زخم گوارشی زخمی باز در بخش بالایی مجاری گوارشی است که می تواند موجب درد معده یا ناراحتی معده شده و خونریزی داخلی را به دنبال داشته باشد. دو نوع زخم گوارشی وجود دارد:
- زخم گوارشی معده که در پوشش معده ایجاد می شود (زخم معده)
- زخم گوارشی دوازدهه که در پوشش بخش بالایی روده کوچک ایجاد می شود (زخم اثنی اشر)
در برخی موارد، زخم گوارشی بدون درمان بهبود می یابد اما در صورت عدم درمان زخم گوارشی، امکان بازگشت آن وجود دارد. بسیار از افراد مبتلا به زخم گوارشی یا بیماری زخم گوارشی برای رفع علائم و پیشگیری از عوارض زخم های گوارشی به درمان نیاز دارند.
زخم گوارشی: علت
زخم گوارشی زمانی ایجاد می شود که اسید معده به پوشش مجاری گوارشی آسیب وارد کند. این حالت زمانی رخ می دهد که اسید زیادی در مجاری گوارشی وجود دارد و زمانی که لایه محافظ مخاطی بر روی پوشش مجرای گوارشی، آسیب ببیند. دو علت عمده برای زخم گوارشی وجود دارد: عفونت باکتریایی و مصرف داروهای مسکن به نام ضد التهاب های غیر استروئیدی. ضد التهاب های غیر استروئیدی شامل آسپیرین، ایبوپروفن و ناپروکسن هستند.
عفونت هلیکوباکتر پیلوری. هلیکوباکتر پیلوری از جمله گونه های باکتریایی است که در مجاری گوارشی زیست می کند. این عفونت بسیار شایع است. بیشتر افراد مبتلا به عفونت هلیکوباکتر پیلوری دچار زخم گوارشی نمی شوند اما برخی نیز به زخم گوارشی مبتلا می گردد. هلیکوباکتر پیلوری با اثرات زیر در بروز زخم گوارشی نقش دارد:
- افزایش در مقدار اسید در معده و روده کوچک
- التهاب پوشش مجاری گوارشی
- آسیب به لایه پوششی مخاط
ضد التهاب های غیر استروئیدی. استفاده از ضد التهاب های غیر استروئیدی در برخی افراد موجب زخم گوارشی می شوند. این داروها اغلب برای کاهش درد و التهاب مصرف می شوند. بسیاری از افراد نیز دوز کم آسپیرین را برای پیشگیری از حمله قلبی و یا سکته مغزی استفاده می کنند. این داروها موجب تغییراتی در لایه محافظ مخاطی مجاری گوارشی می شوند و بروز زخم گوارشی را موجب می گردند. خطر بروز زخم گوارشی به چندین فاکتور شامل نوع دارو، دوز و دوره استفاده بستگی دارد.
سایر فاکتورهای خطر. فاکتورهای دیگر به غیر از عفونت هلیکوباکتر یا مصرف ضد التهاب ها ممکن است موجب بروز زخم گوارشی شوند:
- عوامل ژنتیکی نقش مهمی در بروز زخم گوارشی دارند؛ مطالعات نشان می دهند در صورتی که یک فرد در خانواده به زخم گوارشی دچار باشد احتمال بروز آن در سایر افراد نیز وجود دارد.
- احتمال بروز زخم گوارشی در افراد سیگاری بیشتر است.
- مصرف الکل می تواند بهبودی زخم گوارشی را با مشکل روبه رو سازد.
- در حالی که برخی غذاها و نوشیدنی ها موجب ناراحتی معده می شوند، شواهد کافی مبنی بر این که این خوراکی موجب بروز یا تشدید زخم گوارشی می شوند، وجود ندارد. داشتن رژیم غذایی سالم غنی از میوه ها، سبزیجات و فیبر می تواند در کاهش بروز زخم گوارشی موثر باشد.
- نقش استرس در زخم گوارشی نیز مورد بحث است. شواهدی نشان می دهند که فاکتورهای روانی (استرس، اضطراب و افسردگی) ممکن است در بروز زخم گوارشی نقش داشته و روند بهبودی آن ها را با مشکل روبه رو کنند. در هر حال، این ارتباط کاملا پذیرفته نشده است و عوامل گوناگون دیگری در این مورد نقش دارند.
- سایر داروها و بیماری ها نیز می توانند عاملی برای زخم گوارشی باشند.
زخم گوارشی: درمان
دوره دقیق درمان زخم گوارشی به علت زخم بستگی دارد. بیشتر زخم های گوارشی با داروها درمان می شوند
شناسایی علت. پزشک در ابتدا سعی می کند علت زخم گوارشی را مشخص کند؛ زیرا برخی علل (عفونت هلیکوباکتر پیلوری) به درمان مستقیم به منظور بهبود زخم گوارشی نیاز دارند.
درمان عفونت هلیکوباکتر. این عفونت با چندین دارو شامل دو آنتی بیوتیک و یک داروی مهار کننده اسید (مهارکننده پمپ پروتونی) درمان می شود. مهارکننده های پمپ پروتون شامل اس امپرازول، لانزوپرازول و امپرازول هستند. درمان عفونت هلیکوباکتر پیلوری به منظور درمان زخم گوارشی به دو هفته زمان نیاز دارد.
درمان زخم گوارشی که از اچ پیلوری ناشی نشده است. اگر شما به زخم گوارشی مبتلا هستید اما تست اچ پیلوری منفی است، پزشک یک داروهای مهار کننده اسید معده را برای کمک به بهبودی زخم گوارشی تجویز می کند. این دارو یک مهار کننده پمپ پروتون یا آنتاگونیست گیرنده هیستامین است. دسته دوم شامل رانیتیدین و فاموتیدین هستند.
شما باید داروهای زخم گوارشی را طبق دستور مصرف کنید حتی اگر زخم گوارشی علائم آزار دهنده ای نداشته باشد. برخی افراد می توانند دارو را بعد از 4-6 هفته قطع کنند اما برخی دیگر در صورت وجود زخم بزرگ یا احتمال بازگشت زخم گوارشی و یا بروز عواقب آن، دوره درمان طولانی تری دارند.
قطع مصرف ضد التهاب ها. اگر شما از ضد التهاب های غیر استروئیدی استفاده می کنید، صرف نظر از این که این داروها علت زخم گوارشی هستند یا خیر پزشک توصیه می کند که مصرف آن ها را متوقف سازید. پزشک داروهای دیگری همچون استامینوفن را جایگزین این داروها می کند. اگر امکان قطع ضد التهاب ها برای درمان زخم گوارشی وجود ندارد، شما باید از یک داروی مهار کننده پمپ پروتون استفاده کنید که به محافظت از مجاری گوارشی و کاهش خطر خونریزی در اثر زخم گوارشی کمک کند.
