گاستریت علائم، علل، تشخیص و درمان
گاستریت چیست؟
گاستریت یک اصطلاح کلی برای تعدادی از شرایط است که در یک چیز با یکدیگر مشترک هستند: التهاب پوشش معده. التهاب در گاستریت اغلب در نتیجه عفونت ناشی از باکتری است که عامل زخم های معده محسوب می شود. استفاده زیاد از مسکن های خاص و نوشیدن الکل زیاد همچنین می توانند موجب بروز گاستریت شوند.
بیماری گاستریت ممکن است به طور ناگهانی (گاستریت حاد) و را به تدریج در طول زمان (گاستریت مزمن) ظاهر شود. در برخی موارد، گاستریت معده موجب ایجاد زخم می شود و خطر ابتلا به سرطان معده را افزایش می دهد. در هر حال برای بیشتر افراد، بیماری گاستریت معده بیماری جدی نیست و با درمان به سرعت بهبود می یابد.
علائم بیماری گاستریت
نشانه ها و علائم گاستریت شامل موارد زیر می شود:
- احساس درد سوزشی یا درد (سوء هاضمه) در بخش فوقانی شکم که ممکن است با خوردن بدتر یا بهتر شود.
- تهوع
- استفراغ
- احساس پری در بالای شکم بعد از خوردن
بیماری گاستریت معده همیشه با نشانه ها و علائم همراه نیست.
چه زمان باید به پزشک مراجعه کرد؟
تقریبا هر فردی دچار میزانی از سوء هاضمه و تحریک معده می شود. در بیشتر موارد سوء هاضمه کوتاه مدت است و نیازی به مراجعه به پزشک ندارد. اگر شما نشانه ها و علائم گاستریت را برای یک هفته یا بیشتر داشتید، به پزشک مراجعه کنید. از ناراحتی معده در شما بعد از مصرف داروهای نسخه ای یا غیر نسخه ای خصوصا آسپیرین یا سایر مسکن ها ایجاد شده است، پزشک را مطلع سازید.
اگر شما دچار استفراغ خونی، مدفوع خونی شدید و یا رنگ مدفوع تیره است، برای تشخیص علل احتمالی به پزشک متخصص داخلی مراجعه کنید.
علت بیماری گاستریت
بیماری گاستریت التهاب پوشش معده است. ضعف یا آسیب در سد پوششی موکوسی که از دیواره معده شما محافظت می کند موجب آسیب دیدن و ملتهب شدن پوشش معده در اثر شیره گوارشی می شود. بسیاری از بیماری ها و شرایط مانند بیماری کرون و سارکوئیدوز –شرایطی که در آن مجموعه ای از سلول های التهابی در بدن رشد می کنند- ممکن است خطر ابتلا به بیماری گاستریت معده را در شما افزایش دهند.
فاکتور های خطر در بیماری گاستریت
فاکتور هایی که ممکن است خطر ابتلا به بیماری گاستریت معده را بالا ببرند شامل:
- عفونت باکتریایی: در حالی که عفونت ناشی از باکتری هلیکوباکتر پایلری در میان شایع ترین عفونت های انساتی در جهان قرار دارد، تنها برخی از افراد مبتلا به این عفونت، دچار بیماری گاستریت یا سایر اختلالات دستگاه گوارشی فوقای می شوند. پزشکان معتقدند که مستعد بودن برای ابتلا به باکتری هلیکوباکتر پایلری می تواند ورائتی بوده و یا در اثر برخی انتخاب ها در شیوه زندگی مانند سیگار کشیدن یا نوع رژیم غذایی ایجاد شود.
- استفاده مرتب از داروهای برطرف کننده درد: داروهای برطرف کننده درد رایج مانند آسپیرین، ایبوپروفن و ناپروکسن می توانند موجب گاستریت حاد و گاستریت مزمن شوند. مصرف مرتب این داروها و یا استفاده بیش از حد از آن ها ممکن است یک ماده ضروری را که به حفظ پوشش محافظتی معده کمک می کند، کاهش دهد.
- سن بالا: خطر ابتلا به بیماری گاستریت معده در افراد مسن تر بیشتر است؛ زیرا پوشش معده با افزایش سن نازک تر می شود و همچنین احتمال ابتلا به عفونت اچ پیلوری یا اختلالات خودایمنی در افراد مسن بیشتر از افراد جوان است.
