دروانا:

 آندوسکوپی فوقانی چیست؟

آندوسکوپی فوقانی یک روش برای بررسی دستگاه گوارش فوقانی است؛ در روش آندوسکوپی فوقانی مشاهده داخل دستگاه گوارش به کمک یک دوربین که در انتهای یک لوله منعطف قرار گرفته است، انجام می گیرد. متخصص بیماری های گوارشی (گاستروانترولوژیست) از آندوسکوپی به منظور تشخیص و در برخی موارد درمان شرایطی که مری، معده و ابتدای روده کوچک (دوازدهه) را تحت تاثیر قرار داده اند، استفاده می کند.

اصطلاح پزشکی آندوسکوپی فوقانی ازوفاگوگاسترودئودنوسکوپی است. آندوسکوپی فوقانی می تواند در مطب پزشک گوارش، یک مرکز جراحی سرپایی یا در بیمارستان انجام شود.

علت انجام آندوسکوپی فوقانی چیست؟

آندوسکوپی فوقانی برای تشخیص و در برخی موارد درمان شرایطی که بخش فوقانی سیستم گوارشی شامل مری، معده و ابتدای روده کوچک (دوازدهه) را تحت تاثیر قرار داده اند، استفاده می شود.

متخصص گوارش ممکن است انجام آندوسکوپی فوقانی را برای موارد زیر توصیه کند:

• بررسی علائم: انجام آندوسکوپی می تواند به پزشک در تشخیص علت علائم و نشانه های گوارشی مانند تهوع، استفراغ، درد شکم، مشکل در بلع و خونریزی های معدی- روده ای کمک کند.
• تشخیص: متخصص گوارش ممکن است از آندوسکوپی برای بیوپسی یا نمونه برداری از بافت دستگاه گوارش به منظور آزمایش برخی بیماری ها و شرایط خاص مانند آنمی، خونریزی، التهاب، اسهال و یا سرطان های سیستم گوارشی استفاده کند.
• درمان: متخصص گوارش برخی ابزار های خاص برای درمان مشکلاتی در سیستم گوارشی مانند سوزاندن رگ های خونریزی کننده برای متوقف کردن خونریزی، گشاد کردن مجرای مری، جدا کردن پولیپ یا برداشتن یک شئی خارجی را از طریق آندوسپوک عبور می دهد.

آندوسکوپی گاهی با روش های دیگر مانند سونوگرافی ترکیب می شود. یک کاوشگر سونوگرافی به یک آندوسکوپ متصل می شود تا تصاویر ویژه ای را از دیواره مری یا معده ایجاد کند. سونوگرافی آندوسکوپیک همچنین به پزشک در ایجاد تصاویر از اندامهایی که دسترسی به آن ها مشکل است مانند پانکراس کمک می کند. آندوسکوپ های جدید تر از نمایشگر های با کیفیت بالاتر استفاده می کنند تا تصاویر واضح تری را ایجاد کنند.

بسیاری از آندوسکوپ ها امکان استفاده از تکنولوژی به نام تصویربرداری با نوار باریک را به متخصص گوارش می دهند؛ این تکنولوژی از نور خاصی برای تشخیص بهتر شرایط پیش سرطانی مانند بیماری مری بارت استفاده می کند.

آمادگی برای آندوسکوپی فوقانی

پزشک دستوالعمل های خاصی را برای آمادگی شما برای آندوسکوپی ارائه می دهد. در برخی موارد پزشک ممکن است از شما بخواهد:

• قبل از آندوسکوپی چیزی نخورید: ممکن است لازم باشد برای مدت چهار تا هشت ساعت قبل از انجام آندوسکوپی بیمار چیزی نخورده و نیاشامد تا از خالی بودن معده خود مطمئن گردد.
• مصرف برخی داروها را متوقف کنید: ممکن است لازم باشد بیمار مصرف برخی داروهای رقیق کننده خون را در روزهای قبل از آندوسکوپی متوقف کند. داروهای رقیق کننده خون ممکن است خطر خونریزی ناشی از برخی روش های به کار گرفته شده در طول آندوسکوپی را افزایش دهند. اگر بیمار به شرایط مزمنی مانند دیابت، بیماری قلبی یا فشار خون بالا مبتلا دچار باشد، متخصص گوارش دستور العمل های خاصی را برای مصرف دارو در این افراد توصیه می کند.

