اکتینیک کراتوز چیست
اکتینیک کراتوز یا کراتوز اکتینیک تکه پوستی خشن می باشد که در نتیجه سال ها مجاورت با خورشید ایجاد شده است. این تکه ها عموما روی پوست صورت، لب ها، گوش ها، پشت دست ها، ساعد، پوست گردن یا سر ایجاد می شود.
اکتینیک کراتوز به عنوان کراتوز سولار یا کراتوز خورشیدی نیز شناخته می شود که به آرامی بزرگ می شود و معمولا علائمی غیر از لکه های پوستی کوچکی که باقی می گذارد ندارد. تشکیل این تکه ها سال ها زمان می برد و معمولا برای اولین بار در سنین بالای 40 سال خود را نشان می دهد.
درصد کمی از ضایعات اکتینیک کراتوز می تواند در نهایت به سرطان پوست تبدیل شود. شما می توانید با به حداقل رساندن مجاورت با خورشید و محافظت خود از اشعه های فرابنفش ریسک ایجاد اکتینیک کراتوز را کاهش دهید.
علائم اکتینیک کراتوز
علائم اکتینیک کراتوز عبارت است از:
- تکه های پوستی خشک و خشن که معمولا کمتر از یک اینچ (2،5 سانتی متر) ضخامت دارد
- تکه های مسطح و یا کمی برجسته و یا برامدگی هایی روی لایه بالایی پوست
- در برخی موارد سطح سخت و تا حدی شبیه زگیل
- رنگ آن صورتی، قرمز یا قهوه ای می باشد
- نواحی تحت تاثیر اکتینیک کراتوز، دچار خارش و سوزش هستند
اکتینیک کراتوز عمدتا بر روی بخش هایی از پوست یافت می شود که در برابر خورشید قرار دارند مانند صورت، لب ها، گوش ها، سر، بازو، پوست سر و گردن.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
تشخیص لکه های غیر سرطانی از سرطانی دشوار می باشد. بنابراین بهترین راه این است که جدیدترین تغییرات پوستی توسط پزشک ارزیابی شود. مخصوصا اگر ضایعات تداوم داشته، رشد کند و یا دچار خونریزی شود.
علل اکتینیک کراتوز
اکتینیک کراتوز در اثر قرار گرفتن در معرض اشعه های فرابنفش شدید و مستمر حاصل از خورشید و یا تخت های سولار که به منظور برنزه کردن استفاده می شود ایجاد می گردد.
هر کسی می تواند به اکتینیک کراتوز مبتلا شود. اما برخی شرایط افراد را بیشتر مستعد ابتلا به اکتینیک کراتوز می کند:
- سن بالای 40 سال
- زندگی کردن در مناطق آفتابی
- داشتن سابقه قرار گرفتن در معرض نور خورشید شدید یا آفتاب سوختگی
- داشتن موهای بلوند یا قرمز و یا چشمان روشن یا آبی
- اگر قرار گرفتن در معرض آفتاب منجر به ایجاد کک و مک و یا سوختگی شود
- داشتن سابقه شخصی در ابتلا به اکتینیک کراتوز و یا سرطان پوست
- داشتن سیستم ایمنی ضعیف در نتیجه شیمی درمانی، لوکمیا، ایدز و یا دریافت داروهایی که برای پیوند عضو استفاده می شود
عوارض اکتینیک کراتوز
اگر اکتینیک کراتوز به موقع درمان شود قبل از تبدیل ضایعات به سرطان می توان همه آن ها را رفع کرد. اگر اکتینیک کراتوز درمان نشده باقی بماند برخی از این لکه ها می تواند به سرطان سلول سنگفرشی تبدیل شود نوعی سرطان که معمولا اگر به موقع تشخیص داده و درمان شود کشنده نخواهد بود.
تشخیص اکتینیک کراتوز
پزشک احتمالا با معاینه پوست به راحتی می تواند تشخیص دهد که آیا شما به اکتینیک کراتوز مبتلا هستید یا خیر. اگر شکی وجود داشته باشد ممکن است بیوپسی از پوست انجام شود. در طول انجام بیوپسی پوست پزشک نمونه کوچکی از پوست شما را برای آنالیز برداشته و به آزمایشگاه می فرستد. بیوپسی معمولا بعد از تزریق بی حسی در مطب پزشک انجام می شود.
