کولکتومی چیست؟
عمل کولکتومی یک روش جراحی برای برداشتن تمام (کولکتومی کامل) یا بخشی از روده بزرگ است. کولون یا همان روده بزرگ یک اندام بزرگ لوله مانند در انتهای مجاری گوارشی است.
جراح ممکن است کولکتومی را برای درمان مشکلات زیر انجام دهد:
- سرطان کولون
- اختلالات گوارشی
- انسداد کولون
- آسیب در کولون
انواع کولکتومی شامل موارد زیر است:
- کولکتومی توتال که در آن روده بزرگ به طور کامل برداشته می شود.
- کولکتومی جزئی که در آن بخشی از کولون برداشته می شود؛ این روش کولکتومی ساب توتال نیز نامیده می شود.
- همی کولکتومی شامل برداشت سمت راست یا چپ کولون است.
- پروکتوکولکتومی که شامل برداشت کولون و رکتوم است.
جراحی کولکتومی معمولا به روش های دیگری برای اتصال مجدد بخش های باقی مانده مجاری گوارشی و دفع مواد زائد از بدن نیاز دارد.
علت انجام عمل کولکتومی
کولتومی روده بزرگ برای درمان و پیشگیری از برخی بیماری های درگیر کننده کولون انجام می شوند. از جمله این بیماری ها:
- خونریزی که قابل کنترل نیست. خونریزی شدید کولون ممکن است با برداشتن بخشی از روده بزرگ به کمک کولکتومی قابل کنترل باشد.
- انسداد روده. انسداد کولون یک وضعیت اورژانسی است که به کولکتومی توتال یا ساب توتال نیاز دارد.
- سرطان کولون. سرطان کولون در مراحل اولیه ممکن است به برداشتن بخش کوچکی از کولون به کمک عمل کولکتومی نیاز داشته باشد. سرطان در مراحل آخر اغلب به برداشتن بخش بیشتری از روده بزرگ نیاز دارد.
- بیماری کرون. اگر داروها در درمان بیماری کرون موثر نباشند، برداشتن بخش درگیر روده بزرگ از طریق جراحی کولکتومی به طور موقت نشانه ها و علائم را برطرف می سازد. در مواردی که تغییرات پیش سرطانی در طول تست های انجام شده (کولونوسکوپی) دیده شده است، کولکتومی روده بزرگ می تواند یک گزینه درمانی باشد.
- کولیت اولسراتیو. اگر داروها در کنترل نشانه ها و علائم کولیت اولسراتیو موثر نباشند، کولکتومی توتال برای درمان این بیماری توصیه می شود. اگر تست های انجام شده نشان دهنده وجود تغییرات پیش سرطانی باشند، عمل کولکتومی می تواند یک گزینه درمانی باشد.
- دیورتیکولیت. اگر دیورتیکولیت بازگشت کند و یا شما دچار عوارض دیورتیکولیت شوید، پزشک عمل جراحی کولکتومی را توصیه می کند.
- جراحی پیشگیرنده. اگر شما به علت تشکیل پولیپ های پیش سرطانی چندگانه در معرض خطر بالای سرطان کولون باشید، شما کاندید انجام کولکتومی توتال برای پیشگیری از سرطان در آینده هستید. جراحی کولکتومی می تواند گزینه درمانی برای افراد مبتلا به شرایط ژنتیکی که خطر سرطان کولون را افزایش می دهند مانند پولیپوز آدنوماتوز فامیلی یا بیماری لایم است.
در مورد گزینه های درمانی موجود با پزشک مشورت کنید. در برخی موارد، ممکن است لازم باشد روش مناسب را میان انواع کولکتومی انتخاب کنید. در مورد مزایا و معایب هر یک با پزشک جراح صحبت کنید.
عوارض کولکتومی
جراحی کولکتومی ممکن است عوارض جدی را به دنبال داشته باشد. خطر بروز عوارض کولکتومی به وضعیت سلامت، نوع کولکتومی و رویکرد جراح در انجام جراحی بستگی دارد.
