحتی می کند. این احساس مخصوصا به هنگام تعویض پوشک مشخص تر می گردد. نوزاد مبتلا به ادرار سوختگی اغلب هنگام شستن محلی که پوشک شده و یا در اثر تماس با این نواحی، بی قراری کرده و گریه می کند.
چه زمانی برای رفع ادرار سوختگی نوزاد باید به متخصص اطفال مراجعه کرد؟
اگر پوست آسیب دیده نوزاد در اثر ادرار سوختگی، ظرف چند روز و با اقدامات مناسبی که در منزل می تواند انجام شود، بهبود نیافت باید با متخصص اطفال مشورت نمود. برخی اوقات برای درمان ادرار سوختگی نوزاد نیاز به استفاده از داروهای نسخه ای می باشد. بنابراین در صورت بروز موارد زیر به متخصص اطفال مراجعه کنید:
- شدید بودن و غیر معمول بودن ادرار سوختگی
- بدتر شدن شرایط با اعمال درمان های خانگی
- خونریزی، خارش و تخریب بافت پوست در محل ادرار سوختگی
- سوزش یا درد حین ادرار کردن یا مدفوع
- ناراحتی همراه با تب
علت ادرار سوختگی نوزادان
علت سوختگی پای نوزادان می تواند شامل موارد زیر باشد:
- واکنش پوست به تماس با رطوبت و مواد تحریک کننده، مدفوع یا اسهال: مجاورت طولانی با ادرار یا مدفوع می تواند سبب تحریک پوست نوزاد گردد. نوزاد به دلایلی مانند مدفوع بیش از حد یا اسهال، بیشتر در معرض سوختگی قرار خواهد گرفت؛ زیرا مدفوع در مقایسه با ادرار بیشتر سبب تحریک پوست می گردد (سوختگی ناشی از اسهال).
- عرق سوز شدن و سایش: سفت بودن پوشک و یا لباس هایی که سبب سایش روی پوست می گردد می تواند منجر به سوختگی و تحریک پوست گردد.
- تحریک پوستی ناشی از مصرف محصول جدید: پوست نوزاد می تواند نسبت به دستمال مرطوب و یا استفاده از پوشکی با نام تجاری جدید یا استفاده از یک شوینده و یا نرم کننده لباس که برای لباس هایش استفاده می شود حساسیت نشان دهد. ترکیبات تشکیل دهنده لوسیون ها، پودر و روغن های کودک نیز می تواند منجر به بروز حساسیت پوستی در کودکان گردد.
- عفونت های قارچی یا باکتریایی: وقتی یک عفونت ساده پوستی آغاز می گردد به سادگی می تواند به سایر بخش ها نیز سرایت کند. نواحی پوشیده شده با پوشک همانند ران ها، باسن و ناحیه تناسلی بیشتر مستعد آسیب هستند؛ زیرا استفاده از پوشک در این نواحی فضای گرم و مرطوبی را برای رشد باکتری و قارچ ایجاد می کند. این گونه راش ها در چین های پوستی ظاهر می شوند و ممکن است نقاط قرمز رنگی در اطراف چروک های پوستی ظاهر گردد.
- استفاده از محصول غذایی جدید: نوزادانی که به تازگی استفاده از غذاهای جامد را آغاز می کنند با تغییراتی در محتوای مدفوع رو به رو می شوند. این شرایط سبب می شود احتمال ایجاد راش افزایش یابد. تغییر در رژیم غذایی طفل همچنین می تواند مقدار مدفوع را نیز افزایش دهد به این ترتیب ممکن است سوختگی ناشی از پوشک اتفاق بیفتد. اگر فرزند شما با استفاده از شیر مادر تغذیه می کند ممکن است در پاسخ به غذایی که مادر استفاده کرده است ادرار سوختگی نوزاد ایجاد شود.
- حساسیت پوستی در نوزادان: نوزادانی که به شرایط پوستی مانند درماتیت آتوپیک یا درماتیت سبورئیک مبتلا هستند، بیشتر در خطر ادرار سوختگی قرار دارند. اما به طور کلی، پوست تحریک شده ناشی از درماتیت آتوپیک و اگزما عمدتا بر نواحی پوستی دیگری غیر از نواحی پوشک شده تاثیر می گذارد.
- استفاده از آنتی بیوتیک ها: استفاده از آنتی بیوتیک سبب می شود باکتری هایی که تعداد رشد قارچ ها را در تعادل مناسبی نگاه داشته اند از بین بروند به همین دلیل راش یا سوختگی پای کودک در نتیجه عفونت های قارچی ایجاد می شود. استفاده از آنتی بیوتیک همچنین ریسک بروز اسهال را افزایش می دهد. نوزادان شیرخواری که مادران آن ها از آنتی بیوتیک استفاده می کنند نیز در خطر ابتلا به ادرار سوختگی قرار دارند.
جلوگیری از ادرار سوختگی نوزادان
بهترین راه برای جلوگیری از ادرار سوختگی کودکان این است که نواحی پوستی پوشک شده را خشک و تمیز نگاه دارید. برخی استراتژی های ساده می تواند به کاهش احتمال بروز ادرار سوختگی نوزادان کمک کند که در ادامه بدان خواهیم پرداخت:
- پوشک نوزاد را به طور مرتب تعویض کنید. پوشک مرطوب و کثیف را فورا باز کرده و دور بیاندازید. اگر کودک شما در اماکنی مانند مهد کودک نگاهداری می شود از پرسنل آنجا بخواهید تا مراقب این نکته باشند.
