مخملک علائم، علل، تشخیص و درمان
مخملک چیست؟ بیماری مخملک نوعی بیماری باکتریایی می باشد که در افراد مبتلا به گلو درد ایجاد می شود. مخملک به انگلیسی تب اسکارلت نامیده می شود. تب اسکارلت یا مخملک موجب ایجاد راش های قرمز روشنی روی بدن می گردد که به راش مخملک شناخته می شود. عوارض پوستی مخملک بسیار مشخص می باشد. مخملک در اغلب موارد با گلو درد و تب بالا ارتباط دارد.
مخملک در کودکان 5 تا 15 ساله شایع است. اگر چه زمانی مخملک به عنوان بیماری جدی در نظر گرفته می شد اما امروزه با استفاده از درمان های آنتی بیوتیکی مخملک کمتر خطرناک می باشد. با این حال اگر مخملک درمان نشده باقی بماند می تواند بر بخش هایی مانند قلب، کلیه و سایر بخش های بدن تاثیر بگذارد.
علائم بیماری مخملک
مخملک چه علایمی دارد؟ علائم مخملک عبارت است از:
- راش قرمز (راش مخملک): راش مخملک ظاهری شبیه به آفتاب سوختگی دارد و ناهمواری هایی را روی پوست ایجاد می کند. راش مخملک روی صورت و گردن آغاز می شود و سپس به سمت تنه، بازوها و پاها پیش می رود. اگر فشاری روی نواحی قرمز پوستی ایجاد شود ظاهری بی رنگ پیدا خواهند کرد.
- خط های قرمز: چین های پوستی پیرامون کشاله ران، زیر بغل، آرنج، زانو ها و گردن معمولا قرمزی عمیق تری را در مقایسه با راش اطراف پیدا می کنند.
- صورت گرگرفته: صورت ممکن است ظاهر گرگرفته ای پیدا کند البته پیرامون دهان ممکن است حلقه ای بی رنگ ایجاد شود.
- زبان توت فرنگی: زبان معمولا قرمز شده و برجستگی هایی روی آن ایجاد می شود. اغلب در اوایل بیماری پوشش سفیدی روی زبان وجود دارد.
- راش و قرمزی ناشی از مخملک در صورت و زبان معمولا یک هفته به طول می انجامد. بعد از این که علائم بیماری مخملک فروکش کرد پوستی که دچار راش گردیده پوست اندازی می کند.
سایر نشانه ها و علائم مخملک عبارت است از:
- تب بالا با درجه 38.3 درجه که اغلب با لرز همراه است.
- قرمزی و دردناک شدن گلو برخی اوقات ممکن است تکه های زرد و سفیدی نیز وجود داشته باشد.
- مشکلاتی در بلعیدن
- ورم غدد در گلو به طوری که نسبت به لمس حساس می شود.
- تهوع و استفراغ
- سردرد
چه زمان باید به پزشک مراجعه کرد؟
در صورتی که کودک شما به گلودرد همراه با علائم زیر مبتلا باشد فورا به پزشک مراجعه کنید:
- تب بالای 38.9 درجه
- ورم و حساس شدن غدد در گلو
- وجود راش قرمز
علت بیماری مخملک
تب اسکارلت یا بیماری مخملک در اثر همان باکتری ایجاد می شود که در بروز گلو درد نقش دارد. در تب اسکارلت باکتری توکسین یا سمی را آزاد می کند که می تواند منجر به ایجاد راش مخملک و زبانی می قرمز شود.
آیا مخملک واگیر دارد؟ بله مخملک واگیر دار است. راه انتقال مخملک از طریق قطرات خارج شده از طریق سرفه و عطسه فرد بیمار می باشد. دوره انکوباسیون (زمانی که فرد در معرض باکتری قرار می گیرد تا زمانی که بیماری بروز می کند) معمولا دو تا چهار روز به طول می انجامد.
