سیاه زخم علائم، علل، تشخیص و درمان

شواهدی در دست نیست که نشان دهد سیاه زخم از فردی به فرد دیگر منتقل می شود اما این احتمال وجود دارد که ضایعات پوستی ناشی از بیماری بتواند در صورت تماس مستقیم بیماری را انتقال دهند. معمولا باکتری سیاه زخم از طریق زخم موجود در پوست وارد بدن می گردد. استفاده از گوشت های آلوده یا تنفس اسپور نیز می تواند در انتقال سیاه زخم دخالت داشته باشد.

علائم سیاه زخم بستگی به نحوه آلودگی دارد. سیاه زخم می تواند علائم مختلفی از زخم های پوستی گرفته تا استفراغ را به دنبال داشته باشند. درمان فوری با آنتی بیوتیک ها می تواند در بهبود بیماری موثر باشد. سیاه زخم استنشاقی به دشواری قابل درمان می باشد و در برخی موارد حتی کشنده است.

علائم سیاه زخم

علائم سیاه زخم چیست؟ چهار روش متداول برای انتقال سیاه زخم وجود دارد که هر کدام علائم متفاوتی را نشان می دهند. در اغلب موارد علائم ظرف هفت روز بعد از تماس با باکتری سیاه زخم ایجاد می شود. اما در مورد سیاه زخم استنشاقی از زمان تماس با باکتری تا ایجاد علائم ممکن است چند هفته زمان لازم باشد.

سیاه زخم جلدی

عفونت سیاه زخم جلدی از طریق برش یا زخم هایی روی پوست ایجاد می شود. شایع ترین روش انتقال سیاه زخم از طریق ضایعت پوستی می باشد. سیاه زخم جلدی با درمان مناسب به ندرت کشنده می باشد. علائم سیاه زخم عبارت است از:

توده های برآمده و خارش دار که شبیه به نیش حشرات می باشد و به سرعت تبدیل به زخمی بدون درد با مرکزی سیاه رنگ می شود.
تورم در زخم و غدد لنفاوی اطراف آن

سیاه زخم گوارشی

سیاه زخم گوارشی با مصرف گوشت نپخته حاصل از حیوان آلوده ایجاد می شود. علائم و نشانه های سیاه زخم گوارشی عبارت است از:

تهوع
استفراغ
درد شکمی
سر درد
از دست رفتن اشتها
تب
اسهال خونی که معمولا در اواخر دوران بیماری مشخص می شود
گلو درد و دشواری در بلعیدن
تورم گردن

سیاه زخم استنشاقی

سیاه زخم استنشاقی در اثر تنفس اسپور ایجاد می گردد. کشنده ترین فرم این بیماری، سیاه زخم استنشاقی می باشد و در برخی موارد با وجود درمان نیز بیماری کشنده خواهد بود. علائم و نشانه های اولیه سیاه زخم استنشاقی عبارت است از:

علائمی شبیه به آنفلوآنزا مانند گلودرد، تب، خستگی و درد ماهیچه ای که ممکن است چند ساعت یا چند روز به طول انجامد.
درد قفسه سینه
تنگی نفس
تهوع
سرفه هایی که با بالا آوردن خون همراه می باشد
تورم دردناک

با پیشرفت سیاه زخم تنفسی علائمی که ایجاد می شود عبارت است از:

تب بالا
دشوای در تنفس
شوک
مننژیت (عفونت کشنده مغز و نخاع)

سیاه زخم تزریقی

این نوع روش انتقال سیاه زخم به تازگی شناخته شده است و عمدتا در افرادی گزارش شده است که از مواد مخدر تزریقی استفاده می کنند. علائم اولیه سیاه زخم تزریقی عبارت است از:

قرمزی در ناحیه تزریق (بدون اینکه تغییر رنگی به سیاهی روی دهد)
تورم قابل توجه

مادامیکه سیاه زخم تزریقی پیشرفت می کند علائم زیر ایجاد خواهد شد:

شوک
نارسایی چندین ارگان
مننژیت

تظاهرات بیمار مبتلا به سیاه زخم به هنگام مراجعه به پزشک عبارت است از:

