عوارض دیابت به دو دسته میکروواسکولار (در اثر آسیب به عروق خونی کوچک) و ماکروواسکولار (در اثر آسیب به عروق خونی بزرگ تر) تقسیم می شوند. عوارض میکروواسکولار دیابت شامل موارد زیر است: آسیب به چشم ها که منجر به نابینایی می شود، آسیب به کلیه ها که موجب نارسایی کلیه می گردد و آسیب به اعصاب که ناتوانی و اختلالات پای دیابتی را به دنبال دارد (که شامل زخم های شدید پا می شوند و منجر به قطع عوض می گردند). عوارض ماکروواسکولار دیابت شامل بیماری های قبلی عروقی همانند حملات قلبی، سکته های مغزی و کاهش جریان خون به پاها هستند. شواهد به دست آمده از آزمایشات بالینی وسیع و تصادفی نشان می دهند که کنترل متابولیک مناسب در دیابت نوع یک و دو می تواند شروع و پیشروی این عواقب را به تاخیر بیاندازد.
رتینوپاتی دیابتی (بیماری چشم)
این عارضه دیابت علت اصلی نابینایی و معلولیت بینایی است. این در اثر آسیب به عروق خونی کوچک در لایه داخلی چشم (شبکیه) ایجاد می شود که موجب از دست دادن پیش رونده بینایی و حتی نابینایی می گردد. بیماران معمولا دچار تاری دید می شوند؛ در حالی که احتمال بروز سایر علائم بینایی نیز وجود دارد. تشخیص و درمان سریع رتینوپاتی خطرناک از بروز نابینایی پیشگیری کرده یا آن را به تاخیر می اندازد. این شامل معاینات چشمی منظم است.
نفروپاتی (بیماری کلیه)
بیماری کلیوی دیابتی نیز در اثر آسیب به عروق خونی کوچک در کلیه ها ایجاد می شود. این می تواند موجب نارسایی کلیه گردد و در نهایت مرگ را سبب شود. در کشورهای توسعه یافته، این علت اصلی دیالیز و پیوند کلیه است. بیماران معمولا در ابتدا علائمی را ظاهر نمی سازند اما همچنان که بیماری پیشرفت می کند، آن ها احساس خستگی می کنند، دچار کم خونی می شوند و عدم تعادل الکترولیتی خطرناک را تجربه می کنند. اگر این عارضه در مراحل اولیه تشخیص داده شود، چندین عامل می توانند پیشروی نارسایی کلیه را به تاخیر بیاندازند. این ها شامل کنترل سطح بالای قند خون، کنترل فشار خون بالا، مصرف داروهایی در مراحل اولیه آسیب کلیوی و کم کردن مصرف پروتئین در رژیم غذایی هستند.
نوروپاتی (بیماری عصبی)
دیابت از طریق چندین مکانیسم موجب آسیب عصبی می شود که شامل آسیب مستقیم ناشی از افزایش قند خون و افت خون رسانی به اعصاب از طریق آسیب زدن به عروق خونی کوچک هستند. این آسیب عصبی می تواند از دست رفت حس، آسیب به اندام ها و بی میلی جنسی را در مردان مبتلا به دیابت سبب گردد. علائم نوروپاتی تا حد زیادی به اعصابی که تحت تاثیر قرار گرفته اند بستگی دارد. کاهش حس در پاها موجب می گردد که بیمار بریدگی ها را حس نکرده و دچار عفونت های پا شود. در صورت عدم درمان به موقع، این عفونتها منجر به قطع عضو میگردند. در صورت تشخیص سریع و تحت کنترل در آوردن قند خون، این عارضه قابل پیشگیری یا به تاخیر انداختن خواهد بود. بیماری پای دیابتی که در اثر تغییراتی در عروق خونی و اعصاب ایجاد می شود، اغلب موجب بروز زخم و قطع عضو می گردد. این یکی از پر هزینه ترین عوارض دیابت خصوصا در افرادی است که از کفش نامناسب استفاده می کنند. پای دیابتی در اثر پیشروی بیماری عروقی و عصبی ایجاد می گردد. بررسی مرتب پاها و مراقبت مناسب از آن ها از قطع عضو پیشگیری می کند.
بیماری قلبی عروقی
دیابت از طریق فرآیندی به نام آترواسکلروزیس یا انسداد سرخرگ ها به عروق خونی آسیب وارد می کند. این تنگی سرخرگ ها می تواند موجب کاهش خون رسانی به ماهیچه قلب (موجب حمله قلبی می شود) یا به مغز (موجب سکته مغزی می شود) و یا به اندام ها (موجب درد و کاهش سرعت بهبودی عفونت ها می شود) گردد. این وضعیت علائم گوناگونی دارد که از درد قفسه سینه تا درد پا، سرگیجه و فلج را در بر می گیرد. کنترل فاکتورهای خطرساز چون سطح قند خون بالا و فشار خون بالا و چربی بالا می تواند از بروز عوارض قلبی عروقی دیابت پیشگیری کرده و یا آن ها را به تعویق بیاندازد.
