ایسکمی روده علائم، علل، تشخیص و درمان

ایسکمی روده چیست؟

بیماری ایسکمی روده به عنوان مجموعه ای از شرایط گوناگون تعریف می شود که در آن ها به علت انسداد که عموما در یک سرخرگ رخ می دهد، جریان خون به روده کاهش می یابد. بیماری ایسکمی روده ممکن است روده کوچک (ایسکمی روده کوچک)، روده بزرگ (ایسکمی روده بزرگ) و یا هر دو را تحت تاثیر قرار دهد.

ایسکمی روده یک وضعیت جدی است که می تواند موجب درد شده و عملکرد روده را با مشکل روبه رو کند. در موارد شدید بیماری ایسکمی روده، از دست رفتن جربان خون به روده ها موجب آسیب به بافت روده و در نهایت مرگ می گردد.

راه هایی برای درمان ایسکمی روده وجود دارند. برای افزایش احتمال بهبودی در بیماری ایسکمی روده، تشخیص سریع علائم اولیه و مراجعه فوری به پزشک بسیار اهمیت دارد.

علائم ایسکمی روده

نشانه ها و علائم ایسکمی روده ممکن است به طور ناگهانی (حاد) و یا به تدریج (مزمن) ظاهر شوند. شرایط مربوط به بیماری ایسکمی روده در افراد مختلف متفاوت است بنابراین نشانه ها و علائم مشخصی نشان دهنده بیماری ایسکمی روده نیستند اما برخی الگوهای کلی شناخنه شده برای این بیماری وجود دارند.

علائم ایسکمی روده حاد

نشانه ها و علائم ایسکمی روده حاد عموما شامل موارد زیر می باشد:

درد شکمی ناگهانی که ممکن است خفیف تا شدید باشد.
ضرورت برای دفع مدفوع
دفع مدفوع مکرر و شدید
حساسیت شکمی
وجود خون در مدفوع
تهوع و استفراغ
تب
گیجی در افراد مسن

علائم ایسکمی روده مزمن

در زیر به نشانه ها و علائم ایسکمی روده مزمن اشاره می کنیم:

کرامپ های شکمی یا احساس پری بعد از خوردن؛ معمولا این احساس در یک ساعت اول بعد از خوردن رخ می دهد که یک تا سه ساعت طول می کشد.
ترس از خوردن به علت درد بعد از آن
کاهش بدون دلیل وزن
اسهال
تهوع و استفراغ
نفخ

چه زمان باید به پزشک مراجعه کرد؟

در صورتی که دچار درد شکمی شدید و ناگهانی شدید به پزشک مراجعه کنید. اگر دچار دردی هستید که شما را بسیار آزار می دهد به گونه ای که شما نمی توانید بنشینید یا موقعیت راحتی نمی یابید، به مراقبت های اورژانس مراجعه کنید.

اگر شما نشانه ها و علائم نگران کننده دیگری دارید قرار ملاقاتی با پزشک تنظیم کنید.

علت ایسکمی روده

بیماری ایسکمی روده زمانی اتفاق می افتد که جریان خون که از طریق سرخرگ های مهم به روده های شما می رسد، کند یا متوقف شود. این وضعیت علت های بالقوه زیادی مانند انسداد سرخرگ در اثر یک لخته خونی یا باریک شدن یک سرخرگ به علت وجود رسوباتی چون کلسترول، دارد. انسداد ها در ایکسمی روده ممکن است در ورید ها نیز ایجاد شوند که این حالت شیوع کمتری دارد.

صرف نظر از علت ایسکمی روده، کاهش خون رسانی به مجاری گوارشی شما موجب عدم دریافت اکسیژن کافی توسط سلول ها می شود، آن ها را ضعیف کرده و موجب مرگ آن ها می گردد. اگر آسیب ناشی از ایسکمی روده شدید باشد، عفونت، قانقاریا و در نهایت ایجاد یک حفره در دیواره روده ها را به دنبال دارد. در صورت درمان نشدن بیماری ایسکمی روده، این بیماری می تواند مهلک باشد.

بیماری ایسکمی روده معمولا در چند دسته قرار می گیرد:

ایسکمی روده بزرگ (کولیت ایسکمیک)

ایسمکی روده بزرگ شایع ترین نوع بیماری ایسکمی روده است که زمانی اتفاق می افتد که جریان خون به کولون کند می شود. کولیت ایسکمیک عموما افراد بالای 60 سال را تحت تاثیر قرار می دهد؛ با این حال ممکن است در هر سنی اتفاق بیافتد.

