هپاتیت ب علائم، علل، تشخیص و درمان
هپاتیت ب چیست؟
هپاتیت ب یک عفونت کبدی خطرناک است که در اثر آلودگی به ویروس هپاتیت ب (HBV) ایجاد می شود. در برخی افراد، بیماری مزمن می شود؛ به این معنی که بیماری بیش از شش ماه به طول می انجامد. ابتلا به هپاتیت ب مزمن خطر ایجاد نارسایی کبدی، سرطان کبد یا سیروز –شرایطی که در آن اسکارهای دائمی در کبد ایجاد ی شوند- می گردد.
بیشتر افراد بالغ مبتلا به این بیماری به طور کامل درمان می شوند حتی اگر نشانه های و علائم هپاتیت ب شدید باشند. هپاتیت ب در نوزادان و کودکان در بیشتر واقع به بیماری هپاتیت ب مزمن تبدیل می شود.
تزریق واکسن هپاتیت ب می تواند از ابتلا به هپاتیت ب پیشگیری کند. در صورت ابتلا به ویروس، در نظر داشتن برخی هشدارها در پیشگیری از انتشار ویروس کمک کننده است.
علائم هپاتیت ب
نشانه ها و علائم هپاتیت ب می تواند خفیف تا شدید باشد. علائم معمولا در طول یک تا چهار ماه بعد از آلوده شدن به ویروس ظاهر می شوند؛ در حالی که ممکن است شما در 2 هفته اول بعد از آلودگی به ویروس هپاتیت ب نیز متوجه علائم شوید. برخی افراد معمولا کودکان، ممکن است علائم را ظاهر نکنند.
نشانه ها و علائم هپاتیت ب شامل:
- درد شکمی
- ادرار تیره
- تب
- درد مفصلی
- بی اشتهایی
- تهوع و استفراغ
- ضعف و خستگی
- زردی پوست و چشم
چه زمان باید به پزشک مراجعه کرد؟
اگر شما از این که در معرض ویروس هپاتیت ب قرار گرفته اید آگاه هستید، فورا به پزشک مراجعه کنید. اگر شما درمان پیشگیرانه را در طول 24 ساعت بعد از قرار گیری در معرض ویروس انجام دهید، ممکن است خطر ابتلا به عفونت را کاهش دهید.
اگر شما متوجه نشانه ها و علائم هپاتیت ب در خود شدید، با پزشک تماس بگیرید.
علت هپاتیت ب
بیماری هپاتیت ب در اثر آلودگی به ویروس هپاتیت ب ایجاد می شود. این ویروس از طریق خون، مایع منی و یا سایر مایعات بدن از فردی به فرد دیگر منتقل می شود. این ویروس با سرفه یا عطسه کردن منتقل نمی شود.
راه های رایج برای انتقال ویروس هپاتیت ب شامل:
- تماس جنسی: در صورت داشتن رابطه جنسی محافظت نشده با فرد مبتلا به هپاتیت ب، شما نیز به این عفونت مبتلا می شوید. ویروس می تواند از طریق ورود خون، بزاق، مایع منی یا ترشحات بدن فرد آلوده به بدن شما، شما را آلوده کند.
- استفاده از سرنگ های مشترک: ویروس هپاتیت ب به راحتی از طریق سرنگ ها و سوزن های آلوده به خون فرد آلوده منتشر می شود. به اشتراک گذاشتن لوازم جانبی تزریق داروهای تزریقی شما را در معرض خطر بالای هپاتیت ب قرار می دهد.
- تماس اتفاقی با سرنگ های آلوده: بیماری هپاتیت ب یک نگرانی برای کارکنان مراکز درمان و هر فردی که در تماس با خون افراد قرار می گیرد، است.
- انتقال از مادر به فرزند: زنان باردار مبتلا به این نوع هپاتیت می توانند در طول زایمان ویروس را به کودک خود منتقل کنند. در بیشتر موارد، نوزاد تازه متولد شده برای پیشگیری از ابتلا به هپاتیت ب، واکسینه می شود. اگر باردار هستید و یا قصد بارداری دارید برای انجام تست هپاتیت ب با پزشک خود مشورت کنید.