فاکتورهای خطر در بیماری مخملک
مخملک درکودکان 5 تا 15 ساله بیشتر شایع است. انتقال مخملک می تواند به راحتی در بین افرادی که در تماس نزدیک با بیمار هستند مانند اعضای خانواده یا همکلاسی ها اتفاق بیفتد.
خطرات مخملک
اگر مخملک درمان نشده باقی بماند باکتری می تواند به ارگان های زیر انتقال داده شود:
- لوزه ها
- ریه ها
- پوست
- کلیه ها
- خون
- گوش میانی
به ندرت تب اسکارلت یا مخملک می تواند منجر به تب روماتیسمی شود، شرایطی که می تواند بر ارگان های زیر تاثیر بگذارد:
- پوست
- قلب
- مفاصل
- سیستم عصبی
تشخیص مخملک
در طول معاینه فیزیکی پزشک برای تشخیص مخملک به موارد زیر توجه می کند:
- شرایطی مانند گلودرد، رنگ زبان و ظاهر لوزه ها معاینه می شود.
- گردن کودک لمس می شود تا بزرگ شدگی احتمالی غدد لنفاوی مشخص شود.
- ظاهر و بافت راش ارزیابی می شود.
نمونه برداری از گلو
اگر پزشک به عفونت ناشی از استرپتوکوک مشکوک باشد و آن را عامل مخملک بداند در آن صورت با استفاده از سواب از لوزه ها و پشت گلوی کودک ترکیباتی را جمع می کند تا بتواند باکتری استرپتوکوک را کشت دهد.
تست های تایید کننده باکتری استرپتوکوک بسیار اهمیت دارد؛ زیرا برخی بیماری ها علائمی شبیه به مخملک ایجاد می کنند اما به درمان های متفاوتی نیاز دارند. اگر باکتری استرپتوکوک وجود نداشته باشد در آن صورت سایر فاکتورهای ایجاد کننده بیماری بررسی می شود.
آمادگی برای ملاقات با پزشک
شما احتمالا ابتدا به پزشک خانواده یا متخصص اطفال مراجعه می کنید. در صورت بروز علائم زیر شما باید به دنبال دریافت مراقبت های اورژانسی باشید:
- تب بالا
- گلودرد شدید که بلعیدن را دشوار ساخته است.
- درد شکمی شدید یا استفراغ
- سردرد شدید
چه می توانید انجام دهید:
قبل از ملاقات با پزشک می توانید لیستی از پرسش های احتمالی خود را در مورد بیماری مخملک مطرح کنید:
- چند وقت بعد از شروع درمان فرزندم احساس بهتری خواهد داشت؟
- آیا مخملک ریسک بروز عوارض طولانی مدت را در پی دارد؟
- آیا چیزی وجود دارد که عوارض پوستی مخملک را تخفیف دهد؟
- چه زمانی فرزندم می تواند دوباره به مدرسه بازگردد؟
- آیا مخملک واگیر دارد؟ چطور می توانم ریسک انتقال مخملک را کاهش دهم؟
- اگر فرزندم به پنی سیلین حساسیت داشته باشد، چه خواهد شد؟
علاوه بر این سوالات می توانید هر گونه سوال و نگرانی را با پزشک خود در میان بگذارید و از او مشورت بخواهید.