نشانه ها و علائم ایسکمی روده بزرگ یا کولیت ایسکمیک شامل خونریزی رکتال و شروع ناگهانی کرامپ های شکمی دردناک و خفیف می شود. علت ایسکمی روده بزرگ و کاهش خونرسانی به کولون مشخص نیست اما برخی شرایط ممکن است شما را برای ابتلا به ایسکمی روده بزرگ آماده سازند:

ایجاد رسوبات کلسترولی در دیواره یک سرخرگ (آترواسکلروز)
افت فشار خون خطرناک (هیپوتانسیون) در اثر نارسایی قلبی، جراحی بزرگ، تروما یا شوک
وجود لخته خونی در یک سرخرگ تغذیه کننده کولون
پیچ خوردن روده یا گیر کردن محتویات روده در یک فتق
بزرگ شدن بیش از حد روده در اثر انسداد روده ناشی از وجود بافت اسکار یا تومور
سایر اختلالات بالینی که خون شما را تحت تاثیر قرار می دهند مانند التهاب در رگ های خونی (واسکولیت)، لوپوس یا کم خونی داسی شکل.
برخی داروها خصوصا آن هایی که رگ های خونی را تنگ می کنند مانند برخی داروهای قلبی و میگرن و داروهای هورمونی مانند استروژن.
استفاده از کوکائین یا متامفتامین
وزرش سنگین مانند دویدن در مسافت طولانی

ایسکمی مزانتریک حاد

این نوع از بیماری ایسکمی روده معمولا روده کوچک را تحت تاثیر قرار می دهد. ایسکمی مزانتریک حاد شروع ناگهانی دارد و ممکن است در اثر عوامل زیر ایجاد شود:

یک لخته خونی که از قلب شما جدا شده است و در طول جریان خون حرکت کرده و یک سرخرگ -معمولا سرخرگ مزانتریک فوقانی را که خون غنی از اکسیژن را به روده ها می رساند؛ مسدود کرده است. این شایع ترین دلیل بروز ایسکمی مزانتریک حاد است که می تواند در اثر نارسانی احتقانی قلب، آریتمی یا حمله قلبی ایجاد شود.
انسدادی که در درون یکی از سرخرگ های مهم روده ایجاد شده است و جریان خون را کند یا متوقف می کند؛ این حالت عموما در اثر رسوب چربی (آترواسکلروز) در دیواره سرخرگ ایجاد می شود. ایسکمی روده که بدین ترتیب و به طور ناگهانی ایجاد می شود اغلب در افرادی که به ایسکمی روده مزمن مبتلا هستند، رخ می دهد.
اختلال در خونرسانی در اثر فشار خون پایین که خود ناشی از شوک، نارسایی قلبی، مصرف داروهای خاص و نارسایی مزمن کلیه است. این حالت از ایسکمی مزانتریک حاد عموما در افرادی ایجاد می شود که به بیماری های خطرناک دیگری مبتلا بوده و به درجه ای از آترواسکلروز دچارند.

ایسکمی مزانتریک مزمن

ایسکمی روده مزانتریک مزمن یا آنژین روده در اثر تشکیل رسوب چربی در دیواره یک سرخرگ (آترواسکلروز) ایجاد می شود. روند پیشروی بیماری ایسکمی روده مزاتریک مزمن تدریجی است و تا زمانی که حداقل دو تا سه سرخرگ مهم تامین کننده روده ها باریک و یا به طور کامل مسدود نشده باشند شما نیازی به دریافت درمان برای ایسکمی روده ندارید.

یک پیامد بالقوه و خطرناک ایسکمی مزانتریک مزمن ایجاد لخته خونی در سرخرگ درگیر بیماری است که موجب توقف ناگهانی جریان خون می شود (ایسکمی روده مزانتریک حاد).

