هپاتیت سی علائم، علل، تشخیص و درمان

هپاتیت سی چیست؟

هپاتیت سی یک عفونت ویروسی است که موجب التهاب کبد شده و در برخی موارد آسیب کبدی جدی را به دنبال دارد. ویروس هپاتیت سی از طریق خون آلوده منتقل می شود.

در گذشته ای نه چندان دور، درمان هپاتیت سی از طریق تزریق هفتگی و مصرف برخی داروهای خوراکی که بسیاری از افراد مبتلا قادر به دریافت آن ها نبودند (به علت سایر مشکلات یا عوارض جانبی شدید) انجام می گرفت.

در حال حاضر هپاتیت سی مزمن معمولا با داروهای خوراکی که روزانه برای دو تا شش ماه مصرف می شوند درمان می گردد. هنوز هم در حدود نیمی از افراد مبتلا به ویروس هپاتیت سی از عفونت موجود در بدن خون آگاه نیستند؛ زیرا ممکن است برای بروز علائم هپاتیت سی به چند دهه زمان نیاز باشد. به همین دلیل، مرکز کنترل و پیشگیری بیماری انجام یک تست خونی را برای فردی که در معرض خطر بالای ابتلا به هپاتیت سی قرار دارد، توصیه می کند. بزرگترین گروهی که در معرض خطر بیماری هپاتیت سی قرار داشتند افرادی بودند که بین سال های 1954-1965 متولد شدند؛ افرادی که احتمال ابتلا به هپاتیت سی در آن ها 5 برابر بیشتر از افرادی است که در سال های دیگر متولد شده اند.

علائم هپاتیت سی

عفونت طولانی مدت با ویروس هپاتیت سی، هپاتیت سی مزمن نام می گیرد. هپاتیت سی مزمن معمولا یک عفونت خاموش است که برای سال ها ادامه پیدا می کند؛ تا زمانی که ویروس به اندازه ای به کبد آسیب برساند که نشانه های و علائم بیماری کبدی در هپاتیت سی بروز کنند. در این میان، نشانه ها و علائم هپاتیت سی شامل:

خونریزی آسان
کبودی آسان
خستگی
کم اشتهایی
زرد شدن رنگ پوشت و قسمت سفید چشم ها
تیرگی ادرار
خارش پوست
تجمع مایع در شکم
تورم پاها
کاهش وزن
گیجی، خواب آلودگی و مشکل در تکلم (انسفالوپاتی کبدی)
عروق خونی عنکبوتی در روی پوست (آنژیوما عنکبوتی)

هر هپاتیت سی مزمنی با فاز حاد آغاز می شود. هپاتیت سی حاد معمولا ناشناخته باقی می ماند؛ زیرا به ندرت علائمی ظاهر می کند. زمانی که نشانه ها و علائم هپاتیت سی حاد بروز می کنند شامل یرقان، خستگی، تهوع، تب و درد ماهیچه ای هستند. علائم هپاتیت سی حاد در طول یک تا سه ماه بعد از قرارگیری در معرض ویروس آشکار شده و تا دو تا سه هفته ادامه دارند.

هپاتیت سی حاد همیشه به هپاتیت سی مزمن تبدیل نمی شود. در برخی افراد طی پدیده ای به نام پاسازی ویروسی خود به خودی، ویروس در فاز حاد هپاتیت سی از بدن خارج می شود. طبق مطالعات انجام گرفته بر روی بیماران مبتلا به هپاتیت سی حاد، میزان پاکسازی ویروسی خود به خودی در آن ها بین 14 تا 50 درصد بوده است. بیماری هپاتیت ویروسی حاد همچنین به خوبی به داروهای ضد ویروس پاسخ می دهد.

علت هپاتیت سی

بیماری هپاتیت سی در اثر ویروس هپاتیت سی ایجاد می شود. انتقال هپاتیت سی زمانی اتفاق می افتد که خون آلوده به ویروس وارد جریان خون فرد سالم شود.

ویروس هپاتیت سی در سراسر جهان در چندین ژنوتیپ مختلف وجود دارد. رایج ترین ژنوتیپ ویروس در آمریکالی شمالی و اروپا نوع یک است. هر دو ژنوتیپ نوع یک و دو ویروس در بیشتر نقاط جهان پراکنده شده اند؛ در حالی که سایر ژنوتیپ ها عموما عامل هپاتیت سی در خاورمیانه، آسیا و آفریقا هستند.