سیاه زخم جلدی: پاپول خارش دار و بدون درد که در طول 2 روز به طرف وزیکول های زخم و اسکار پیشرفت می کند. در مناطق برهنه پوست مانند دست، گردن و صورت روی می دهد.معمولا ادم واضحی اطراف ضایعه را در برمی گیرد. ممکن است لنفادنوپاتی ناحیه ای رخ دهد. گاهی تب، احساس خستگی و احساس کسالت وجود دارد.
سیاه زخم گوارشی: به طور معمول با درد متوسط تا شدید شکم، تهوع، استفراغ، تب و بی اشتهایی تظاهر می کند. می تواند به طرف اسهال خونی و آسیت خونریزی دهنده پیشرفت کند. ممکن است به توکسمی، شوک و مرگ منجر شود.
سیاه زخم استنشاقی: شکایات اولیه بیمار غیر اختصاصی می باشد. این علائم به طرف تنگی نفس،سرفه خشک، استریدور، هیپوکلسمی، افوزیون جنبی، پهن شدن مدیاستن، تاکی پنه، تاکیکاردی و هیپوتانسیون پیشرفت می کند. ممکن است سیاه زخم استنشاقی به مننژیت یا مرگ ناشی از شوک سپتیک پیشرفت کند.

چه زمان باید به پزشک مراجعه کرد؟

اغلب بیماری ها در ابتدا علائمی شبیه به آنفلوآنزا را نشان می دهد. احتمال اینکه درد ماهیچه ای و گلودرد ناشی از سیاه زخم باشد احتمالی بعید می باشد. اگر در محیطی زندگی می کنید که احتمال وقوع سیاه زخم در آن وجود دارد برای ارزیابی علائمی که تجربه می کنید به پزشک مراجه کنید.

علت سیاه زخم

اسپور سیاه زخم در نتیجه باکتری ایجاد می شود که به طور طبیعی در خاک وجود دارد. اسپورها می توانند سال ها خاموش بمانند تا اینکه راهی را برای وارد شدن به بدن میزبان بیابند. از جمله میزبان های سیاه زخم می توان به حیوانات اهلی مانند گوسفند، اسب، بز و گاو اشاره کرد. سیاه زخم در برخی کشورهای در حال توسعه مانند ایران، عراق، ترکیه، پاکستان و آفریقا شایع می باشد. در اغلب موارد سیاه زخم در انسان به دلیل تماس با حیوانات آلوده یا محصولات حیوانی آلوده ایجاد می شود.

فاکتورهای خطر سیاه زخم

برای مبتلا شدن به سیاه زخم تماس مستقیم با اسپور سیاه زخم ضرورت دارد. در موارد زیر احتمال تماس مستقیم با سیاه زخم وجود دارد:

قرار گرفتن در نواحی که احتمال مواجه با سیاه زخم بیشتر می باشد
کار کردن با سیاه زخم در آزمایشگاه
تماس با پشم، پوست یا خز حیوانی در مناطقی که شیوع سیاه زخم بالا می باشد
کارکردن در دامپزشکی
استفاده از داروهای مخدر تزریقی مانند هروئین

عوارض سیاه زخم

شایع ترین عارضه ناشی از سیاه زخم التهاب غشاها و مایعاتی می باشد که اطراف مغز و نخاع را پوشانده است و احتمال خونریزی سنگین را در پی خواهد داشت (مننژیت هموراژیک).

تشخیص سیاه زخم

برای تشخیص بیماری پزشک ابتدا سایر شرایط احتمالی مانند آنفلوآنزا یا ذات الریه را بررسی خواهد کرد. برای کنار گذاشتن احتمال آنفلوآنزا ممکن است تستی انجام شود. اگر نتایج تست ها منفی باشد در آن صورت باید برای تشخیص نهایی سیاه زخم تست های دیگری نیز انجام شود:

تست پوستی: نمونه ای از ترشحات ضایعات پوستی مشکوک جمع آوری می شود تا علائم عفونت سیاه زخم بررسی گردد.
آزمایش خون: به منظور بررسی باکتری سیاه زخم از خون نمونه برداری می شود.
انجام سی تی اسکن و یا عکسبرداری با استفاده از اشعه ایکس از قفسه سینه: عکسبرداری از قفسه سینه به بررسی احتمال سیاه زخم استنشاقی کمک خواهد کرد.
آزمایش مدفوع: برای تشخیص سیاه زخم گوارشی پزشک از مدفوع نمونه برداری خواهد کرد.
نمونه برداری از مایع نخاعی: در این تست پزشک ابتدا سوزنی را وارد نخاع کرده و سپس مقداری از مایع نخاعی را نمونه برداری می کند. نمونه برداری از مایع نخاعی تنها راه تشخیص مننژیت ناشی از سیاه زخم می باشد.