هپاتیت ب حاد در مقابل هپاتیت ب مزمن
بیماری هپاتیت ب می تواند کوتاه مدت (حاد) یا بلند مدت (مزمن) باشد.
بیماری هپاتیت ب حاد کمتر از شش ماه به طول می انجامد. سیستم ایمنی شما می تواند هپاتیت ب را از بین ببرد و شما بعد از چند ماه به طور کامل بهبود می یابید. بسیاری از افراد بالغ به هپاتیت ب حاد مبتلا هستند که ممکن است به هپاتیت ب مزمن تبدیل شود.
بیماری هپاتیت ب مزمن شش ماه یا بیشتر به طول می انجامد. زمانی که سیستم ایمنی نتواند با عفونت مقابله کند، بیماری طولانی می شود. هپاتیت ب مزمن ممکن است تا آخر عمر ادامه داشته باشد و موجب بیماری های جدی همچون سیروز و سرطان کبد شود.
اگر فرد در سنین پانین تر –نوزادی یا کودکی- به هپاتیت ب مبتلا شود خطر مزمن شدن بیماری بیشتر است. هپاتیت ب مزمن ممکن است برای سال ها ناشناخته باقی بماند تا زمانی که فرد به طور جدی دچار بیماری کبدی شود.
فاکتور های خطر هپاتیت ب
هپاتیت ب از طریق تماس با خون، مایع منی یا سایر مایعات بدن فرد آلوده منتشر می شود. شما در معرض ابتلا به بیماری هپاتیت ب قرار دارید اگر:
- رابطه جنسی مراقبت نشده با فرد آلوده به ویروس داشته باشید.
- برای استفاده از داروهای تزریقی از سرنگ مشترک استفاده کنید.
- با افراد مبتلا به هپاتیت ب مزمن زندگی کنید.
- از مادر مبتلا به بیماری هپاتیت ب متولد شده باشید.
- شغلی داشته باشید که در معرض تماس با خون افراد قرار بگیرید.
- به مناطقی سفر کنید که شیوع هپاتیت ب در آن جا بالاست مانند آسیا، آفریقا، اروپای شرقی و جزایر اقیانوس آرام.
عوارض هپاتیت ب
ابتلا به هپاتیت به می تواند عواقب جدی را به دنبال داشته باشد:
- اسکار کبدی (سیروز): التهاب ناشی از این نوع هپاتیت می تواند موجب ایجاد اسکار کبدی وسیع می شود که عملکرد کبدی را مختل می کند.
- سرطان کبد: افراد مبتلا به هپاتیت ب مزمن در معرض خطر بالای ابتلا به سراطان کبد قرار دارند.
- نارسایی کبد: نارسایی حاد کبد شرایطی است که در آن عملکردهای حیات کبد از بین می روند. در این صورت، برای ادامه حیات به پیوند کبد نیاز است.
- شرایط دیگر: بیماران مبتلا به این بیماری ممکن است دچار بیماری کلیوی یا التهاب عروق خونی گردند.
تشخیص هپاتیت ب
پزشک ممکن است شما را برای وجود نشانه ها و علائم آسیب کبدی مانند زرد شدن پوست یا درد شکم معاینه کند. تست هایی که می توانند به تشخیص هپاتیت ب یا عواقب ناشی از آن کمک کنند شامل روش های زیر هستند:
- تست های خونی: آزمایش خون نشانه های ویروس هپاتیت ب را در خون شما مشخص کرده و حاد یا مزمن بودن آن را برای پزشک تعیین می کند. یک آزمایش خون ساده همچنین مشخص می ند که شما نسبت به این عفونت ایمن هستید یا خیر.
- سونوگرافی کبد: یک نوع سونوگرافی به نام الاستوگرافی کبد موقت می تواند تعیین کننده میزان آسیب کبدی ناشی از هپاتیت ب باشد.
