هلیکوباکتر پیلوری نوعی باکتری است که موجب بروز عفونت می گردد. عفونت هلیکوباکتر پیلوری خصوصا در کشورهای در حال توسعه شیوع بسیاری دارد و معمولا در دوران کودکی آغاز می شود. علائم این عفونت تا زمان بزرگسالی بروز نمی کند؛ با این حال بسیاری از افراد علائمی ظاهر نمی سازند. اچ پیلوری عامل بیش از نیمی از زخم های گوارشی در جهان است. باکتری با آسیب به پوشش موکوسی که از معده و دوازدهه محافظت می کند، موجب زخم گوارشی می شود. آسیب به این پوشش موجب عبور اسید معده قوی از پوشش حساس معده و دوازدهه می شود که موجب زخم گوارشی می گردد. با این حال، بیشتر افراد مبتلا به عفونت اچ پیلوری به زخم گوارشی دچار نمی شوند. بروز زخم به مشخصه های بیمار، نوع باکتری و سایر فاکتورهای نامشخص بستگی دارد.
زخم های گوارشی ناشی از اچ پیلوری با داروهایی که باکتری ها را از بین می برند، ترشح اسید معده را کاهش می دهند و از پوشش معده و دوازدهه محافظت می کنند، درمان می شود. برای حذف هلیکوباکتر پیلوری، آنتی بیوتیک ها تجویز می گردند. رژیم درمانی آنتی بیوتیکی برای درمان عفونت هلیکوباکتر پیلوری در سراسر جهان متفاوت خواهد بود؛ زیرا تیره های خاصی از این باکتری به برخی آنتی بیوتیک ها مقاوم هستند؛ بدین معنی که آنتی بیوتیک هایی که در گذشته باکتری ها را نابود می کردند اکنون قادر به این کار نیستند. پزشکان به طور مداوم تحقیقاتی که بر روی درمان آنتی بیوتیکی اچ پیلوری انجام می شود را دنبال می کنند تا روش درمانی مناسب با گونه های باکتریایی را انتخاب کنند. داروهایی که اسید معده را کاهش می دهند شامل مهار کننده های پمپ پروتونی و آنتاگونیست های گیرنده هیستامین هستند. این داروهای کاهنده اسید معده بعد از چند هفته درد ناشی از زخم را کاهش داده و به بهبودی آن کمک می کنند.
- مهار کننده های پمپ پروتونی با اختلال در مسیری که اسید معده به داخل معده پمپ می شود، تولید اسید را مهار می کنند.
- آنتاگونیست های گیرنده هیستامینی، هیستامین (ماده ای که ترشح اسید معده را تحریک می کند) را مهار می کنند.
با این که مهار کننده های پمپ پروتونی نمی توانند اچ پیلوری را ریشه کن کنند، مطالعات نشان دادند این داروها در مقابله با این باکتری ها کمک کننده هستند. بعد از گذشت چهار هفته درمان با این داروها، درد بیمار برطرف شده و میزان موفقیت در درمان در مقایسه با مهار کننده های گیرنده هیستامینی بیشتر است. بیسموت ساب سالیسیلات زخم ها را پوشانده و از آن ها در مقابل اسید معده محافظت می کند. با این که این دارو می تواند اچ پیلوری را ریشه کن کند، اغلب به همراه آنتی بیوتیک ها در رژیم های درمانی تجویز می شود.
در برخی کشورها رژیم سه گانه بر پایه کلاریترومایسین درمان استاندارد عفونت هلیکوباکتر پیلوری محسوب می شود. پزشک آنتی بیوتیک کلاریترومایسین، یک مهار کننده پمپ پروتونی و آنتی بیوتیک آموکسی سیلین یا مترونیدازول را برای 10 تا 14 روز تجویز می کند؛ زیرا مطالعات نشان می دهند که بیشترین میزان درمان در طول 14 روز حاصل می شود. درمان چهار گانه بر پایه بیسموت رژیم درمانی دیگری برای عفونت اچ پیلوری است. بیمار یک مهار کننده پمپ پروتونی، بیسموت ساب سالیسیلات و آنتی بیوتیک تتراسایکلین و مترونیدازول را برای 10 تا 14 روز دریافت می کند. این درمان چهار گانه برای بیمارانی با شرایط مختلف به کار می رود:
- بیمارانی که نمی توانند آموکسیلین دریافت کنند.
- در گذشته با آنتی بیوتیک ماکرولیدی مانند کلاریترومایسین درمان شده اند.
- هنوز به عفونت هلیکوباکتر پیلوری دچار هستند؛ زیرا درمان سه گانه موثر نبوده است.
هر دو رژیم درمانی سه گانه و چهار گانه بر پایه بیسموت می توانند موجب تهوع، درد معده، اسهال، سردرد، طعم فلز در دهان، تیرگی زبان یا مدفوع تیره و حساسیت به آفتاب گردند. با این که آنتی بیوتیک ها در حدود 80 تا 90 درصد زخم های گوارشی ناشی از اچ پیلوری را بهبود می بخشند، ریشه کن کردن باکتری ها دشوار خواهد بود. بیماران باید تمام داروها را طبق دستور مصرف نمایند؛ حتی بعد از این که درد زخم گوارشی بهبود یافت. در حدود 4 هفته بعد، پزشک تست تنفسی یا مدفوع را برای اطمینان از ریشه کن شدن باکتری انجام می دهد. اگر عفونت از بین نرفته باشد، امکان بازگشت زخم وجود دارد. در این صورت، برخی بیماران به بیش از یک دوره درمان نیاز دارند. در مواردی که درمان اولیه موثر نباشد، اغلب درمان چهار گانه بیسموت تجویز می شود. در دوره دوم، پزشک آنتی بیوتیک های متفاوتی را نسخه می کند.