ایسکمی روده که در اثر خارج نشدن خون از روده ها ایجاد می شود

ممکن است در ورید خارج کننده خون بدون اکسیژن از روده های شما یک لخته خونی ایجاد شود. زمانی که ورید مسدود می شود، خون به داخل روده ها باز می گردد و تورم و خونریزی را به دنبال دارد. این حالت ترومبوز ورید مزانتریک نامیده می شود و ممکن است در اثر عوامل زیر ایجاد شود:

التهاب حاد یا مزمن در پانکراس (پانکراتیت)
عفونت شکمی
سرطان های مجاری گوارشی
بیماری های روده ای مانند کولیت اولسراتیو، بیماری کرون یا دیورتیکولیت
اختلالاتی که خون را مستعد لخته زدن می کنند (اختلالات انعقاد بیش از حد) مانند یک اختلال انعقادی وراثتی و یا مصرف داروهایی مانند استروژن که خطر ایجاد لخته را بیشتر می کنند.
تروما در شکم شما

فاکتورهای خطر ایسکمی روده

فاکتورهایی که خطر ابتلا به بیماری ایسکمی روده را افزایش می دهند شامل:

تشکیل رسوب چربی در سرخرگ ها (آترواسکلروز). اگر شما دچار سایر شرایط ناشی از آترواسکلروز مانند کاهش خونرسانی به قلب (بیماری عروق کرونری)، پاها (بیماری عروق محیطی) یا سرخرگ های تغذیه کننده مغز (بیماری شریان کاروتید) هستید، خطر ابتلا به بیماری ایسکمی روده در شما بالا می رود. سن بالای 50 سال، سیگار کشیدن و داشتن فشار خون بالا، دیابت یا کلسترول بالا خطر ابتلا به آترواسکلروز را افزایش می دهند.
مشکلات فشار خون. فشار خون بسیار بالا یا بسیار پایین خطر ابتلا به بیماری ایسکمی روده را افزایش می دهند.
مشکلات قلبی. خطر ابتلا به ایسکمی روده در شما بالا می رود اگر شما به ناشرسایی احتقایی قلب یا بی نظمی ضربان قلب مانند فیبریلاسیون سرخرگی دچار باشید.
داروها. برخی داروها مانند قرص های ضد بارداری و داروهایی که موجب گشاد یا تنگ شدن عروق می شوند مانند داروهای آلرژی و داروهای میگرن می توانند خطر ابتلا به ایکسمی روده را بالا ببرند.
مشکلات انعقاد خون. بیماری ها و شرایطی که خطر تشکیل لخته خونی را افزایش می دهند ممکن است خطر ابتلا به بیماری ایسکمی روده را نیز بالا ببرند. از جمله این بیماری ها می تواند به کم خونی داشی شکل و سندرم آنتی فسفولیپید اشاره کرد.
سوء مصرف دارو. استفاده از کوکائین و متامفتامین می تواند عاملی برای بروز ایسکمی روده باشد.

عوارض ایسکمی روده

در زیر به عوارض بیماری ایسکمی روده اشاره می کنیم:

مرگ بافت روده: اگر خون رسانی به روده شما در اثر ایسکمی روده به طور ناگهانی و کامل متوقف گردد، بافت - روده می میرد (قانقاریا).
ایجاد سوراخ: به دنبال ایسکمی روده، ممکن است یک سوراخ در دیواره روده ایجاد شود. این موجب تخلیه محتویات روده به داخل حفره شکمی و بروز عفونت های شدید می شود (پریتونیت).
زخم شدن یا باریک شدن کولون: برخی اوقات ایسکمی روده بهبود می یابد بافت های اسکار به عنوان بخشی از فرآیند بهبودی ایجاد شده و موجب باریک شدن و یا انسداد روده ها می شوند.
مرگ

تشخیص ایسکمی روده

اگر پزشک به بیماری ایسکمی روده مشکوک باشد، شما باید براساس نشانه ها و علائم، چندین تست برای تشخیص ایسکمی روده انجام دهید. این تست ها شامل:

آزمایش های خون. در حالی که نشانگر خونی اختصاصی برای تشخیص بیماری ایسکمی روده وجود ندارد، نتایج آزمایشگاهی بدست آمده از خون که نشان دهنده افزایش در تعداد گلبول های سفید خون باشد، می تواند احتمال ایسکمی روده را بالا ببرد.

تست های تصویر برداری. تست های تصویر برداری به پزشک کمک می کند تا اندام های درونی را مشاهده کرده و سایر علت های مرتبط با این علائم و نشانه ها را کنار بگذارد. پرتو ایکس، سونوگرافی، سی تی اسکن و ام آر آی از جمله این تست ها برای تشخیص ایسکمی روده هستند.