قبل از انجام آندوسکوپی، پزشک خود را از داروها و مکمل های مصرفی تان آگاه سازید.

در طول آندوسکوپی فوقانی

در طول روش آندوسکوپی فوقانی، از بیمار خواسته می شود که به پشت یا پهلو روی تخت دراز بکشد. همان طور که آندوسکوپی انجام می شود:

• مانیتورهایی به بدن بیمار متصل می شوند. این کار به تیم مراقبتی کمک می کند که تنفس، فشار خون و ضربان قلب بیمار را مانیتور کنند.
• بیمار ممکن است یک داروی آرام بخش دریافت کند. این دارو از طریق تزریق داخل وریدی وارد بدن بیمار می شود و به آرامش بیمار در طول آندوسکوپی کمک می کند.
• آندوسکوپ وارد دهان بیمار می شود. پزشک متخصص گوارش از بیمار می خواهد در حالی که آندوسکوپ در گلوی او پایین می رود، آن را ببلعد. بیمار ممکن است در گلوی خود احساس فشار کند اما معمولا احساس درد وجود ندارد. بیمار بعد از این که آندوسکوپ پایین می رود توانایی صحبت کردن ندارد.

همچنان که پزشک آندوسکوپ را در طول مری پایین می برد:

• دوربین کوچک موجود در انتهای آندوسکوپ تصاویری را برای نمایشگر ویدئویی موجود ارسال می کند. پزشک نمایشگر را برای وجود ناهنجاری هایی در مجاری گوارشی فوقانی بیمار نگاه می کند. اگر ناهنجاری هایی در مجاری گوارشی بیمار وجود داشته باشد، پزشک متخصص گوارش تصاویر را برای انجام تست های بعدی ثبت می کند.
• فشار هوای اندکی به منظور متورم کردن مجاری گوارشی وارد مری بیمار می شود. این کار اجازه حرکت آزادانه را به آندوسکوپ می دهد. همچنین پزشک راحت تر می تواند چین های گوارشی را مورد بررسی قرار دهد. بیمار ممکن است در اثر هوای وارد شده احساس فشار یا پری داشته باشد.
• پزشک ممکن است ابرازهای جراحی خاصی را برای نمونه برداری از بافت یا برداشتن پولیپ از طریق آندوسکوپ وارد کند.

بعد از اتمام آندوسکوپی، آندوسکوپ به آرامی از دهان بیمار خارج می شود. آندوسکوپی با توجه به شرایط بیمار معمولا به 15 تا 30 دقیقه زمان نیاز دارد.

بعد از آندوسکوپی فوقانی

بعد از آندوسکوپی، بیمار به بخش ریکاوری منتقل می شود تا با آرامش برای مدت یک ساعت با بیشتر نشسته یا دراز بکشد. این بازه زمانی این فرصت را به تیم مراقبت می دهد تا شما را همچنان که اثرات داروی آرام بخش از بین می رود، مانیتور کنند.

زمانی که به خانه می روید ممکن است علائم و نشانه های خفیف و ناخوشایندی را بعد از آندوسکوپی تجربه کنید:

• گاز معده و احساس نفخ
• کرامپ های شکمی
• گلو درد

این علائم و نشانه ها به مرور زمان بهبود می یابند. اگر بیمار نگران این علائم است یا برای او آزار دهنده هستند، می تواند با پزشک خود تماس بگیرد.

دکتر عبدالحسین پور خواجه

فوق تخصص گوارش و کبد

جناب آقای دکتر عبدالحسین پور خواجه متخصص داخلی و فوق تخصص گوارش و کبد، دارای بورد فوق تخصصی گوارش و کبد از دانشگاه علوم پزشکی تهران و عضو هیات مدیره انجمن فوق متخصصین گوارش و کبد ایران می باشند.

مشاهده پروفایل دکتر عبدالحسین پور خواجه