- مصرف زیاد الکل: الکل می تواند موجب تحریک و فرسایش پوشش معده شما شود که بدین ترتیب پوشش معده بیشتر در معرض شیره گوارشی قرار می گیرد. مصرف زیاد الکل احتمال ابتلا به گاستریت حاد را افزایش می دهد.
- استرس: استرس شدید ناشی از جراحی مهم، جراحت، سوختگی ها یا عفونت های شدید موجب بروز بیماری گاستریت حاد می شود.
- سلول های حمله کننده بدن در معده: این نوع از سلول ها موجب ابتلا به نوعی از گاستریت به نام گاستریت خودایمنی می شوند. این نوع از بیماری گاستریت یعنی گاستریت خودایمنی زمانی اتفاق می افتد سلول های ایمنی بدن به سلول های تشکیل دهنده پوشش معده حمله می کنند. این واکنش ایمنی لایه محافظتی معده را از بین می برد. بیماری گاستریت خودایمنی اغلب در افرادی شایع است که به سایر اختلالات خودایمنی مانند بیماری هاشیموتو و دیابت نوع یک نیز مبتلا هستند. گاستریت خودایمنی همچنین می تواند با کمبود ویتامین ب 12 مرتبط است.
- سایر بیماری ها و شرایط بالینی: بیماری گاستریت ممکن است در اثر شرایط بالینی دیگر مانند ایدز، بیماری کرون و عفونت های انگلی نیز ایجاد شود.
عوارض بیماری گاستریت
در صورتی که درمان گاستریت انجام نشود، این بیماری موجب زخم های معده و خونریزی معده می شود. در موارد نادر، برخی از انواع گاستریت مزمن ممکن است خطر ابتلا به سرطان معده را افرایش دهند خصوصا اگر پوشش معده شما به طور وسیعی نازک شده و تغییراتی در سلول های پوشش معده ظاهر شده باشند.
اگر علی رغم درمان، شما شاهد بهبودی در علائم بیماری گاستریت نبودید با پزشک خود ملاقات کنید.
تشخیص گاستریت
در حالی که پزشک متخصص داخلی بعد از گفتگو با شما در مورد سابقه پزشکی و انجام آزمایش به وجود بیماری گاستریت مشکوک شده است، شما ممکن است یکی یا تعداد بیشتری از تست های زیر را برای تشخیص علت بیماری گاستریت به طور دقیق تر انجام دهید.
- تست هایی برای تشخیص هلیکوباکتر پایلری: پزشک ممکن است تست هایی را برای تشخیص وجود باکتری هلیکوباکتر پایلری به شما توصیه کند. این که شما چه تستی را بدین منظور انجام می دهید به وضعیت شما بستگی دارد. هلیکوباتر پایلری در آزمایش خون، آزمایش مدفوع و یا در تست تنفسی شناسایی می شود.
برای تست تنفسی هلیکوباکتر پایلری، شما یک لیوان کوچک از یک مایع شفاف و بدون طعم می نوشید که حاوی کربن رادیواکتیو است. اچ پایلری مایع تست را در معده شما می شکند. سپس شما در یک کیسه می دمید و در کیسه محکم بسته می شود. اگر شما به باکتری اچ پایلری آلوده باشید، نمونه تنفس شما حاوی کربن رادیواکتیو خواهد بود.
- استفاده از آندوسکوپی برای بررسی دستگاه گوارشی فوقانی: در طول آندوسکوپی، پزشک متخصص داخلی یک لوله نازک و منعطف که دارای دوربین است را از مسیر گلوی شما به سمت مری، معده و روده کوچک پایین می برد. به کمک این روش پزشک علائم و نشانه های التهاب ناشی از گاستریت را مشاهده می کند.
اگر ناحیه مشکوکی یافت شود، پزشک نمونه های بافتی کوچکی را برای بررسی آزمایشگاهی بر می دارد. بیوپسی همچنین می تواند وجود اچ پایلری در پوشش معده را مشخص کند.