استفاده از یک اسکوپ برای مشاهده داخل سیستم گوارشی. در این روش برای تشخیص ایسکمی روده، یک لوله باریک و منعطف به همراه یک دوربین در سر آن از راه رکتوم یا دهان وارد شده و تصویری را از مجاری گوارشی فراهم می کند. دوربین می تواند از راه دهان وارد شده (آندوسکوپی) و به مشاهده بخش بالایی روده کوچک کمک کند. در صورتی که دوربین از راه رکتوم وارد شود، می تواند بخشی از کولون (سیگموئیدوسکوپی) و یا تمام کولون (کولونوسکوپی) را به تصویر بکشد.

استفاده از ماده رنگی برای دنبال کردن جریان خون در سرخرگ ها. در طول آنژیوگرافی، یک لوله باریک و بلند وارد سرخرگی در کشاله ران یا بازوی شما شده و در طول سرخرگ به سمت آئورت حرکت می کند. یک ماده رنگی به بیمار تزریق می شود که مستقیما به سرخرگ های روده ای شما جریان پیدا می کند. حال به کمک تصویر برداری با اشعه ایکس حرکت ماده رنگی در سرخرگ ها مشخص می شود.

اگر شما به ایسکمی روده مبتلا باشید، تصاویر نشان دهنده انسداد یا باریک شدن سرخرگ خواهند بود. آنژیوگرافی همچنین این امکان را به پزشک می دهد که درمان انسداد سرخرگ را از طریق تزریق دارو یا با استفاده از ابزار گشاد کننده سرخرگ انجام دهد.

جراحی اکتشافی. در برخی موارد برای پیدا کردن برداشتن بافت آسیب دیده، به انجام جراحی اکتشافی نیاز است. باز کردن شکم امکان تشخیص و درمان ایسکمی روده را فراهم می کند.

آمادگی ملاقات با پزشک

اگر شما دچار درد شکمی شدید هستید که برای شما بسیار آزار دهنده است به مراقبت های اورژانس مراجعه کنید. شما ممکن است به سرعت برای انجام جراحی به منظور تشخیص و درمان آماده شوید.

اگر درد شکمی شما متوسط و قابل پیش بینی باشد برای مثال درد همیشه بعد از خوردن ایجاد می شود، با پزشک خود ملاقات کنید. در زیر اطلاعاتی وجود دارد که شما را برای ملاقات با پزشک آماده می کند.

چیزی که شما می توانید انجام دهید:

از محدودیت های خود قبل از ملاقات با پزشک آگاه باشید: زمانی که شما قرار ملاقاتی را با پزشک تنظیم می کنید، در مورد هر کاری که لازم است قبل از ملاقت انجام دهید مانند محدود کردن رژیم غذایی خود آگاه باشید. ممکن است پزشک از شما بخواهد بعد از نیمه شب قبل از مرجعه به پزشک چیزی میل نکنید.
همه علائم خود حتی علائمی که به نظر نامرتبط هستند را یادداشت کنید.
اطلاعات شخصی خود مانند استرس های مهم و تغییراتی که اخیرا در زندگی شما رخ داده اند را یادداشت کنید.
لیستی از تمام داروها، ویتامین ها و مکمل های مصرفی خود تهیه کنید.
به مواردی مانند غذاها، داروها یا سایر فاکتورهایی که موجب بهبودی یا تشدید نشانه ها و علائم در شما می شوند توجه کنید.
بهتر است به همراه یک دوست یا یکی از اعضای خانواده به پزشک مراجعه کنید تا شما را در به خاطر سپردن صحبت های پزشک یاری کند.
تمام سوالاتی که از پزشک دارید را یادداشت کنید.

شما ممکن است سوالاتی را در مورد بیماری ایسکمی روده از پزشک بپرسید:

علت احتمالی وضعیت من چیست؟
علل احتمالی ایسکمی روده چه هستند؟
آیا وضعیت من موقتی است یا مزمن؟
چه تست هایی را باید برای تیشخیص ایسکمی روده انجام دهم؟
چه راه هایی برای درمان ایسکمی روده در من وجود دارد؟
در صورت نیاز به جراحی، چه مدت زمانی برای ریکاروی لازم است؟ چه مدت باید در بیمارستان بستری باشم؟
بعد از جراحی چه تغییراتی باید در شیوه زندگی و رژیم غذایی ایجاد شود؟
آیا جایگزین ژنریکی برای دارویی که تجویز کرده اید وجود دارد؟
آیا بروشور و منابع دیگری برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد بیماری ایسکمی روده وجود دارد؟ شما چه وب سایتی را پیشنهاد می کنید؟