با این که هپاتیت سی مزمن صرف نظر از نوع ویروس دوره بیماری مشابهی دارد، توصیه های درمانی بسته نوع ویروس متفاوت خواهد بود.

فاکتورهای خطر هپاتیت سی

خطر ابتلا به این نوع هپاتیت در شما افزایش می یابد اگر شما:

از کارکنان مراکز درمان باشید که ممکن است در معرض خون آلوده و یا سرنگ آلوده قرار بگیرید.
از داروهای غیر مجاز تزریقی یا استنشاقی استفاده می کنید.
به اچ آی وی مبتلا هستید.
قبل از سال 1992 پیوند عضو انجام داده و یا خون دریافت کرده اید.
قبل از سال 1987 فاکتورهای انعقادی دریافت کرده اید.
از مادر مبتلا به هپاتیت سی متولد شده اید.
در زندان بوده اید.
در بین سال های 1945-1965 متولد شده اید.

عوارض هپاتیت سی

در صورتی که بیماری هپاتیت سی برای سال ها ادامه پیدا کند، عوارض چشمگیری را به دنبال خواهد داشت:

اسکار کبدی (سیروز): سیروز کبدی بعد از 20 تا 30 ابتلا به هپاتیت سی به وجود می آید. اسکار کبدی عملکرد کبد را با مشکل مواجه می کند.
سرطان کبد: تعداد کمی از بیماران مبتلا به بیماری هپاتیت سی دچار سرطان کبد می شوند.
نارسایی کبد: سیروز پیشرفته عملکرد کبدی را متوقف کرده و موجب نارسایی آن می گردد.

تشخیص هپاتیت سی

غربالگری هپاتیت سی

مقامات سلامت توصیه می کنند که هر فردی که در معرض خطر بالای ابتلا به بیماری هپاتیت سی قرار دارد باید یک آزمایش خون برای بررسی عفونت هپاتیت سی انجام دهد. افرادی که ممکن است بخواهند در مورد غربالگری هپاتیت سی با پزشک خود مشورت کنند شامل:

فردی که از داروهای غیر مجاز تزریقی یا استنشاقی استفاده می کند.
فردی بدون دلیل مشخصی نتیجه تست عملکرد کبدی غیر نرمال دارد.
کودکان متولد شده از مادران مبتلا به هپاتیت سی
کارکنان مراکز درمانی و اورژانس که ممکن است در معرض خون یا سرنگ آلوده قرار گیرند.
افراد مبتلا به هموفیلی که قبل از سال 1987 با فاکتورهای انعقادی درمان شده اند.
افرادی که برای مدت طولانی درمان دیالیز را انجام داده اند.
افرادی که قبل از سال 1992 پیوند عضو انجام داده و یا خون دریافت کرده اند.
افراد مبتلا به عفونت اچ آی وی
هر فردی که بین سال های 1945-1965 متولد شده است.
هر فردی که در زندان بوده است.

سایر آزمایش های خون

اگر تست خون اولیه نشان دهنده هپاتیت سی باشد، تست های خونی دیگر در ادامه تشخیص هپاتیت سی شامل:

اندازه گیری مقدار ویروس هپاتیت سی در خون شما (بار ویروسی)
تعیین ژنوتیپ ویروس

تست هایی برای آسیب کبدی

پزشک از یک یا تعداد بیشتری از تست های زیر برای ارزیابی آسیب کبدی ناشی از هپاتیت سی مزمن استفاد می کند:

الاستوگرافی رزونانس مغناطیسی: در یک جایگزین غیر تهاجمی برای نمونه برداری از کبد، این روش تکنیک تصویر برداری رزونانس مغناطیسی را با الگوهای شکل گرفته توسط امواج صوتی از ماهیچه کبد برای واضح ساختن تصویر کبد ترکیب می کند تا یک تصویر عینی برای نشان دادن میزان سفتی در سراسر کبد را ایجاد کند. بافت کبد سفت نشان دهنده وجود فیبروز یا اسکار کبدی در نتیجه هپاتیت سی مزمن است.
الاستوگرافی کبد: یک روش غیر تهاجمی دیگر برای تشخیص هپاتیت سی، الاستوگرافی کبد است که در واقع نوعی سونوگرافی محسوب می شود که لرزه هایی را به داخل کبد می فرستد و سرعت پخش شدن آن ها در سراسر بافت کبد را برای تخمین میزان سفتی آن، مورد سنجش قرار می دهد.
نمونه برداری از کبد: نمونه برداری از کبد معمولا به همراه سونوگرافی انجام می گیرد. در این روش یک سوزن نازک از طریق دیواره شکم وارد کبد می شود تا به کمک آن نمونه کوچک از بافت کبد برای آنالیزهای آزمایشگاهی برداشته می شود.