- نمونه برداری از کبد: پزشک ممکن است در طول نمونه برداری از کبد مقدار کمی از بافت کبد را برای بررسی آسیب کبدی بردارد. در طول نمونه برداری از کبد، پزشک یک سوزن نازک را از راه پوست وارد کبد می کند و نمونه بافتی را برای آنالیزهای آزمایشگاهی برمی دارد.
بررسی افراد سالم برای بیماری هپاتیت ب
در برخی موارد پزشکان ممکن است هپاتیت ب را در افراد سالم بررسی کنند؛ زیرا ویروس ممکن است پیش از این که نشانه های و علائمی ظاهر کند موجب آسیب کبدی شود. در مورد غربالگری هپاتیت ب با پزشک خود مشورت کنید اگر:
- باردار هستید.
- با فردی زندگی می کنید که به هپاتیت ب مبتلا است.
- با فرد مبتلا به بیماری وارد رابطه جنسی شده اید.
- سابقه ابتلا به بیماری های عفونی مقاربتی دارید.
- به ایدز یا هپاتیت سی مبتلا هستید.
- نتایج تست آنزیم کبدی غیر نرمال است.
- دیالیز کلیه انجام می دهید.
- داروهایی مصرف می کنید که سیستم ایمنی را مهار می کنند مانند داروهایی که برای پیشگیری از پس زدن پیوند عضو مصرف می شوند.
- از داروهی غیر قانونی تزریقی استفاده می کنید.
- در زندان هستید.
- در کشوری که شیوع هپاتیت ب در آن بالا است مانند کشورهای آسیایی، جرایز اقیانوس آرام، آفریقا و اروپای شرقی متولد شده اید.
- والدین یا فرزند خوانده متعلق به مناطق دارید که شیوع این نوع هپاتیت در آن ها بالا است مانند کشورهای آسیایی، جزایر اقیانوس آرام، آفریقا و اروپای شرقی.
آمادگی ملاقات با پزشک
شما ممکن است در ایتدا به پزشک عمومی مراجعه کنید. در صورت نیاز، ممکن است شما به پزشک متخصص ارجاع داده شوید. پزشکان متخصصی که در درمان هپاتیت ب فعالیت می کنند شامل:
- پزشک متخصص گوارش
- پزشک متخصص بیماری های کبدی
- پزشک متخصص بیماری های عفونی
چیزی که شما می توانید انجام دهید:
در زیر اطلاعاتی برای آمادگی شما برای ملاقات با پزشک وجود دارد.
- از محدودیت های خود قبل از ملاقات با پزشک آگاه باشید: زمانی که شما قرار ملاقاتی را با پزشک تنظیم می کنید، در مورد هر کاری که لازم است قبل از ملاقت انجام دهید مانند محدود کردن رژیم غذایی خود آگاه باشید. ممکن است پزشک از شما بخواهد بعد از نیمه شب قبل از مرجعه به پزشک چیزی میل نکنید.
- همه علائم خود حتی علائمی که به نظر نامرتبط هستند را یادداشت کنید.
- اطلاعات شخصی خود مانند استرس های مهم و تغییراتی که اخیرا در زندگی شما رخ داده اند را یادداشت کنید.
- لیستی از تمام داروها، ویتامین ها و مکمل های مصرفی خود تهیه کنید.
- به مواردی مانند غذاها، داروها یا سایر فاکتورهایی که موجب بهبودی یا تشدید نشانه ها و علائم در شما می شوند توجه کنید.
- بهتر است به همراه یک دوست یا یکی از اعضای خانواده به پزشک مراجعه کنید تا شما را در به خاطر سپردن صحبت های پزشک یاری کند.
- تمام سوالاتی که از پزشک دارید را یادداشت کنید.