- تصویر برداری اشعه ایکس از مجاری گوارشی فوقانی: در این روش برای تشخیص گاستریت، مجموعه از پرتوهای ایکس تصاویری از مری، معده و روده کوچک برای بررسی ناهنجاری های موجود فراهم می کنند. برای واضح تر ساختن زخم، شما ممکن است یک محلول سفید و فلزی حاوی باریوم را بنوشید تا مجاری گوارشی شما را بپوشاند.
آمادگی ملاقات با پزشک
شما می توانید ملاقاتی با پزشک عمومی داشته باشید. در صورتی که پزشک به وجود گاستریت مشکوک شود، شما را به پزشک متخصص گوارش ارجاع خواهد داد.
چیزی که شما می توانید انجام دهید:
- از پرهیزات قبل از ملاقات با پزشک آگاه باشد این پرهیزات می تواند پرهیزهای غذایی باشد.
- علائم خود را یادداشت کنید. این علائم می تواند شامل علائمی نامرتبط به بیماری گاستریت باشد.
- لیستی از داروها، ویتامین ها و مکمل های مصرفی خود تهیه کنید.
- برخی شرایط خاص پزشکی خود را یادداشت کنید.
- یادداشتی از اطلاعات شخصی خود مانند تغییرات یا استرس هایی که اخیرا در زندگی شما اتفاق افتاده اند تهیه کنید.
- سوالاتی که در مورد بیماری گاستریت از پزشک متخصص گوارش دارید یادداشت کنید.
- از دوستان یا اقوام خود بخواهید شما را در به خاطر سپردن مواردی که پزشک بیان می کند یاری دهد.
سوالاتی که ممکن است در مورد بیماری گاستریت از پزشک بپرسید:
- علت احتمالی علائم یا شرایط من چیست؟
- آیا ممکن است مصرف برخی داروها موجب این علائم شوند؟
- چه علل احتمالی دیگری برای علائم و شرایط من وجود دارند؟
- چه تست هایی را باید انجام دهد؟
- بهترین عملکرد در این وضعیت چیست؟
- جایگزین های روش اصلی که پیشنهاد می کنید چه هستند؟
- آیا وضعیت من موقتی است یا مزمن؟
- چه درمان هایی برای بیماری رفلاکس معده به مری وجود دارد؟
- آیا پرهیزی برای بیماری گاستریت معده وجود دارد؟
- چگونه می توانیم بیماری گاستریت را در کنار شرایط بالینی دیگر کنترل کنم؟
- آیا جایگزین ژنریکی برای دارویی که تجویز کرده اید وجود دارد؟
- آیا می توانم از بروشور یا سایر منایع اطلاعاتی کمک بگیرم؟ چه وب سایت هایی را توصیه می کنید؟
- آیا من باید به طور مرتب ویزیت شوم؟
پزشک نیز ممکن است سوالاتی از شما بپرسد. بهتر است برای پاسخ دادن به سوالات آماده باشید تا زمان بیشتری برای مشورت در مورد موضوعاتی که در ذهن دارید، در اختیار داشته باشد. پزشک ممکن است سوالات زیر را از شما بپرسد:
- علائم شما چه هستند؟
- شدت آن ها تا چه حد است؟ درد معده را به صورت ناراحتی خفیف یا سوزش توصیف می کنید؟
- آیا علائم شما پیوسته هستند یا گاها بروز می کنند؟
- آیا خوردن غذاهای خاص آن ها تشدید می کند؟
- آیا عاملی مانند خوردن غذاهای خاص یا مصرف آنتی اسید ها علائم شما را بهبود می بخشد؟
- آیا شما دچار تهوع یا استفراغ می شوید؟
- چه مقدار از داروهای مسکن مانند آسپیرین، ایبوپرفن یا ناپروکسن استفاده می کنید؟
- میزان استرس خود را چگونه درجه بندی می کنید؟
- آیا متوجه تیرگی مدفوع یا وجود خوند در مدفوع شده اید؟
- آیا تاکنون زخم گوارشی داشته اید؟
- آیا اخیرا دچار کاهش وزن شده اید؟
درمان بیماری گاستریت
درمان گاستریت به علت این بیماری بستگی دارد. گاستریت حاد ناشی از مصرف داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی با الکل معمولا با قطع مصرف آن ها برطرف می شود.
