این که بسیاری از افراد در مدت زمانی خاص به مشکلات روده ای دچار شوند کاملا طبیعی است. اما اگر فرد به طور مداوم درد داشته باشد و یا در دفعات زیادی دفع مدفوع داشته باشد، این فرد ممکن است به یک اختلال گوارشی مانند بیماری کرون یا بیماری سلیاک مبتلا باشد.
بیماری سلیاک بیماری است که در آن سیستم گوارشی نه تنها قادر به هضم گلوتن (پروتئین موجود در گندم، جو و چاودار) نیست بلکه با خوردن گلوتن در بیماران مبتلا به بیماری سلیاک، یک پاسخ ایمنی بر علیه روده کوچک در بدن به راه می افتد. این بیماری با ایجاد اختلال در جذب، از جذب برخی مواد مغذی جلوگیری می کند. آسیب روده ای ناشی از واکنش ایمنی در بیماری سلیاک موجب اسهال، خستگی، کاهش وزن، نفخ و کم خونی می شود و می تواند عواقب جدی را به دنبال داشته باشد. اختلالاتی که در آن ها سلول های ایمنی فرد با سلول های خودی مقابله می کنند اختلالات خود ایمنی نامیده می شوند.
بیماری کرون یک بیماری التهابی روده است. این بیماری موجب التهاب (تورم، قرمزی یا حساسیت) در پوشش دستگاه گوارش می شود. بیماری کرون همچنین ممکن است عامل التهاب در سایر قسمت های بدن مانند چشم ها و مفاصل نیز باشد. التهاب ناشی از بیماری کرون ممکن است به لایه های عمیق تر از پوشش گوارشی نیز نفوذ کند. این بیماری می تواند دردناک و ناتوان کننده باشد و در مواردی عواقب مهلکی را به همراه بیاورد.
این دو بیماری (بیماری کرون و بیماری سلیاک) به راحتی ممکن است با یکدیگر اشتباه گرفته شوند و برخی نیز ممکن است هر دو بیماری را به طور هم زمان داشته باشند.
شباهت های بیماری کرون با بیماری سلیاک
بیماری سلیاک و بیماری کرون زمانی بروز می کنند که سیستم ایمنی بیمار عملکرد نرمالی ندارد. هر دو بیماری، موجب بروز التهاب در روده ها و گاها سایر قسمت های بدن می شوند. علائم بیماری کرون و بیماری سلیاک شامل موارد زیر می شوند:
- اسهال
- سوء هاضمه
- تهوع
- معده درد و کرامپ های شکمی
- کاهش وزن
- تب
- درد مفاصل
- آنمی و خستگی ناشی از آن
- راش های پوستی
- کوتاهی قد و یا رشد کند در کودکی
علل ایجاد این دو بیماری به طور دقیق مشخص نیست. اما مطالعات اخیر نشان می دهند عوامل ایجاد بیماری کرون و بیماری سلیاک از لحاظ ژنتیکی مشابه هستند. دانشمندان دریافته اند وجود چهار ژن فرد را برای ابتلا به بیماری سلیاک و بیماری کرون مستعد می سازد.
تفاوت های بیماری کرون با بیماری سلیاک
زخم ها: هر دو بیماری کرون و بیماری سلیاک موجب ایجاد زخم هایی در بخش های مختلف سیستم گوارشی می شوند. در بیماری سلیاک، زخم ها عموما زخم هایی در دهان بیمار هستند. بیماری کرون نیز موجب بروز زخم های دهانی در بیمار می شود اما این زخم ها با درد و ترشح در اطراف دهان همراه هستند. قسمت هایی از سیستم گوارشی بیمار که بیشتر تحت تاثیر بیماری کرون قرار می گیرد، قسمت های تحتانی روده کوچک و کولون هستند.
چشم ها: هر دو بیماری کرون و بیماری سلیاک ممکن است ناراحتی های پوستی و مفصلی را سبب شوند. اما تنها بیماری کرون است که موجب بروز التهاب در چشم ها می شود.
درمان: درمان بیماری سلیاک از طریق داشتن رژیم غذایی بدون گلوتن حاصل می شود. اما بسیاری از بیماران مبتلا به بیماری کرون می توانند گلوتن را بدون بروز مشکل مصرف کنند. در عوض، بیماران مبتلا به بیماری کرون، باید از مصرف سایر خوراکی ها مانند فرآورده های لبنی و غذاهای ادویه دار پرهیز کنند. در درمان بیماری کرون، داروهای بیولوژیک می توانند التهاب را در بدن فرد بیمار کنترل کنند همچنین جراحی نیز در مواردی در درمان بیماری کرون کاربرد دارد.
تشخیص بیماری کرون از بیماری سلیاک
بهترین راه برای تشخیص این دو بیماری از یکدیگر، مراجعه به متخصص گوارش (گاستروانترولوژیست) است. پزشک تست های خونی را برای تشخیص بیماری توصیه می کند. در بیشتر موارد، آزمایش های خون می توانند تعیین کننده نوع بیماری در بیمار باشند.
در صورت مشکوک شدن به بیماری سلیاک، متخصص داخلی انجام نمونه برداری آندوسکوپی را به بیمار توصیه می کند. در این نمونه برداری، یک لوله باریک از دهان بیمار وارد می شود و برای دیدن معده و روده کوچک، وارد دستگاه گوارش می شود. پزشک به کمک این لوله و ابزار مخصوص همراه با آن، یک نمونه کوچک از بافت مورد نظر برداشته و سپس در زیر میکروسکوپ مورد بررسی قرار می گیرد. پزشک همچنین داشتن رژیم غذایی بدون گلوتن را برای بیمار تجویز می کند که در صورت بهبودی علائم، فرد به بیماری سلیاک مبتلا است.
در صورت مشکوک شدن به بیماری کرون، انجام تست کولونوسکوپی برای بیمار ضرورت دارد. در این روش، پزشک کولونوسکوپ را از رکتوم وارد می کند تا بتواند کولون بیمار را مشاهده کند. پزشک همچنین ممکن است از آندوسکوپی یا تصویر برداری سی تی اسکن نیز برای اطمینان از تشخیص بیماری کرون استفاده کند.
