سلیاک در کودکان چیست؟
سلیاک در کودکان بیماری است که موجب علائم گوناگونی می شود که اغلب دستگاه گوارش را درگیر کرده و موجب بروز اسهال، کاهش وزن، نفخ، درد معده و بی اشتهایی در کودکان می شود. سلیاک در کودکان برخی علائم غیر گوارشی مانند کندی رشد، سردرد، درد مفصلی و خستگی را ظاهر می سازد. این علائم سلیاک در کودکان به این دلیل ظاهر می شوند که سیستم ایمنی به طور غیر طبیعی به یک پروتئین موجود در برخی خوراکی ها مانند گندم، جو و چاودار پاسخ می دهد. این پروتئین گلوتن نام دارد. بیماری سلیاک در کودکان همچنین تحت عنوان انتروپانی حساسیت به گلوتن شناخته می شود که در واقع در آن پوشش روده کوچک دچار آسیب شده است.
روده کوچک مسئول جذب غذا و مواد مغذی است. بنابراین، اگر سیستم ایمنی به پوشش روده کوچک آسیب وارد کند، موجب مشکلاتی در جذب مواد مغذی ضروری از مواد غذایی می شود؛ این مشکل سوء جذب نام دارد. با این که سلیاک در کودکان قابل درمان نیست، خودداری از مصرف مواد غذایی حاوی گلوتن معمولا آسیب وارده به پوشش روده را بهبود می بخشد.
سلیاک در کودکان: علل
سلیاک در کودکان اغلب در اثر عوامل ژنتیکی و قرارگیری در معرض یک عامل محرک ایجاد می شود. بیماری سلیاک در کودکان عموما در اثر به ارث رسیدن ژن عامل از مادر یا پدر به کودک ایجاد می شود که زمانی که کودک در معرض مواد غذایی حاوی گلوتن قرار می گیرد، بیماری بروز می کند. زمانی که با انجام برخی تست ها سلیاک در کودکان تایید می شود، تنها راه درمان سلیاک در کودکان پرهیز از مصرف گلوتن می باشد.
سلیاک در کودکان با حساسیت به گندم متفاوت است. آلرژی ها زمانی ایجاد می شوند که بخش های مختلف سیستم ایمنی توسط گندم فعال شوند و موجب بروز علائم آلرژی مانند کهیر و خس خس کردن گردند.
علائم سلیاک در کودکان:
علائم سلیاک در کودکان از خفیف تا شدید متفاوت خواهد بود. شایع ترین علائم سلیاک در کودکان شامل موارد زیر می باشد:
- اسهال
- بی اشتهایی
- نفخ و درد شکم
- از دست دادن وزن یا مشکل در وزن گیری
این علائم سلیاک ممکن است در هر سنی (شیرخوارگی تا بزرگسالی) با خوردن غذاهای حاوی گلوتن ظاهر شوند. در برخی موارد، سلیاک در کودکان با هیچ یک از علائم شایع ظاهر نمی شود اما در عوض کودکان مشکلاتی چون کندی در رشد، آنمی فقر آهن، یبوست، مدفوع چرب، نفخ، راش پوستی، خستگی یا درد مفصلی دارند. علائم سلیاک در کودکان ممکن است به صورت علائم رفتاری مانند اضطراب یا مشکلات رفتاری ظاهر شوند. کودکان بزرگ تر مبتلا به بیماری سلیاک ممکن است نسبت به سن خود قد کوتاه تری داشته باشند، در وزن گیری دچار مشکل شوند، دچار بلوغ دیررس و یا سایر مشکلات (آنمی، ضعف استخوانی) گردند.
علائم پوستی: مشکل پوستی به نام درماتیت هرپتیفرمیس از دیگر علائم سلیاک در کودکان است که احتمال بروز آن در کودکان زیر سن بلوغ پایین است. کودک ممکن است علائم پوستی سلیاک در کودکان را با یا بدون علائم گوارشی داشته باشد. درماتیت هرپتیفرمیس با ضایعات پاپولی و تاولی خارش دار مشخص می شود. علائم درماتیت هرپتیفرمیس شامل خارش و سوزش هستند که به سرعت با ترکیدن تاول ها برطرف می شوند. این نشانه از سلیاک در کودکان بعد از حذف گلوتن از رژیم غذایی برطرف می شود در حالی که بهبودی قابل توجه آن به چند هفته تا چند ماه زمان نیاز دارد.
مشکلات دندانی: بیماری سلیاک در کودکان عموما موجب تغییراتی در دندان های دائمی آن ها می شود که شامل تغییراتی در پوشش دندان ها، کرم، زرد یا قهوه ای رنگ شدن دندان ها و ایجاد حفره در آن ها می باشد.
بیماری استخوانی: سلیاک در کودکان خطر نرمی استخوان ها را در اثر جذب محدود ویتامین دی و کلسیم افزایش می دهد. درمان سلیاک در کودکان با رژیم غذایی بدون گلوتن در بیشتر موارد این مشکل را برطرف می سازد. در برخی مواقع، مکمل ویتامین دی و کلسیم نیز برای بهبود این علائم سلیاک در کودکان توصیه می شود.
سلیاک در کودکان: چه کودکانی باید تست شوند؟
تست بیماری سلیاک در کودکان برای تمام آن ها انجام نمی شود. اگر شما نگران علائم سلیاک در کودک خود هستید، در مورد انجام تست سلیاک در کودکان با متخصص اطفال مشورت نمایید. کودک باید قبل از انجام تست سلیاک در کودکان رژیم غذایی حاوی گلوتن را ادامه دهد. این به این دلیل است که آغاز رژیم غذایی بدون گلوتن یا پرهیز از خوردن گلوتن قبل از این که تست کامل شود موجب عدم دقت در نتایج به دست آمده می گردد.
کودکانی که علائم زیر را دارند باید تست سلیاک در کودکان را انجام دهند:
کوتاهی قد نسبت به سن خصوصا اگر رشد کودک در طول زمان به طور چشمگیری کند باشد و یا قد او به طور قابل ملاحظه ای کوتاه تر از سایر اعضای خانواده باشد.
- اسهال که بیش از چند هفته طول می کشد.
- یبوست مزمن، درد شکمی برگشت پذیر یا استفراغ
- انواع خاصی از مشکلات دندانی
- عدم آغاز بلوغ در زمان مورد انتظار
- آنمی فقر آهن که با درمان با آهن بهبود نمی یابد.
گروه پرخطر. تست سلیاک در کودکان برای افراد خاصی (بالای سه سال) که در معرض خطر بالای ابتلا به بیماری سلیاک در کودکان قرار دارند توصیه می شود حتی اگر کودک علائمی نداشته باشد. کودکانی که یک یا تعداد بیشتری از شرایط زیر را داشته باشند در معرض خطر بالای بیماری سلیاک در کودکان قرار دارند و باید مورد آزمایش قرار گیرند:
- فرد مبتلا به بیماری سلیاک در اقوام درجه یک
- سندرم داون
- دیابت نوع یک
- کمبود ایمنوگلوبولین IgA
- سندرم ترنر
- سندرم ویلیامز
- تیروئیدیت خودایمنی