داروهایی که برای درمان گاستریت مورد استفاده قرار می گیرند شامل:
- آنتی بیوتیک ها برای از بین بردن اچ پایلری: برای ریشه کن کردن اچ پایلری از مجاری گوارشی شما، پزشک ترکیبی از آنتی بیوتیک ها مانند کلاریترومایسین و آموکسی سیلین یا مترونیدارول را تجویز می کند. آنتی بیوتیک ها را به طور کامل مصرف کنید. دوره درمان بیماری گاستریت عموما دوره 14 روزه است.
- داروهایی که تولید اسید را مهار کرده و موجب بهبودی می شوند: مهار کننده های پمپ پروتونی با مهار عملکرد بخشی از سلول ها که مسئول تولید اسید هستند، میزان تولید اسید را کاهش می دهند و بدین ترتیب به درمان گاستریت کمک می کنند. این داروهای نسخه ای و غیر نسخه ای شامل امپرازول، لانزوپرازول، رابپرازول، اس امپرازول، دکس امپرازول و پنتوپرازول هستند.
استفاده طولانی مدت از این دسته دارویی خصوصا در دوز بالا، خطر شکستگی استخوان ران، مچ دست و ستون فقرات را افزایش می دهد. در مورد مصرف مکمل کلسیم برای کاهش خطر شکستگی با پزشک خود مشورت کنید.
- داروهایی برای کاهش تولید اسید: بلاکرهای گیرنده نوع 2 هیستامین میزان اسید آزاد شده به داخل مجاری گوارشی شما را کاهش می دهند که درد ناشی از گاستریت را برطرف کرده و بهبودی گاستریت را تسریع می کنند. داروهای نسخه ای و غیر نسخه ای از این دسته که در دسترس قرار دارند شامل رانیتیدین، فاموتیدین، سایمتیدین و نیزاتیدین هستند.
- آنتی اسید ها که اسید معده را خنثی می کنند: پزشک ممکن است یک آنتی اسید را نیز در رژیم درمانی شما قرار دهد. آنتی اسید ها اسید معده موجود را خنثی کرده و امکان برطرف شدن سریع درد ناشی از گاستریت را فراهم می کنند و بدین ترتیب در درمان گاستریت موثر هستند. عوارض جابی این داروها شامل یبوست یا اسهال بسته به مواد موثره آن ها است.
درمان خانگی گاستریت معده
در نظر داشتن نکات زیر می تواند به شما در کنترل و درمان بیماری گاستریت کمک کند:
- مصرف حجم غذای کمتر در تعداد وعده های بیشتر: اگر شما مرتبا دچار سوء هاضمه می شوید، خوردن حجم کمتر غذا در دفعات بیشتر به برطرف کردن اثرات اسید معده و در نتیجه درمان بیماری هایی چون گاستریت کمک می کند.
- پرهیز از غذاهای محرک: در صورت ابتلا به گاستریت، از خوردن غذاهایی که معده را تحریک می کنند بپرهیزید خصوصا اگر تند، اسیدی، سرخ شده یا چرب باشند.
- پرهیز از الکل: الکل می تواند موجب تحریک پوشش موکوسی معده شود.
- جایگزین برای داروهای برطرف کننده درد اگر شما از مسکن هایی استفاده می کنید که خطر گاستریت را افزایش می دهند، در مورد جایگزین کردن استامینوفن با پزشک خود مشورت کنید. این دارو کمتر موجب تشدید مشکلات معده از جمله گاستریت معده می شوند.
پیشگیری از گاستریت
پیشگیری از عفونت اچ پیلوری
این که باکتری هلیکوباکتر پایلری چگونه منتشر می شود مشخص نیست اما شواهد نشان می دهند این باکتری می تواند از یک فرد به فرد دیگر یا از طریق آب و غذای آلوده منتقل شود. شما می توانید اقداماتی مانند شستشن مرتب دست ها با آب و صابون و خوردن غذاهایی که به طور کامل پخته شده اند، را برای پیشگیری از ابتلا به این عفونت و در نتیجه گاستریت انجام دهید.
منبع: وبسایت http://www.mayoclinic.org