شوره سر علائم، علل، تشخیص و درمان
شوره سر چیست؟ شوره سر نوعی شرایط مزمن روی کف سر می باشد که با پوسته پوسته شدن همراه است. آیا شوره سر مسری است؟ باید پاسخ داد شوره سر مسری نیست. شوره سر می تواند سبب خجالت افراد شود و به سختی درمان می شود.
نکته خوب این است که شوره سر معمولا قابل کنترل است. استفاده از شوینده های مناسب میتواند به رفع شوره سر در موارد خفیف کمک کند اما موارد سرسخت تر اغلب به شامپوهای دارویی پاسخ می دهند.
علائم شوره سر
در اغلب نوجوانان و افراد بالغ علائم شوره سر به آسانی قابل تشخیص است: پوسته های سفید با ظاهر چرب که به صورت نقطه نقطه روی مو و شانه ها مشخص می شوند و ممکن است کف سر خارش داشته باشد. در واقع شوره و خارش سر با هم ارتباط دارند. معمولا شوره سر در زمستان و در طول پاییز بدتر می شود؛ زیرا گرمای داخلی موجب خشک شدن بیشتر پوست می شود و در طول تابستان این علائم بهتر می شود.
نوعی از شوره اغلب در نوزادان شایع است (شوره سر نوزاد). این اختلال سبب پوسته پوسته شدن کف سر می شود و می تواند در هر دوره ای از دوران طفولیت ظاهر شود. اگر چه این علائم شوره سر در کودکان می تواند هشداری برای والدین باشد اما خطرناک نیست و معمولا خود به خود برطرف می شود.
چه زمان باید به پزشک مراجعه کرد؟
اغلب موارد شوره سر به درمان پزشکی نیاز ندارد. اما اگر شامپوهای ضد شوره موثر نباشد یا اگر کف سر قرمز و ملتهب شود می توانید به متخصص پوست یا درماتولوژیست مراجعه کنید. شما ممکن است به سبورئیک درماتیت یا شرایط دیگری دچار باشید که علائمی مشابه شوره سر دارد.
علت شوره سر
شوره سر چگونه به وجود می آید؟
شوره سر می تواند چندین دلیل داشته باشد:
- پوست چرب و تحریک شده (درماتیت سبورئیک): این شرایط یکی از شایع ترین علت شوره سر می باشد و مشخصه آن پوستی چرب و قرمز است که با پوسته های زرد و یا سفید پوشیده شده است. درماتیت سبورئیک بر کف سر و سایر بخش هایی تاثیر می گذارد که غدد چربی در آن ها بسیار یافت می شود مانند ابروها، اطراف بینی، پشت گوش ها، استخوان سینه (استرنوم)، کشاله های ران و برخی اوقات زیر بغل.
- عدم شامپو کردن کافی: اگر شما به طور مرتب موهای خود را شستشو ندهید، سلول های پوستی و روغن کف سر بیش از حد ساخته شده و منجر به شوره سر می شوند.
- قارچی به نام malassezia روی کف سر اغلب افراد بالغ زندگی می کند. اما در برخی افراد این قارچ می تواند کف سر را تحریک کرده و باعث رشد بیشتر سلول های پوست می شود و بدین ترتیب شرایط برای ایجاد شوره سر آماده می گردد. پوسته های اضافی مرده که همان شوره سر هستند به صورت تکه هایی سفید روی مو و لباس ها می ریزند. این که چرا قارچ سبب تحریک پوست سر برخی افراد و شکل گیری شوره سر می شود مشخص نیست.
- پوست خشک: پوسته های حاصل از پوست خشک معمولا کوچک ترند و در مقایسه با سایر فرم های شوره سر کمتر چرب می باشند. هم چنین احتمال قرمزی و التهاب کم است. شما ممکن است در سایر بخش های بدن از جمله پاها و بازوهای خود نیز پوست خشکی داشته باشید.
- حساسیت به محصولات مراقبتی مو (درماتیت تماسی): برخی اوقات حساسیت به برخی ترکیبات موجود در محصولات مو و یا رنگ موها می تواند سبب پوسته پوسته شدن، خارش و قرمزی پوست سر و بروز شوره سر شود.