به طور کلی، عوارض کولکتومی عبارتند از:
- خونریزی
- لخته های خونی در ساق پاها (ترومبوز عمقی ورید) و ریه ها (آمبولی ریه)
- عفونت
- آسیب به اندام های نزدیک کولون مانند مثانه و روده کوچک
- شکاف در بخیه ها که بخش های باقی مانده دستگاه گوارش را به هم متصل کرده اند.
نحوه انجام جراحی کولکتومی
در روز جراحی، فشار خون و تنفس شما مورد بررسی قرار می گیرند. شما یک آنتی بیوتیک را از طریق ورید بازو دریافت می کنید. حال بر روی تخت مخصوصی دراز می کشید. با دریافت داروی بیهوشی عمومی شما در حالتی مانند خواب قرار می گیرید تا در طول عمل کولکتومی هشیار نباشید. جراحی کولکتومی به دو طریق انجام می شود:
- کولکتومی باز. جراحی کولکتومی باز شامل ایجاد یک شکاف بزرگ در شکم و دسترسی به روده بزرگ است. جراح از ابزار جراحی برای آزاد کردن کولون از بافت های احاطه کننده استفاده می کند و سپس کولون را به طور کامل یا بخشی از آن برش می دهد.
- کولکتومی لاپاراسکوپیک. کولکتومی لاپاراسکوپیک یا کولکتومی کم تهاجمی شامل ایجاد چند شکاف کوچک در شکم است. جراح یک دوربین کوچک را از طریق یک شکاف و ابزار جراحی را از طریق شکاف های دیگر وارد شکم می کند. جراح در حالی که از ابزار برای آزاد کردن کولون از بافت های احاطه کننده استفاده می کند، تصاویر موجود در نمایشگر را مشاهده می کند. حال روده بزرگ از طریق یکی از شکاف های کوچک به بیرون از شکم آورده می شود. این نوع از کولکتومی امکان انجام جراحی خارج از بدن را فراهم می کند. زمانی که کولکتومی انجام می شود، پزشک مجددا کولون را از طریق شکاف به داخل شکم بازمی گرداند.
کولکتومی لاپاراسکوپیک درد و دوره ریکاوری بعد از جراحی را کاهش می دهد اما همه افراد کاندید مناسبی برای انجام این نوع از عمل کولکتومی نیستند. همچنین در برخی موارد جراحی به صورت کولکتومی لاپاراسکوپیک آغاز می شود اما شرایط موجب می شود که جراح عمل را به صورت کولکتومی باز ادامه دهد.
زمانی که کولون ترمیم شده و یا برداشته می شود جراح مجددا اندام های مجاری گوارشی را به هم متصل می کند تا امکان دفع مواد زائد فراهم شود. گزینه های مورد برای این کار عبارتند از:
- اتصال مجدد بخش های باقی مانده کولون. جراح ممکن است بخش های باقی مانده کولون را به یکدیگر بخیه کند و یک آناستوموز روده تشکیل دهد. بدین ترتیب مدفوع مانند گذشته از بدن دفع می شود.
- اتصال روده به یک حفره ایجاد شده در شکم. جراح ممکن است کولون یا روده کوچک را به یک حفره کوچم در شکم متصل کند. این کار امکان دفع مدفوع از طریق این حفره را فراهم می کند. همچنین ممکن است کیسه ای به انتهای حفره متصل شده و مدفوع را جمع آوری کند. این حالت می تواند موقت یا دائمی باشد.
- اتصال روده کوچک به مقعد. بعد از برداشتن کولون و رکتوم (پروکتوکولکتومی)، جراح ممکن است به کمک بخشی از روده کوچک برای ایجاد کیسه ای استفاده کند که به مقعد شما متصل می شود. این کار امکان دفع نرمال مدفوع را فراهم می کند در حالی که چند بار در روز دفع مدفوع آبکی را تجربه کنید.