انتظاراتی که از پزشک می رود:

پزشک نیز سوالاتی را در مورد ایسکمی روده از شما می پرسد:

چه زمان علائم شما آغاز شده اند؟
آیا علائم شما ثابت هستند و یا بدتر شده اند؟
آیا علائم پیوسته وجود دارند و یا گاها بروز می کنند؟
شدت علائم شما چه قدر است؟
چه مدت زمانی بعد از خوردن علائم ظاهر می شوند؟
آیا مصرف وعده های غذایی سبک برای شما مناسب تر از وعده های سنگین است؟
آیا تحمل مایعات برای شما راحت تر از مواد جامد است؟
آیا چیزی علائم شما را بهتر می کند؟
آیا چیزی علائم شما را بدتر می کند؟
آیا شما سیگار می کشید؟ میزان آن چه قدر است؟
آیا دچار کاهش وزن شده اید؟

درمان ایسکمی روده

درمان ایسکمی روده شامل بازگرداندن جریان خون کافی به مجاری گوارشی شما است. گزینه های درمان ایسکمی روده بسته به علت و شدت بیماری ایسکمی روده در شما متفاوت خواهند بود.

ایسکمی روده بزرگ

در ایسکمی روده بزرگ، پزشک برای درمان یا پیشگیری از عفونت آنتی بیوتیک تجویز می کند. پزشک همچنین می تواند بیماری های زمینه ای دیگر مانند نارسایی احتقانی قلب و یا بی نظمی ضربان قلب را درمان کند. در برخی موارد لازم است برای درمان ایسکمی روده مصرف داروهایی که عروق خونی شما را تنگ می کنند مانند داروهای میگرن، داروهای هورمونی و برخی از داروهای قلب را متوقف کنید. ایسکمی روده بزرگ ممکن است به خودی خود درمان شود.

اگر روده بزرگ در اثر ایسکمی آسیب دیده باشد، شما به کمک جراحی می توانید بافت مرده را بردارید و یا انسداد موجود در یکی از سرخرگ های روده ای را برطرف سازید.

ایسکمی سرخرگ مزانتریک حاد

در این نوع از ایسکمی روده، جراحی برای برداشتن لخته خونی، رفع انسداد سرخرگ و یا ترمیم یا برداشتن بخش آسیب دیده روده انجام می شود. تجویز آنتی بیوتیک ها و داروهایی برای پیشگیری از تشکیل لخته، حل کردن لخته ها و یا گشاد کردن عروق نیز برای درمان ایسکمی مزانتریک حاد به کار می روند.

زمانی که آنژیوگرافی برای تشخیص مشکل به کار گرفته می شود، به طور هم زمان لخته خونی برداشته شده و یا سرخرگ مسدود شده به کمک آنژیوپلاستی باز می شود. آنژیوپلاستی بدین ترتیب انجام می شود که یک از بلن باد شده متصل به انتهای یک کاتاتر استفاده می شود تا رسوبات چربی را فشرده کرده سرخرگ را بکشد و راه وسیع تری را برای عبور خون باز کند. یک لوله فنر مانند به نام استنت نیز ممکن است برای کمک به باز نگه داشتن رگ در مجرای آن قرار داده شود.

ایسکمی روده مزانتریک مزمن

در این نوع از ایسکمی روده نیز هدف از درمان بازگرداندن جریان خون به روده است. پزشک ممکن است سرخرگ مسدود را دور بزند و یا با استفاده از آنژیوپلاستی یا قرار دادن استنت سرخرگ را گشاد کند.

ایسکمی روده ناشی از ترومبوز ورید مزانتریک

اگر روده های شما دچار آسیب نشده باشند، برای درمان ایسکمی روده شما می توانید به مدت سه تا شش ما داروهای ضد انعقاد خون مصرف کنید. اگر تست ها نشان دهنده وجود یک اختلال انقعاد خون باشند، شما باید داروها را برای تمام عمر ادامه دهید. داروهای ضد انعقاد خون از تشکیل لخته جلوگیری می کنند. اگر بخش هایی از روده شما در اثر ایسکمی روده دچار آسیب شده باشد، شما برای برداشتن بخش آسیب دیده به جراحی نیاز دارید.

منبع: وبسایت http://www.mayoclinic.org