فاکتورهای خطر در شوره سر
تقریبا هر کسی می تواند به شوره سر دچار شود اما برخی فاکتورهای خطر شما را بیشتر مستعد ابتلا به شوره سر می کند:
- سن: شوره سر معمولا در دوران جوانی شروع می شود و تا میانسالی ادامه می یابد. این بدان معنا نیست که افراد بالغ به شوره سر دچار نمی شوند. در برخی افراد شوره سر می تواند تا آخر عمر ادامه داشته باشد.
- مردان: از آن جایی که مردان بیشتر مستعد ابتلا به شوره سر هستند برخی محققین تصور می کنند هورمون های مردانه می تواند در ایجاد شوره سر دخالت داشته باشد.
- موهای چرب و چرب بودن کف سر: قارچ Malassezia از چربی کف سر تغذیه می کند. به همین دلیل داشتن پوستی که بیش از حد چرب باشد شما را بیشتر مستعد ابتلا به شوره سر می کند.
- برخی بیماری ها: به دلایلی که مشخص نیست افراد بالغ مبتلا به بیماری های نورولوژیک مانند پارکینسون بیشتر مستعد ابتلا به سبورئیک درماتیت و شوره سر هستند. افراد مبتلا به اچ آی وی یا سایر مشکلات مربوط به سیستم ایمنی نیز بیشتر مستعد ابتلا به شوره سر هستند.
تشخیص شوره سر
پزشک شوره سر را به راحتی و با معاینه ظاهر پوست سر و موها تشخیص می دهد.
آمادگی برای ملاقات با پزشک
شما برای تشخیص شوره سر به ویزیت تخصصی نیاز ندارید. پزشک احتمالا می تواند شوره سر را با معاینه پوست سر شما تشخیص دهد. اگر به تازگی از محصول جدیدی برای موهای خود استفاده می کنید به هنگام ملاقات با پزشک آن را به همراه داشته باشید. پزشک به شما توضیح خواهد داد آیا این محصول می تواند منجر به ایجاد شوره سر شود یا خیر.
درمان شوره سر
شوره سر چگونه از بین می رود؟
- شوره سر می تواند قابل کنترل باشد اما درمان قطعی شوره سر می تواند با آزمون و خطا همراه باشد. به طور کلی استفاده از شوینده های روزانه همراه با شامپویی ملایم می تواند چربی را کاهش دهد و برای رفع شوره سر ملایم کمک کننده است. به عبارتی استفاده از شامپوها اساس درمان شوره سر را تشکیل می دهد.
- وقتی شامپو کردن مرتب موها تاثیر گذار نباشد، شامپوهای ضد شوره می تواند مورد استفاده قرار گیرد. شامپوهای ضد شوره مشابه هم نیستند و برای یافتن بهترین شامپو برای شوره سر شما باید شامپو های زیادی را امتحان کنید تا بتوانید شامپو ضد شوره مناسب خود را بیابید.
- اگر استفاده از برخی محصولات منجر به قرمزی یا سوزش شد مصرف آن را متوقف کنید. اگر شما دچار واکنش آلرژیک مانند راش و حتی مشکلات تنفسی شدید فورا به پزشک مراجعه کنید.
شامپوهای ضد شوره بر اساس داروهایی که حاوی آن هستند به چند دسته تقسیم می شوند:
- شامپوی روی پیریتیون یا Pyrithione zinc: این شامپوها حاوی ترکیب ضد قارچ و ضد باکتری زینک پیریتیون می باشد. این نوع شامپو می تواند قارچ های روی پوست سر که سبب ایجاد شوره سر و درماتیت سبورئیک می شود را کاهش دهد.
- شامپوهایی با پایه تار: شامپوهایی مانند کل تار که محصول فرعی در فرایند تولید زغال می باشد و در شرایطی مانند شوره سر و درماتیت سبورئیک و پسوریازیس موثر است. این ترکیب سرعت مرگ سلول های پوست سر را آهسته می کند. اگر شما موهای خود را رنگ روشن کرده باشید این شامپو می تواند سبب تغییر رنگ شود.