آمادگی برای ملاقات با پزشک

اگر فکر می کنید در معرض خطر هپاتیت سی قرار دارید به پزشک مراجعه کنید. در صورت تشخیص هپاتیت سی، شما به متخصص بیماری های کبد یا بیماری های عفونی ارجاع داده می شوید.

چیزی که شما می توانید انجام دهید:

از آن جایی که زمان ملاقات با پزشک محدود است، تهیه لیستی از اطلاعات مختلف در مدیریت زمان ملاقات موثر خواهد بود. سعی کنید:

سابقه پزشکی خود را مرور کنید: این کار زمانی که شما متوجه هپاتیت سی می شوید و برای اولین با به یک متخصص کبد مراجعه می کنید بسیار اهمیت دارد. اگر شما نمونه برداری از کبد را برای بررسی آسیب ناشی از هپاتیت سی مزمن و آزمایش خون را برای تعیین نوع ویروس انجام داده اید نتایج آن ها را همراه داشته باشید.

از محدودیت های خود قبل از ملاقات با پزشک آگاه باشید: زمانی که شما قرار ملاقاتی را با پزشک تنظیم می کنید، در مورد هر کاری که لازم است قبل از ملاقت انجام دهید مانند محدود کردن رژیم غذایی خود آگاه باشید.
همه علائم خود حتی علائمی که به نظر نامرتبط هستند را یادداشت کنید.
اطلاعات شخصی خود مانند استرس های مهم و تغییراتی که اخیرا در زندگی شما رخ داده اند را یادداشت کنید.
لیستی از تمام داروها، ویتامین ها و مکمل های مصرفی خود تهیه کنید.
به مواردی مانند غذاها، داروها یا سایر فاکتورهایی که موجب بهبودی یا تشدید نشانه ها و علائم در شما می شوند توجه کنید.
بهتر است به همراه یک دوست یا یکی از اعضای خانواده به پزشک مراجعه کنید تا شما را در به خاطر سپردن صحبت های پزشک یاری کند.
تمام سوالاتی که از پزشک دارید را یادداشت کنید.

شما ممکن است برخی سوالات پایه ای در مورد هپاتیت سی از پزشک داشته باشید:

آیا من باید برای سایر علل بیماری کبدی مانند هپاتیت آزمایش شوم؟
آیا ویروس هپاتیت سی به کبد من آسیب می رساند؟
آیا من به درمان هپاتیت سی نیاز دارم؟
گزینه های من برای درمان هپاتیت سی چیست؟
مزایای هر یک از راه های درمانی چه هستند؟
خطرات هر یک از راه های درمانی هپاتیت سی چه هستند؟
آیا راه درمانی بهتری برای من وجود دارد؟
چگونه می تواند هپاتیت سی را در کنار بیماری دیگری که به آن مبتلا هستم درمان کنم؟
آیا خانواده من باید آزمایش هپاتیت سی را انجام دهند؟
آیا ممکن است ویروس هپاتیت سی را به دیگران منتقل کنم؟
چگونه می توانم اطرافیان خود را از هپاتیت سی محافظت کنم؟
آیا بروشور یا منابع چابی دیگری برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد هپاتیت سی وجود دارد؟ شما چه وب سایتی را بدین منظور پیشنهاد می کنید؟
چه زمان باید مجددا به ملاقات شما بیایم؟
از مصرف چه داروهایی باید خودداری کنم؟

انتظاراتی که از پزشک می رود:

پزشک نیز ممکن است برخی سوالات در مورد هپاتیت سی از شما بپرسد:
آیا تاکنون پیوند عضو انجام داده اید یا خون دریافت کرده اید؟ اگر پاسخ مثبت است چه زمان؟
آیا از داروهای تزریقی بدون نسخه پزشک استفاده کرده اید؟
آیا تاکنون هپاتیت یا یرقان در شما تشخیص داده است؟
آیا فردی در خانواده شما به هپاتیت سی مبتلا است؟
آیا سابقه بیماری کبدی در خانواده شما وجود دارد؟

درمان هپاتیت سی

داروهای ضد ویروسی

درمان هپاتیت سی به کمک داروهای ضد ویروس (پاکسازی بدن از ویروس) انجام می گیرد. هدف از درمان هپاتیت سی این است که حداقل 12 هفته بعد از کامل شدن درمان، هیچ ویروسی در خون فرد دیده نشود.

