درمان یبوست با مسهل های غیر نسخه ای
در مواردی که فرد دچار یبوست می شود، ممکن است از مسهل های غیر نسخه ای برای درمان یبوست استفاده کند. برخی از فاکتورها مانند رژیم غذایی نامناسب، عدم تحرک و برخی از داروها می توانند عملکرد طبیعی روده را مختل کرده و موجب بروز یبوست شوند.
مسهل های غیر نسخه ای بسیاری برای درمان یبوست گاه به گاه وجود دارند. خواندن برچسب موجود بر روی این دارو ها و استفاده از آن ها طبق دستور داده شده، بسیار حائز اهمیت است. استفاده بیش از حد از مسهل ها عوارض جانبی جدی به دنبال دارد.
در صورت مشاهده علائم زیر باید سریعا با متخصص داخلی تماس گرفته شود:
- خون در مدفوع
- کرامپ ها با درد شدید
- ضعف یا خستگی غیر طبیعی
- سرگیجه
- خونریزی رکتومی
- تغییرات ناشناخته در الگوهای حرکات روده
- یبوستی که علی رغم استفاده از مسهل ها برای درمان، بیش از هفت روز به طول می انجامد.
نکاتی که قبل از درمان یبوست با مسهل های غیر نسخه ای باید به آن ها توجه کرد
این که حرکات روده و دفع مدفوع چه میزان است در افراد مختلف متفاوت است اما در بیشتر افراد این تعداد از سه بار دفع مدفوع در روز تا سه بار در هفته است. در صورتی که فرد تعداد دفع مدفوعی کمتر از این تعداد در حالت نرمال خود داشته باشد، دچار یبوست شده است. همچنین یبوست حالتی است که در آن مدفوع به علت سفتی، خشکی یا کوچک بودن به سختی خارج می شود.
در هر حال، قبل از استفاده از مسهل ها برای درمان یبوست، ایجاد تغییرات در شیوه زندگی یا در واقع درمان خانگی یبوست کمک کننده خواهد بود:
- خوردن غذاهای غنی از فیبر مانند گندم، جو، میوه های تازه و سبزیجات
- نوشیدن حجم زیادی از مایعات در طول روز
- وزرش کردن منظم
در بیشتر افراد یبوست به کمک تغییرات در شیوه زندگی برطرف می شود اما در مواردی که یبوست غلی رغم رعایت این نکات ادامه دارد، انتخاب بعدی برای درمان یبوست استفاده از یک مسهل ضعیف خواهد بود.
مهسل ها چگونه موجب درمان یبوست می شوند؟
مسهل ها به شیوه های مختلف در درمان یبوست عمل می کنند و اثر گذاری هر نوع مسهل از فردی به فرد دیگر متفاوت است. به طور کلی، ملین های حجیم کننده مدفوع ضعیف ترین مسهل ها هستند که به طور ایمنی می توانند در طولانی مدت مورد مصرف قرار گیرند. متاموسل و سیتروسل در دسته ملین های حجیم کننده مدفوع قرار می گیرند.
با این که بسیاری از مسهل ها به طور غیر نسخه ای برای درمان یبوست در دسترس هستند، بهتر است بیمار در مورد استفاده از مسهل و نوع مناسب آن برای درمان یبوست در خود با پزشک متخصص گوارش مشورت کند.
مسهل های خوراکی ممکن است با جذب برخی داروها و مواد غذایی مقابله کنند. برخی مسهل ها موجب بر هم خوردن تعادل الکترولیت ها خصوصا بعد از استفاده طولانی مدت می شوند. الکترولیت ها که شامل کلسیم، پتاسیم، منیزیم و سدیم هستند برخی از عملکردهای بدن را تنظیم می کنند. عدم تعادل الکترولیت ها موجب ریتم غیر طبیعی قلب، ضعف، گیجی و تشنج می شود.
مسهل های ترکیبی
برخی محصولات ترکیبی از چند مسهل همچون یک ملین محرک و یک مسهل نرم کننده مدفوع هستند. محصولات ترکیبی لزوما اثر بیشتری در مقایسه با استفاده از این مسهل ها به تنهایی ندارند. همچنین مسهل های ترکیبی ممکن است عوارض جانبی بیشتری را سبب گردند. یک مسهل که به تنهایی فرموله شده است ممکن است برای شرایط یک بیمار مناسب تر باشد. بیمار باید لیبل دارو را به دقت خوانده و اطلاعات کافی در مورد مسهلی که آن را بدون نسخه مصرف می کند داشته باشد.
خطرات استفاده از مسهل ها برای درمان یبوست
- برهم کنش مسهل با داروهای دیگر. سابقه پزشکی بیمار و داروهای مصرفی او ممکن است محدودیت هایی را در مصرف مسهل ها برای درمان یبوست ایجاد کند. مسهل ها ممکن است با برخی از آنتی بیوتیک ها، داروهای قلبی و استخوانی تداخل داشته باشند. بیمار باید لیبل دارو را به دقت بخواند و در صورت عدم اطمینان از مصرف آن با داروساز یا متخصص گوارش مشورت کند. مصرف دوز بالاتری از مسهل بدون مشورت با پزشک جایز نیست.
- شرایط پیچیده. درمان یبوست با مسهل می تواند خطرناک باشد اگر یبوست در اثر برخی شرایط جدی همچون آپاندیسیت یا انسداد روده ایجاد شده باشد. اگر بیمار به دفعات در طول هفته ها و ماه ها از مسهل ها برای درمان یبوست استفاده کند، این داروها می توانند توانایی کولون برای منقبض سازی مواد دفعی را کاهش داده و در واقع یبوست را تشدید کند.
- هشدارهایی برای خانم های باردار و کودکان. استفاده از مسهل ها بدون نسخه پزشک در کودکان زیر شش سال ممنوع است. خانم های باردار قبل از استفاده از مسهل ها برای درمان یبوست در بارداری باید با پزشک خود در این باره مشورت کنند. مسهل های حجیم کننده و مسهل های نرم کننده مدفوع برای درمان یبوست در بارداری ایمن هستند اما مسهل های محرک ممکن است مضر باشند.
- اگر بیمار اخیرا زایمان کرده است باید قبل از استفاده از مسهل ها برای درمان یبوست بعد از زایمان با پزشک خود مشورت کند. برخی از مسهل ها ممکن است وارد شیر مادر شده و موجب اسهال در کودک شوند؛ با این حال استفاده بیشتر مسهل ها در دوران شیردهی ایمن است.
مسهل را با احتیاط مصرف کنید
در صورتی که بیمار برای حرکات روده ای و دفع مدفوع به مسهل ها وابسته گردد، باید برای قطع تدریجی آن ها و بازیابی توانایی نرمال کولون برای تولید مدفوع با متخصص داخلی مشورت کند.
دکتر محمدعلی اسدپور در پاسخ به دو سوال زیر توضیحاتی ارائه نموده اند:
چگونه می توان وجود انسداد روده را تشخیص داد؟
علائم انسداد روده درد شکم، نفخ، عدم دفع مدفوع یا گاز معده و در نهایت تهوع و استفراغ می باشد. در صورت بروز علائم فوق در اولین فرصت به پزشک مراجعه کنید.
عملکرد ملین های حجیم کننده مدفوع در روده چگونه است؟
ملین های حجیم کننده از طریق خاصیت اسموتیک یا جذب آب به داخل روده و درنتیجه افزایش حجم مدفوع و به دنبال آن تحریک حرکات دودی یا پریستالتیسم در روده باعث بهبود یبوست می شوند.