موارد تشخیص افتراقی سیاه زخم عبارت است از:

سایه زخم جلدی: طاعون، تولارمی، تیفوس آکنه ای، تیفوس بوته زار، تب منقوط مدیترانه ای، آبله ریکتزیایی، زخم های استافیلوکوکی
سیاه زخم گوارشی: گاستروآنتریت باکتریایی
سیاه زخم استنشاقی: طیف وسیعی از عفونت های تنفسی فوقانی

آمادگی برای ملاقات با پزشک

علائم سیاه زخم به طور ناگهانی مشخص می شود و می تواند بسیار جدی باشد. اگر شما در تماس با سیاه زخم قرار داشته باشید فورا باید به پزشک مراجعه کنید. قبل از مراجعه به پزشک توجه به نکات زیر موثر خواهد بود:

علائمی که تجربه می کنید را یادداشت بفرمایید در این میان علائم غیر مرتبط با سیاه زخم را نیز در نظر داشته باشید.
اطلاعات شخصی مانند مسافرت احتمالی به مناطق آلوده و تماس با حیوانات را مورد توجه قرار دهید.
لیستی از داروهای مصرفی خود آماده بفرمایید، مکمل ها و ویتامین های مصرفی خود را نیز یادداشت کنید.
سوالات احتمالی که از پزشک دارید را لیست بفرمایید.
برای مراجعه به پزشک بهتر است همراهی با خود داشته باشید تا شما را در به خاطر سپردن مواردی که پزشک مطرح می کند یاری سازد.

درمان سیاه زخم

استاندارد درمانی برای سیاه زخم دوره درمانی 60 روزه مبتنی بر آنتی بیوتیک هایی مانند سیپروفلوکساسین یا داکسی سایکلین می باشد. استفاده از یک یا ترکیبی از چند آنتی بیوتیک در درمان مورد توجه قرار دارد که انتخاب آن به نحوه آلوده شدن ، سن بیمار، وضعیت سلامت و سایر فاکتورهای او بستگی خواهد داشت. درمان سیاه زخم زمانی بهترین نتایج را در پی خواهد داشت که به موقع آغاز شود. اگرچه برخی موارد سیاه زخم به آنتی بیوتیک پاسخ درمانی مناسبی نشان می دهند اما سیاه زخم استنشاقی پیشرفته ممکن است چنین نباشد. در مراحل آخر بیماری سیاه زخم باکتری مقدار توکسین زیادی را تولید خواهد کرد به نحوی که داروهای مصرفی نخواهند توانست به دفع آن کمک کند.

در سال 2001 در آمریکا درمان آنتی توکسین مورد توجه قرار گرفت. در این موارد استفاده از این داروها به حذف توکسین ناشی از عفونت کمک خواهد کرد. این داروها هنوز در سطح مطالعاتی قرار دارند. برخی موارد سیاه زخم با استفاده از درمان آنتی توکسین به طور موفقیت آمیزی درمان شده است، البته بافت های آلوده با استفاده از جراحی خارج شده است.

پیشگیری از سیاه زخم

آنتی بیوتیک ها معمولا برای پیشگیری از عفونت سیاه زخم در افرادی تجویز می شود که در خطر تماس با اسپور سیاه زخم قرار دارند. از جمله این آنتی بیوتیک ها می توان به سیپروفلوکساسین، داکسی سایکلین و لووفلوکساسین اشاره کرد. استفاده از این آنتی بیوتیک ها در پیشگیری از سیاه زخم در کودکان و افراد بالغ مورد تایید سازمان غذا و داروی آمریکا می باشد.

واکسن سیاه زخم نیز در دسترس می باشد. واکسن سیاه زخم حاوی باکتری زنده سیاه زخم نمی باشد و نمی تواند منجر به بروز عفونت شود. عوارضی مانند زخم در محل تزریق و برخی واکنش های آلرژیک به دنبال مصرف واکسن سیاه زخم وجود دارد. واکسن سیاه زخم برای مصرف عموم جامعه در دسترس نیست و تنها برای دانشمندان و محققینی که در زمینه بیماری سیاه زخم فعالیت می کنند، همچنین افرادی که در ارتش فعالیت دارند و یا سایر مشاغل پر خطر مورد مصرف دارد.

اگر در مناطقی زندگی می کنید که سیاه زخم در آن شایع می باشد و یا اگر به نقاطی مسافرت می کنید که احتمال بروز سیاه زخم در آن وجود دارد از تماس مستقیم با حیوانات و پوست حیوانات بپرهیزید. همچنین از مصرف گوشت هایی که به درستی نپخته نیز اجتناب کنید.

منبع: وبسایت http://www.mayoclinic.org