- شامپوهای حاوی سالیسیلیک اسید: این شامپوها به حذف پوسته ها و کمتر شدن شوره سر کمک می کند اما ممکن است کف سر را خشک کند. استفاده از نرم کننده بعد از این نوع شامپو می تواند خشکی را تخفیف دهد.
- شامپوهای سلنیوم سولفاید: این شامپوها فرایند مرگ سلول های پوستی را آهسته می کند و ممکن است به کاهش قارچ نیز کمک کنند و بدین ترتیب در رفع شوره سر موثر باشند. این شامپوها می توانند سبب تغییر رنگ موها شوند؛ بنابراین آن ها را بر اساس دستورالعملی که دارند استفاده کنید و بعد از استفاده از شامپو موهای خود را به خوبی آب کشی کنید.
- شامپوهای کتوکونازول: کتوکونازول ترکیب ضد قارچ وسیع الطیفی است که در صورتی به کار می رود که سایر شامپوها در کنترل شوره سر تاثیر گذار نباشد. این شامپو به صورت نسخه ای و غیر نسخه ای قابل تهیه می باشد.
هر یک از این شامپوها را می توانید روزانه و یا چند روز یک بار استفاده کنید تا بهترین شامپو برای شوره سر را بیابید و آن را کنترل کنید. سپس در صورت نیاز هر دو تا سه بار در هفته مورد استفاده قرار دهید. اگر یک شامپو در بازه ای از زمان در درمان شوره سر بهتر اثر کرد و سپس اثربخشی خود را از دست داد، می توانید شامپوی ضد شوره دیگری را امتحان کنید.
دستورالعمل روی شامپوها را به دقت بخوانید و دنبال کنید. برخی شامپوها باید چند دقیقه روی سر باقی بماند و برخی باید فورا آب کشی شود.
اگر گزینه استفاده از شامپو برای درمان شوره سر را به مدت چند هفته دنبال کردید اما هنوز آثار شوره سر روی شانه های شما باقی بود با پزشک متخصص پوست یا درماتولوژیست مشورت کنید. شما ممکن است به شامپو قوی تر یا درمان با استفاده از لوسیون استروئیدی برای رفع شوره سر نیاز داشته باشید.
برخی تحقیقات نشان داده است که روغن درخت چای می تواند شوره سر را کاهش دهد اما در این زمینه به تحقیقات بیشتری نیاز است.
روغن درخت چای از برگ های درخت چای استرالیایی به دست می آید که قرن هاست به عنوان ترکیبی آنتی بیوتیک، ضد قارچ و ضد عفونی کننده به کار می رود. در حال حاضر شامپوهایی وجود دارد که حاوی این ماده گیاهی می باشد و در درمان گیاهی شوره سر به کار می رود. این روغن ممکن است در برخی افراد منجر به ایجاد واکنش آلرژیک شود.
درمان های خانگی
پیشگیری از شوره سر
علاوه بر استفاده منظم از شامپو برخی اقدامات می تواند ریسک ایجاد شوره سر را در شما کاهش دهد:
- استرس خود را کنترل کنید: استرس بر سلامت کلی شما تاثیر می گذارد و شما را مستعد ابتلا به برخی بیماری ها می کند. استرس می تواند به ایجاد شوره سر و یا بدتر شدن علائم موجود بیانجامد.
- استفاده مرتب از شامپو: اگر پوست سر شما چرب باشد استفاده روزانه از شامپو می تواند مانع از شوره سر شود.
- استفاده از نور خورشید: نور خورشید می تواند انتخاب خوبی برای رفع شوره سر باشد. اما از آن جایی که قرار گرفتن در معرض تابش فرابنفش خورشید می تواند به پوست آسیب برساند و احتمال ایجاد سرطان پوست را افزایش می دهد از حمام آفتاب بپرهیزید. می توانید زمان اندکی را در فضای باز سپری کنید ولی در این مدت از ضدآفتاب مناسب روی پوست صورت و بدن استفاده کنید.