اخیرا محققین به پیشرفت های چشمگیری در درمان هپاتیت سی با استفاده از داروهای ضد ویروس مستقیم اثر برخی اوقات در ترکیب با داروهای موجود، دست یافته اند. در نتیجه درمان برای بیماران مبتلا به هپاتیت سی نتایج بهتر، عوارض جانبی کمتر و دوره درمان کوتاه تری (هشت هفته) را خواهد داشت. انتخاب دارو و طول دوره درمان به نوع ویروس هپاتیت سی، میزان آسیب بافتی موجود و سایر شرایط پزشکی قبل از درمان بستگی دارد.

با توجه به سرعت تحقیقات، توصیه برای داروها و رژیم درمانی هپاتیت سی به سرعت تغییر می کند. بهتر است در مورد گزینه های درمان هپاتیت سی با یک متخصص مشورت کنید.

در طول درمان هپاتیت سی، تیم درمانی پاسخ شما به درمان را تحت نظر دارند.

پیوند کبد

اگر شما دچار عوارض هپاتیت سی مزمن شوید، پیوند کبد ممکن است یک گزینه درمان هپاتیت سی باشد. در طول پیوند کبد، جراح کبد آسیب دیده را برمی دارد و آن را با یک کبد سالم جایگزین می کند. بیشتر کبد های پیوندی از دهندگان فوت شده گرفته می شوند اما در تعداد کمی از آن ها از دهندگان زنده که بخشی از کبد خود را اهدا می کنند، به دست می آید.

در بیشتر موارد، پیوند کبد به تنهایی هپاتیت سی را درمان نمی کند. عفونت هپاتیت سی بازمی گردد و در نتیجه به داروهای ضد ویروس برای پیشگیری از آسیب به کبد پیوندی نیاز است. چندین مطالعه نشان داده اند که رژیم های درمانی داروهای ضد ویروس مستقیم اثر در درمان هپاتیت سی بعد از پیوند کبد موثر هستند. درمان هپاتیت سی با ضد ویروس های مستقیم اثر همچنین می تواند در برخی بیماران انتخاب شده قبل از پیوند کبد موثر باشند.

واکسیناسیون

در حالی که واکسین برای بیماری هپاتیت سی وجود ندارد، پزشک ممکن است دریافت واکسن هپاتیت ب و آ را به شما توصیه کند. این ها ویروس های متمایزی هستند که می توانند به کبد آسیب رسانده و دوره بیماری هپاتیت سی مزمن را پیچیده تر سازند.

درمان های خانگی هپاتیت سی

اگز شما به هپاتیت سی مبتلا هستید، پزشک ممکن است اعمال برخی تغییرات در شیوه زندگی را به شما توصیه کند. این اقدامات به حفظ بیشتر سلامتی خود و دیگران کم می کنند.

مصرف الکل را متوقف کنید: الکل پیشروی بیماری کبدی را سریع تر می سازد.
از مصرف داروهایی که به کبد آسیب می رسانند خودداری کنید: پزشک را از داروهای مصرفی خود مانند داروهای غیر نسخه ای، مکمل های گیاهی مطلع سازید. پزشک ممکن است مصرف برخی داروها را ممنوع کند.
به این که دیگران در تماس با خون ما قرار نگیرند کم کنید: روی زخم های خود را بپوشانید و تیغ و مسواک خود را با دیگران به اشتراک نگذارید. خون، اعضای بدن و مایع منی خود را اهدا نکنید و کارکنان مراکز درمانی را از این که به ویروس هپاتیت سی آلوده هستید. آگاه سازید. در تماس جنسی از کاندوم استفاده کنید.

پیشگیری از هپاتیت سی

با در نظر داشتن برخی هشدارها، می توانید از ابتلا به هپاتیت سی پیشگیری کنید.

مصرف داروهای غیر مجاز خصوصا در فرم تزریقی را قطع کنید. اگر از داروهای غیر مجاز استفاده می کنید، به دنبال کمک باشید.
تماس جنس خود را ایمن کنید. امکان انتقال هپاتیت سی میان افرادی که یک شریک جنسی دارند به ندرت اتفاق می افتد.

منبع: وبسایت http://www.mayoclinic.org