حتی بعد از درمان اکتینیک کراتوز پزشک به شما پیشنهاد می کند که پوست تان را حداقل یک بار در سال به لحاظ علائم سرطان چک کنید.
درمان اکتینیک کراتوز
در برخی موارد اکتینیک کراتوز خود به خود از بین می رود اما معمولا بعد از مواجه با نور خورشید دوباره عود می کند. از آن جایی که این احتمال مطرح است که ضایعات یا لکه ها می توانند به سرطان پوست تبدیل شوند، اکتینیک کراتوز معمولا با احتیاط از روی پوست برداشته می شود.
درمان دارویی اکتینیک کراتوز
اگر شما چندین کراتوز اکتینیک داشته باشید بهتر است کل نواحی تحت تاثیر درمان شود. داروهایی که می تواند بر روی پوست مبتلا به اکتینیک کراتوز استفاده شود عبارت است از:
- کرم فلوئوروراسیل
- کرم Imiquimod
- ژل Ingenol mebutate
- ژل دیکلوفناک
این کرم ها به مدت چند هفته منجر به ایجاد قرمزی، پوسته پوسته شدن یا سوزش می شوند.
درمان اکتینیک کراتوز با فتودینامیک تراپی
در روش فتودینامیک تراپی پزشک از محلولی شیمیایی بر نواحی تحت تاثیر استفاده می کند که سبب حساس شدن ان نسبت به نور می شود. سپس این نواحی در مجاورت نور مصنوعی قرار داده می شود تا سلول های پوستی آسیب دیده از بین برود. تاثیرات جانبی فتودینامیک تراپی عبارت است از قرمزی، تورم و احساس سوزش در حین درمان.
جراحی و سایر گزینه ها برای درمان اکتینیک کراتوز
در مواردی پزشک برداشت اکتینیک کراتوز را به شما پیشنهاد می کند. شایع ترین روش ها برای برداشت اکتینیک کراتوز عبارت است از:
فریز کردن (سرما درمانی): اکتینیک کراتوز می تواند با استفاده از فریز کردن ضایعات با نیتروژن مایع برداشته شود. پزشک از ماده ای روی نواحی مبتلا به اکتینیک کراتوز استفاده می کند و سبب تاول زدن یا لایه لایه شدن نواحی می گردد. مادامی که پوست بهبود می یابد ضایعات جدا شده و پوست جدید ظاهر می شود. سرما درمانی شایع ترین روش درمانی است. انجام سرما درمانی بر روی ضایعات اکتینیک کراتوز تنها چند دقیقه زمان می برد و می تواند در مطب پزشک انجام شود. تاثیرات جانبی سرما درمانی عبارت است از تاول، اسکار، تغییراتی در بافت پوست، عفونت و تیره تر شدن نواحی از پوست که تحت درمان قرار دارد.
خراش دادن (کورتاژ): در ان روش جراج از وسیله ای به نام curet استفاده می کند و سلول های آسیب دیده را می خراشد. خراش دادن می تواند با استفاده از الکتروسرجری انجام شود که در آن پزشک از ابزاری شبیه مداد استفاده می کند و بافت های مبتلا به اکتنیک کراتوز را با استفاده از جریان الکتریکی می خراشد. این روش به بی حسی موضعی نیاز دارد. تاثیرات جانبی آن عبارت است از عفونت، اسکار، تغییراتی در رنگ پوست که در محل درمان اتفاق می افتد.
آمادگی برای ملاقات با پزشک
شما ممکن است مستقیم یا غیر مستقیم به متخصص بیماری های پوست (درماتولوژیست) مراجعه کنید.
