عفونت ادراری کودکان عفونتی است که کلیه ها و مجاری ادراری شامل مثانه، کلیه ها و پیشابراه را درگیر می کند. پیشابراه لوله ای است که ادرار را از مثانه به خارج از بدن هدایت می کند.
عفونت ادراری از عفونت های شایع دوران کودکی است و در صورتی که صحیح تشخیص و درمان نشود می تواند منجر به آسیب دائمی به کلیه ها، نارسایی کلیه و فشار خون بالا شود.
عفونت ادراری کودکان: علل
عفونت ادراری زمانی اتفاق می افتد که باکتری ها وارد مثانه یا کلیه ها شوند. این باکتری ها اغلب در اطراف مقعد وجود دارند. این عوامل عفونی در نزدیکی واژن نیز یافت می شوند. به طور طبیعی، باکتری در مجاری ادرار وجود ندارد. در هر حال، برخی عوامل وجود باکتری ها یا باقی ماندن آن ها در مجاری ادرار را راحت تر می سازند و بدین ترتیب علل عفونت ادراری کودکان محسوب می شوند. این عوامل شامل:
- مشکلی در مجاری ادرار به نام رفلاکس وزیکواورترال. این بیماری که اغلب به صورت مادرزادی وجود دارد، امکان بازگشت ادرار به داخل حالب ها و کلیه ها را فراهم می کند و می تواند عامل عفونت ادراری کودکان باشد.
- بیماری های مغزی یا سیستم عصبی (مانند میلومنینگوسل، آسیب نخاعی، هیدروسفالوس) که تخلیه مثانه را دشوار ساخته و عاملی برای عفونت ادراری کودکان است.
- پوشیدن لباس های تنگ (در کودکان دختر)
- تغییرات یا نقایص مادرزادی در ساختار مجاری ادرار مانند انسداد مجاری ادرار نیز علت عفونت ادراری کودکان است.
- عدم ادرار کردن کافی در طول روز زمینه ساز عفونت ادراری کودکان است.
- خشک کردن ناحیه تناسلی از پشت به جلو نیز موجب بروز عفونت ادراری کودکان می شود. در دختران، این کار باکتری های مقعد را به سمت مکانی که ادرار از آن خارج می شود می کشاند.
- یبوست
- انگل کرمک
- ختنه نشدن
عفونت ادراری در دخترها شیوع بیشتری دارد و اغلب در حدود سه سالگی زمانی که کودکان رفتن به دستشویی را می آموزند ایجاد می شود.
عفونت ادراری کودکان: علائم
علائم عفونت ادراری کودکان کوچک تر اغلب شامل تب، بی اشتهایی، استفراغ یا گاهی بدون علامت می باشد. در بیشتر موارد عفونت ادراری کودکان تنها مثانه را درگیر می کند. اگر عفونت ادراری کودکان به کلیه ها انتشار یابد (پیلونفریت) عفونت جدی تر خواهد بود. علائم عفونت ادراری کودکان که مثانه را درگیر کرده است شامل موارد زیر می باشد:
- خون در ادرار
- ادرار کدر
- بوی بد ادرار
- نیاز فوری به ادرار کردن یا ادرار کردن در دفعات زیاد
- احساس درد یا سوزش حین ادرار کردن
- فشار یا درد در پایین لگن یا پشت
- مشکلات نشت ادرار بعد از این که کودک توالت رفتن را می آموزد.
علائمی که نشان دهنده انتشار عفونت ادراری کودکان به کلیه ها هستند شامل موارد زیر می باشند:
- تب و لرز
- تهوع و استفراغ
- درد در پهلو یا پشت
- درد شدید در ناحیه شکم
عفونت ادراری کودکان: تست ها و معاینات
برای تشخیص عفونت ادراری کودکان پس از گرفتن شرح حال و معاینه کامل توسط پزشک باید نمونه ادرار از آن ها گرفته شود. نمونه ادرار زیر میکروسکوپ بررسی شده و تست کشت ادرار انجام می گیرد. نمونه گیری ادرار برای تشخیص عفونت ادراری کودکان در آن هایی که خود نمی توانند به دستشویی بروند دشوار است. این تست با پوشک مرطوب قابل انجام نیست. راه های جمع آوری نمونه ادرار در خردسالان برای تشخیص عفونت ادراری کودکان شامل موارد زیر است:
- کیسه جمع آوری ادرار. کیسه مخصوصی بر روی آلت تناسلی قرار می گیرد تا ادرار را جمع کند. این روش مناسبی نیست؛ زیرا نمونه ادرار ممکن است آلوده شود.
- در روش بعدی یک لوله پلاستیکی (کاتتر) وارد مجاری ادراری و مثانه می شود تا نمونه ادرار را برای تشخیص جمع آوری کند.
- نمونه گیری سوپراپوبیک. در این روش، سوزن از پوست بالای شکم و عضلات وارد مثانه می شود و بدین ترتیب نمونه برای تشخیص عفونت ادراری گرفته می شود.
اگر کودک شما برای اولین بار به عفونت ادراری دچار شده است، تست های تصویربرداری برای یافتن علت عفونت یا بررسی آسیب کلیوی در صورت نیاز و صلاحدید پزشک کلیه کودکان انجام می گیرند. این تست ها شامل:
- سونوگرافی کلیه
- تصویربرداری اشعه ایکس حین ادرار کردن کودک (سیستویورتروگرام)
- اسکن رادیوایزوتوپ کلیه ها
پزشک موارد بسیاری را برای تصمیم به انجام و زمان انجام این تست ها در نظر می گیرد. این موارد شامل:
- سن و جنسیت کودک و سابقه عفونت ادراری مکرر (نوزادان و خردسالان اغلب به تست های بیشتری نیاز دارند)
- شدت عفونت ادراری کودکان و نحوه پاسخ دهی آن به درمان
- سایر مشکلات پزشکی یا نقایص فیزیکی کودک
عفونت ادراری کودکان: درمان
درمان عفونت ادراری کودکان باید به سرعت و به کمک آنتی بیوتیک ها صورت گیرد تا از کلیه ها محافظت شود. درمان عفونت ادراری در نوزادن و شیرخواران کوچک در بیمارستان و با دریافت آنتی بیوتیک تزریقی انجام می شود. درمان عفونت ادراری در کودکان بزرگ تر از طریق آنتی بیوتیک بطور سرپایی صورت می گیرد. در غیر این صورت، درمان در بیمارستان خواهد بود.
گاهی در کودکان بزرگتر نیز نیاز به بستری جهت درمان عفونت ادراری می باشد مثلا آنهایی که استفراغ مکرر و علائم مشکوک به سپتیسمی (عفونت خون) دارند. نکته مهم پیدا کردن علت زمینه ای عفونت ادراری است که پزشک کلیه با تاریخچه و معاینه بالینی و انجام آزمایش و تصویربرداری آن را پیدا می کند و نیز پیگیری منظم انجام آزمایشات دوره ای و مصرف دارو و عمل نمودن به توصیه های پزشک جهت جلوگیری از آسیب دائمی به کلیه ها از اهمیت بسزایی برخوردار می باشد.
