علل زخم گوارشی شامل موارد زیر هستند:
- استفاده طولانی مدت از داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی همانند آسپیرین و ایبوپروفن
- عفونت ناشی از باکتری هلیکوباکتر پیلوری (اچ پیلوری)
- تومورهای سرطانی و غیر سرطانی نادر در معده، دوازدهه یا پانکراس که تحت عنوان سندرم زولینگر الیسون شناخته می شود.
برخی مواقع مصرف داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی و عفونت اچ پیلوری هر دو علت زخم گوارشی هستند.
داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی چگونه موجب زخم گوارشی می شوند؟
برای درک این ارتباط، باید بدانیم که داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی چگونه عمل می کنند. این داروها درد، تب، التهاب یا تورم را کاهش می دهند. هر فرد دارای دو آنزیم است که تولید کننده مواد شیمیایی در سلول های بدن هستند و درد، التهاب و تب را تشدید می کنند. این داروهای ضد التهاب با مهار کردن و یا کاهش مقدار این آنزیم ها در بدن اعمال اثر می نمایند. با این حال، یکی از آنزیم ها همچنین ماده شیمیایی دیگری تولید می کند که از پوشش معده در برابر اسید معده محافظت کرده و در کنترل خونریزی کمک کننده است. زمانی که داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی این آنزیم را مهار کرده و یا مقدار آن را کاهش می دهند، احتمال بروز زخم گوارشی نیز افزایش می یابد.
عفونت هلیکوباکتر پیلوری چگونه موجب زخم گوارشی می شود؟
باکتری های مارپیچی هلیکوباکتر پیلوری با آسیب به پوشش محافظت کننده معده و دوازدهه موجب بروز زخم گوارشی می گردند. زمانی که عفونت اچ پیلوری به مخاط معده آسیب می رساند، اسید قوی معده در تماس با لایه حساس آن قرار می گیرد. اسید معده به همراه عفونت اچ پیلوری پوشش معده با دوازدهه را تحریک کرده و عامل زخم گوارشی می شوند.
سندرم زولینگر الیسون چگونه موجب زخم گوارشی می شود؟
سندرم زولینگر الیسون یک اختلال نادر است که زمانی که یک یا تعداد بیشتری تومور در پانکراس و دوازدهه ایجاد می شوند، بروز می کند. تومورها مقدار زیادی گاسترین (هورمونی که موجب تولید مقدار زیادی اسید معده می گردد) آزاد می کنند. اسید زیادی موجب بروز زخم های گوارشی در دوازدهه و بالای روده می شود.
آیا سبک زندگی در بروز زخم گوارشی موثر است؟
تصور بر این است که زخم گوارشی ممکن است در اثر برخی فاکتورهای سبک زندگی همچون مصرف غذاهای تند، استرس و نوشیدن الکل ایجاد شود. شواهد اندکی مبنی بر این ارتباط وجود دارد اما این فاکتورها ممکن است علائم زخم گوارشی را تشدید کنند.
سیگار کشیدن نیز خطر بروز زخم گوارشی را افزایش داده و اثرات درمان را کاهش می دهد.
علائم زخم گوارشی چه هستند؟
زخم گوارشی زخمی در معده یا دوازدهه است. درد سوزشی در معده شایع ترین علامت زخم گوارشی است. فرد ممکن است هر قسمتی بین ناف تا استخوان قفسه سینه احساس درد داشته باشد. درد ناشی از زخم گوارشی اغلب مشخصات زیر را دارد:
- هنگامی که معده خالی است آغاز می شود برای مثال بین وعده های غذایی یا در طول شب. البته گاهی هم بدنبال خوردن غذا ایجاد می شود (بسته به اینکه زخم در معده یا دوازدهه باشد).
- توقف درد با خوردن یا مصرف داروی آنتاسید
- برای چند دقیقه تا چند ساعت به طول می انجامد
- برای چند روز، هفته یا ماه می آید و می رود
علائم زخم گوارشی که شیوع کمتری دارند عبارتند از:
- نفخ
- باد گلو
- احساس پری بعد از غذا
- اشتهای کم
- استفراغ
- کاهش وزن
حتی اگر این علائم خفیف باشند، احتمال زخم گوارشی وجود دارد. فرد باید پیرامون علائم خود با پزشک صحبت کند. بدون درمان، زخم گوارشی بهبود نخواهد یافت و گاهی دچار عوارضی مثل خونریزی، انسداد یا سوراخ شدگی می شود.