- ران، باسن و ناحیه تناسلی نوزاد را هنگام تعویض پوشک با آب گرم بشویید. دستمال مرطوب مخصوص کودکان می تواند به تمیز شدن موضع کمک کند اما باید به آرامی از آن ها روی پوست استفاده کنید. از دستمال های مرطوب فاقد الکل و عطر استفاده کنید. اگر می خواهید از صابون استفاده کنید باید صابون بسیار ملایم فاقد عطر را بدین منظور انتخاب کنید.
- با استفاده از حوله ای تمیز پوست کودک را خشک کنید یا اجازه دهید پوست کودک در تماس با هوا خشک شود. هرگز نباید سبب سایش پوست کودک شوید. سایش می تواند سبب تحریک پوست و آمادگی برای ادرار سوختگی گردد.
- پوشک را نباید بیش از حد محکم ببندید. سفت بستن پوشک مانع از جریان هوا در ناحیه پوشک شده در نتیجه محیط مرطوبی ایجاد خواهد شد که برای بروز ادرار سوختگی نوزاد بسیار مستعد می باشد. سفت کردن بیش از حد پوشک سبب عرق سوز شدن کمر و ران ها می گردد.
- برای پیشگیری از ادرار سوختگی، سعی کنید تا جایی که ممکن است اجازه دهید کودک شما از پوشک استفاده نکند. در این شرایط برای پیشگیری از بروز مشکلات می توانید نوزادتان را روی حوله بزرگی قرار دهید و او را با استفاده از بازی کردن در همان منطقه سرگرم کنید.
- استفاده مرتب از پماد ادرار سوختگی را در نظر داشته باشید. اگر کودک شما اغلب دچار راش می گردد می توانید در هر نوبت تعویض پوشک از پماد ادرار سوختگی به عنوان سدی محافظ روی پوست کودک استفاده کنید تا مانع از تحریک پوستی گردد. پمادهایی با پایه زینک اکساید و وازلین می تواند انتخاب بسیار مناسبی باشد.
- بعد از تعویض پوشک دست های خود را به خوبی بشویید. شستن مناسب دست ها مانع از انتشار باکتری یا قارچ به سایر بخش های بدن کودک می گردد.
در گذشته از پودرهایی برای محافظت از پوست کودک استفاده می شد که منجر به جذب رطوبت اضافی می گردید. امروزه پزشکان استفاده از چنین محصولاتی را توصیه نمی کنند؛ زیرا استنشاق این پودرها می تواند سبب تحریک ریه نوزاد شود.
استفاده از پارچه یا پوشک یکبار مصرف
خیلی از والدین در مورد انتخاب نوع پوشک مشکلاتی دارند. برای پیشگیری از بروز راش پوشک نمی توان توصیه کرد استفاده از پارچه مناسب تر است یا پوشک یکبار مصرف.
- از آن جایی که استفاده از پوشک هم برای شما و هم برای نوزادتان بهتر است، اگر یک پوشک با نام تجاری خاص سبب تحریک پوست فرزندتان گردید می توانید پوشک دیگری با نام تجاری دیگری را برای او امتحان کنید.
- اگر صابونی که برای شستن لباس های کودک به کار می برید سبب بروز راش پوستی می گردد باید محصول مصرفی خود را تغییر دهید.
- به طور کلی باید دقت کنید بعد از مرطوب شدن پوشک باید سریعا اقدام به تعویض آن کنید و سپس پوست ناحیه پوشک شده را به خوبی شسته و اجازه دهید خوب خشک شود.
- اگر از پارچه به جای پوشک استفاده می کنید باید توجه داشته باشید که با شستن مناسب می توانید مانع از بروز سوختگی ادرار نوزاد شوید. روش های شستن ممکن است متفاوت باشد اما تمیز کردن، ضد عفونی کردن و خارج کردن بقایای صابون بسیار اهمیت داد. می توانید برای شستن پارچه هایی که به جای پوشک استفاده می شود به منظور کاهش احتمال ادرار سوختگی کودکان به موارد زیر توجه داشته باشید:
- ابتدا پارچه را در آب سرد بشویید.
- سپس آن را در آب داغ همراه با مایع سفید کننده و شوینده های ملایم شستشو دهید. همچنین می توانید از سرکه نیز استفاده کنید تا بقایای صابون را از پارچه خارج کنید.
- سپس پارچه را در آب سرد مجددا شستشو دهید تا بقایای مواد شیمیایی از آن خارج شود.
- از نرم کننده ها استفاده نکنید؛ زیرا این ترکیبات حاوی مواد معطری است که می توانند سبب تحریک پوستی گردند.
دکتر حسن جاودانی
متخصص کودکان و نوزادان
جناب آقای دکتر حسن جاودانی متخصص کودکان و نوزادان از دانشگاه علوم پزشکی مشهد، عضو آکادمی طب اطفال و همچنین عضو انجمن متخصصین کودکان خراسان رضوی می باشند.