چه انتظاراتی از پزشک داشته باشیم:
پزشک نیز احتمالا سوالاتی را از شما خواهید پرسید. آمادگی پاسخ به پرسش های پزشک را داشته باشید. برخی سوالات احتمالی پزشک در مورد بیماری مخملک عبارت است از:
- علائم فرزند شما از چه زمانی آغاز شده است؟
- آیا فرزند شما به گلو درد مبتلا است و آیا در بلعیدن مشکل دارد؟
- آیا فرزند شما تب داشته است؟ تب او چقدر بالا بوده است و چه مدت طول کشیده است؟
- آیا فرزند شما شکم درد دارد و یا دچار استفراغ شده است؟
- آیا به درستی غذا می خورد؟
- آیا اخیرا به عفونت ناشی از استرپتوکوک دچار شده است؟
- آیا فرزند شما از سردرد شکایت می کند؟
- آیا فرزند شما در تماس با کسی بوده است که به عفونت ناشی از استرپتوکوک دچار بوده است؟
- آیا فرزند شما به بیماری دیگری مبتلا است؟
- آیا فرزند شما حساسیت دارویی دارد؟
درمان مخملک
مخملک و درمان آن
اگر فرزند شما به مخملک دچار باشد در آن صورت آنتی بیوتیک را برای درمان مخملک دریافت خواهد کرد. اطمینان حاصل کنید فرزند شما دوره درمانی خود با آنتی بیوتیک را به درستی طی کند. عدم تعهد درمانی ممکن است به رفع ناقص عفونت منجر شود و ریسک ایجاد عوارض مخملک کاهش خواهد یافت.
کودک شما زمانی می تواند به مدرسه بازگردد که حداقل به مدت 24 ساعت آنتی بیوتیک دریافت کرده باشد و به تب دچار نباشد.
درمان خانگی مخملک
شما می توانید اقداماتی را برای کاهش ناراحتی و درد و درمان خارش مخملک انجام دهید. برخی از این اقدامات عبارت است از:
- درمان تب و درد: استفاده از ایبوپروفن و استامینوفن می تواند تب را کنترل کرده و گلودرد را به حداقل برساند.
- مصرف کافی مایعات: به فرزند خود به مقدار کافی آب دهید تا گلوی او مرطوب بماند و از دهیدراسیون جلوگیری شود.
- برای کودک خود آب نمک آماده کنید تا غرغره کند: اگر کودک شما می تواند غرغره کند به او آب نمک دهید. به این ترتیب گلو درد تخفیف خواهد یافت.
- مرطوب ساختن هوا: از دستگاه رطوبت ساز سرد استفاده کنید تا خشکی هوا از بین برود و به این ترتیب مانع تحریک بیشتر گلو شوید.
- استفاده از قرص های مکیدنی گلودرد: این قرص ها برای کودکان بالای چهار سال مفید می باشد و به تخفیف گلودرد کمک می کند.
- غذاهای راحتی برای فرزندان خود آماده کنید: از مایعات گرم مانند سوپ برای آرام کردن گلو استفاده کنید.
- از ایجاد تحریک بیشتر بپرهیزید: در خانه سیگار نکشید و از محصولات پاک کننده که می تواند گلو را تحریک کند استفاده نکنید.
پیشگیری از مخملک
بهترین راه پیشگیری از مخملک همانند سایر روش های احتیاطی علیه عفونت ها می باشد:
- دست های خود را بشویید و به فرزندان خود بیاموزید دستان خود را چطور با استفاده از آب گرم و صابون شستشو دهند.
- وسایل شخصی خود را با دیگران به اشتراک نگذارید. به عنوان یک قانون کودکان باید بیاموزند لیوان آب و یا وسایل مربوط به غذا خوردن را با دوستان و همکلاسی های خود به اشتراک نگذارند. هم چنین از به اشتراک گذاری غذای خود نیز باید اجتناب کنند.
- دهان و بینی خود را به درستی بپوشانید. سرایت مخملک به آسانی اتفاق می افتد. به فرزندان خود بیاموزید دهان و بینی خود را به هنگام سرفه و عطسه کردن بپوشانند تا مانع از انتشار میکروب شوند.
- اگر کودک شما به مخملک دچار باشد باید لیوان و وسایل شخصی او مانند بشقاب و قاشق را به خوبی شستشو دهید و تا حد امکان این ظروف را در دستگاه ماشین ظرفشویی قرار داده و یا با آب داغ و صابون شستشو دهید.