گاستروانتریت وجود التهاب در معده و روده ها است. عامل گاستروانتریت می تواند شامل موارد زیر باشد:
- ویروس ها، باکتری ها و انگل ها
- آب یا غذای آلوده شده توسط باکتری ها یا انگل ها
- واکنش به مصرف یک غذای جدید: خردسالان ممکن است نشانه ها و علائم گاستروانتریت را به این دلیل ظاهر کنند. نوزادانی که از شیر مادر تغذیه می کنند ممکن است حتی به تغییرات ایجاد شده در رژیم غذایی مادر نیز واکنش نشان دهند.
- عوارض جانبی برخی داروها
علائم گاستروانتریت
نشانه ها و علائم گاستروانتریت به طور مشخص در زیر آمده است:
- تهوع یا استفراغ
- اسهال
- کرامپ های شکمی
- تب با درجه کم (این علامت گاهی اوقات ظاهر می شود)
بسته به شدت بیماری در بیماری گاستروانتریت، علائم گاستروانتریت ممکن است از یک روز تا بیشتر از یک هفته به طول انجامد.
اقدامات لازم برای بیماری گاستروانتریت در بزرگسالان
- اجتناب از خوردن غذا برای چند ساعت: این کار به معده فرد مبتلا به گاستروانتریت کمک می کند تا فرصت بهبود التهاب را داشته باشد.
- مصرف مایعات: مصرف مایعات مختلف از بروز کم آبی بدن در بیماری گاستروانتریت پیشگیری می کند. نوشیدن سریع مایعات موجب تشدید تهوع یا استفراغ ناشی از گاستروانتریت می شود بنابراین نوشیدن جرعه جرعه مایعات حالت بهتری در مقایسه با نوشیدن آن ها به یک باره است.
- توجه به دفع ادرار: بیمار مبتلا به بیماری گاستروانتریت باید در بازه های منظم دفع ادرار داشته باشد و ادرار باید روشن و شفاف باشد. دفع ادرار با حجم کم و رنگ تیره نشانه ای از دهیدراتاسیون خواهد بود. سرگیجه و سبکی سر نیز نشانه هایی از دهیدراتاسیون در گاستروانتریت هستند. اگر هر یک از این علائم و نشانه ها وجود داشتند و بیمار مبتلا به بیماری گاستروانتریت قادر به مصرف مقدار کافی مایعات نبود، مراجعه به پزشک متخصص داخلی یا عفونی ضروری است.
- خوردن مجدد غذا: اگر بیمار مبتلا به گاستروانتریت دچار تهوع است، بهتر است از مقدار کمی غذا در دفعات بیشتر استفاده کند. همچنین بهتر است خوردن غذا را تدریجا از غذاهای سبک و با هضم راحت مانند نان، موز، برنج و مرغ آغاز کند. در صورت تشدید تهوع، بیمار باید خوردن را متوقف سازد. بیمار مبتلا به بیماری گاستروانتریت برای مدت چند روز باید از خوردن شیر و فرآورده های لبنی، کافئین، الکل، نیکوتین و غذاهای پر چرب و ادویه دار بپرهیزد.
- مصرف استامینوفن: این دارو می تواند برای رفع ناراحتی و تب در بیمار مبتلا به گاستروانتریت در صورتی که به بیماری کبدی مبتلا نباشد، مصرف گردد.
- استراحت زیاد: بیماری گاستروانتریت و دهیدراتاسیون ناشی از آن بیمار را ضعیف و خسته می کند. داشتن استراحت کافی عملکرد مناسبی در روند درمان گاستروانتریت است.
چه زمان باید به متخصص داخلی یا مراقبت های اورژانس مراجعه کرد؟
- در صورتی که استفراغ بیش از دو روز ادامه یابد.
- در صورتی که اسهال بیش از دو روز ادامه یابد.
- خونی شدن اسهال
- تب 38.3 درجه سانتی گراد یا بیشتر
- هنگام ایستادن فرد دچار سبکی سر یا حالت غش شود.
- فرد دچار گیجی شود.
- درد شکمی آزار دهنده باشد.
اقدامات لازم برای گاستروانتریت در کودکان
- کودک باید استراحت کافی داشته باشد.
- زمانی که استفراغ کودک متوقف شد، بهتر است مقدار کمی محلول او آر اس به او داده شود. کودک نباید تنها از آب یا آب سیب استفاده کند. مصرف زیاد مایعات در گاستروانتریت موجب تشدید تهوع یا استفراغ ناشی از گاستروانتریت می شود بنابراین نوشیدن جرعه جرعه مایعات حالت بهتری در مقایسه با نوشیدن آن ها به یک باره است. استفاده از قطره چکان برای نوشیدن محلول او آر اس مناسب تر خواهد بود.
- کودک می تواند به تدریج خوردن غذاهای سبک و با هضم راحت مانند برنج، نان تست، موز و سیب زمینی را آغاز کند. باید از دادن فرآورده های لبنی پرچرب مانند شیر و بستنی و خوراکی های شیرین مانند آبنبات به کودک خودداری کرد. این مواد غذایی اسهال ناشی از گاستروانتریت را تشدید می کنند.
- مصرف استامینوفن برای رفع تب و ناراحتی ناشی از گاستروانتریت در کودکی که به بیماری کبدی مبتلا نیست توصیه می شود. مصرف آسپیرین در کودکان ممنوع است.
چه زمان باید به متخصص اطفال یا مراقبت های اورژانس مراجعه کرد؟
- کودک به طور غیر طبیعی خواب آلود شود.
- اسهال خونی داشته باشد.
- علائم دهیدراتاسیون مانند خشکی دهان و خشکی پوست، تشنگی زیاد، چشم های گود رفته یا گریه کردن بدون اشک را ظاهر کند. به گود شدن نقطه نرم در بالای سر نوزاد و به پوشک که بیش از سه ساعت خشک می باشد، توجه داشته باشید.
- کودکی که سن کمتر از دو سال دارد و تب او بیشتر از دو روز به طول انجامیده است یا کودکی که دو سال یا بیشتر دارد و تب او بیش از سه روز طول کشیده است.
دکتر سحر روان شاد متخصص داخلی به سوال زیر پاسخ داده اند:
درمان دارویی بیماری گاستروانتریت چیست؟
مایع درمانی ( ORS یا سرم تراپی) و در بعضی موارد درمان آنتی بیوتیکی لازم است.
دکتر سحر روان شاد
متخصص داخلی
دكتر سحر روان شاد متخصص داخلی از دانشگاه علوم پزشکی مشهد، دکتر سحر روانشاد استادیار تمام وقت دانشگاه می باشند.