از آنجاییکه زمان ملاقات با پزشک محدود است بنابراین می توانید لیستی از سوالات احتمالی خود را از قبل آماده بفرمایید. در مورد اکتینیک کراتوز برخی سوالات پایه ای عبارت است از:
- آیا برای تایید تشخیص اکتینیک کراتوز به انجام تست های بیشتر نیاز دارم؟
- برای درمان اکتینیک کراتوز چه انتخاب های درمانی دارم و جوانب مثبت و منفی این درمان ها چیست؟
- درمان اکتینیک کراتوز چه قدر هزینه دارد؟ آیا بیمه درمانی این هزینه ها را پوشش می دهد؟
- باید مراقبت چه تغییرات مشکوکی روی پوستم باشم؟
- باید چه پیگیری هایی را انجام دهم؟
پزشک نیز ممکن است سوالاتی را از شما بپرسد. برخی سوالات احتمالی پزشک در مورد اکتینیک کراتوز عبارت است از:
- اولین بار چه زمانی متوجه ضایعات اکتینیک کراتوز شدید؟
- آیا متوجه تغییری در ضایعات اکتینیک کراتوز شده اید؟
- آیا این شرایط برای تان آزار دهنده است؟
- آیا مرتب در مقابل نور خورشید قرار دارید؟
- آیا در مقابل تابش اولتراویولت (فرابنفش) قرار دارید؟
- آیا پوست تان را از تابش فرابنفش محافظت می کنید؟
نکاتی برای پیشگیری از اکتینیک کراتوز
پیشگیری از اکتینیک کراتوز بسیار اهمیت دارد زیرا این شرایط می تواند منجر به ایجاد سرطان پوست شود. محافظت در برابر خورشید برای پیشگیری از ایجاد و یا عود تکه های اکتینیک کراتوز می تواند بسیار مفید باشد.
اقداماتی که می توانید برای محافظت از خورشید انجام دهید عبارت است از:
- زمان قرار گرفتن در آفتاب را محدود کنید: مخصوصا در ساعات 10 صبح تا دو بعد از ظهر که تابش آفتاب شدید می باشد سعی کنید کمتر در برابر آفتاب قرار گیرید. به مدت زیاد در آفتاب نایستید زیرا سبب آفتاب سوختگی می شود. آسیب پوستی ناشی از آفتاب می تواند ریسک ایجاد اکتینیک کراتوز و سرطان پوست را افزایش دهد. قرار گرفتن در آفتاب برای طولانی مدت می تواند سبب ایجاد اکتینیک کراتوز شود.
- استفاده از ضد آفتاب: استفاده روزانه از ضد آفتاب ریسک ایجاد اکتینیک کراتوز را کاهش می دهد. قبل از خارج شدن از خانه از ضد آفتاب های موثر علیه UVA/UVB با اس پی اف حداقل 15 استفاده کنید. انجمن درماتولوژی آمریکا استفاده از ضد آفتاب هایی را توصیه می کند که علیه UVA/UVB موثر باشد، از طرفی ضد آب بودن و داشتن اس پی اف آن حداقل 30 نیز از اهمیت برخوردار می باشد.
- همه بخش هایی که در معرض آفتاب می باشد را باید ضد آفتاب بمالید. روی لب ها باید از ضد آفتاب به فرم بالم لب استفاده کنید. استفاده از ضد آفتاب را باید 15 دقیقه قبل از قرار گرفتن در معرض خورشید آغاز کنید و آن را هر دو ساعت تجدید کنید. در شرایطی مانند تعریق و یا شنا کردن باید ضد آفتاب را سریع تر تجدید کنید.
- لباس مناسبی بپوشید: برای محافظت بیشتر از خورشید لباسی بپوشید که پاها و بازوهای تان را بپوشاند. برای محافظت بیشتر از کلاه لبه پهن استفاده کنید.
- از تخت های برنز کننده استفاده نکنید: اشعه فرابنفش حاصل از این تخت ها سبب آسیب پوستی می شود و آسیب آن همانند مواجه در برابر آفتاب می باشد. از آنجاییکه تابش ناشی از این تخت ها در مدت کوتاهی جذب می شود فرایند پیری ناشی از نور (photoaging process) تسریع می گردد و ریسک ابتلا به سرطان پستان نیز افزایش می یابد.
پوست تان را مرتب چک کنید و تغییرات پوستی را به پزشک گزارش دهید. پوست تان را مرتب به لحاظ ایجاد ضایعات جدید پوستی و یا تغییر وضعیت خال و کک و مک ها و یا علائم مادرزادی که روی پوست تان وجود داشته است بررسی کنید. با استفاده از آیینه صورت، گردن، گوش ها و سر خود را چک کنید. بخش بالایی و زیر بازوها یا دست ها را نیز چک کنید