لیست کردن سوالات به شما در مدیریت زمان ملاقات با پزشک کمک می کند. در زیر برخی سوالات پایه ای که ممکن است در مورد بیماری هپاتیت ب از پزشک بپرسید لیست شده اند:
- علت احتمالی علائم و شرایط من چیست؟
- آیا به غیر دلایل موجود، علل احتمالی دیگری برای علائم یا شرایط من وجود دارد؟
- چه تست هایی برای تشخیص هپاتیت ب لازم هستند؟
- شرایط من موقت است یا مزمن؟
- آیا هپاتیت ب موجب آسیب کبد یا سایر مشکلات مانند مشکلات کلیوی می شود؟
- بهترین اقدام چیست؟
- آیا راه های جایگزینی برای توصیه شما وجود دارند؟
- چگونه می توانم هپاتیت ب را با بیماری دیگری که به آن مبتلا هستم کنترل کنم؟
- پرهیزاتی که باید در نظر داشته باشم چه هستند؟
- آیا خانواده من باید برای بیماری هپاتیت ب آزمایش شوند؟
- چگونه می تواند از انتقال ویروس هپاتیت ب به اطرافیان خود پیشگیری کنم؟
- آیا جایگزین ژنریکی برای دارویی که تجویز کرده اید وجود دارد؟
- آیا بروشور یا منابع چاپی دیگری برای کسب اطلاعات بشتر در مورد بیماری هپاتیت ب وجود دارد؟
- شما چه وب سایتی را بدین منظور توصیه می کنید؟
انتظاراتی که از پزشک می رود:
پزشک نیز ممکن است سوالاتی را در مورد هپاتیت ب از ما بپرسد:
- علائم شما از چه زمان آغاز شده اند؟
- آیا علائم شما دائمی هستد یا گاها بروز می کنند؟
- شدت علائم شما چه قدر است؟
- آیا چیزی علائم شما را بهتر می کند؟
- آیا چیزی علائم شما را بدتر می کند؟
- آیا تاکنون خون دریافت کرده اید؟
- آیا از داروهای تزریقی استفاده می کنید؟
- آیا مقاربت محافظت نشده داشته اید؟
- آیا تاکنون هپاتیت در شما تشخیص داده شده است؟
درمان هپاتیت ب
درمان به منظور پیشگیری بعد از قرارگیری در معرض ویروس هپاتیت ب
اگر شما از این که در معرض ویروس هپاتیت ب قرار گرفته اید مطلع هستید و از واکسینه شدن خود مطمئن نیستید سریعا به پزشک مراجعه کنید. تزریق آنتی بادی ایمنوگلوبولین در طول 12 ساعت بعد از قرارگیری در معرض ویروس هپاتیت ب ممکن است در محافظت از ابتلا به عفونت موثر باشد. از آن جایی که این روش درمان هپاتیت ب محافظت کوتاه مدت ایجاد می کند، در صورت عدم دریافت واکسن هپاتیت ب، شما باید واکسن را نیز به طور همزمان دریافت کنید.
درمان هپاتیت ب حاد
اگر پزشک هپاتیت ب حاد را در شما تشخیص داد –بدین معنی که بیماری هپاتیت ب کوتاه مدت است و به خودی خود از بین می رود- شما نیازی به درمان هپاتیت ب نخواهید داشت. در عوض، پزشک استراحت کردن، تغذیه مناسب و مصرف مقدار زیادی مایعات در طول دوره ای که بدن با عفونت مبارزه می کند، توصیه خواهد کرد. در موارد شدید، داروهای ضد ویروس و یا بشتری شدن در بیمارستان برای پیشگیری از عوارض هپاتیت ب توصیه می شود.
درمان هپاتیت ب مزمن
بیبشتر افراد مبتلا به هپاتیت ب مزمن برای تمام عمر خود به درمان نیاز دارند. درمان هپاتیت ب مزمن به کاهش خطر بیماری کبدی و جلوگیری از انشتار عفونت به افراد دیگر کمک می کند. راه های درمان هپاتیت ب مزمن شامل:
- داروهای ضد ویروس: چندین داروی ضد ویروس –انتکاویر، تنوفوویر، لامیودین، آدفوویر و تلبیودین می توانند به مقابله با ویروس و کند کردن آسیب رسانی آن به کبد کمک کنند. این داروهای خوراکی هستند. در مورد این که کدام داروی ضد ویروس برای شما مناسب است با پزشک مشورت کنید.
- تزریق اینترفرون: ایترفرون آلفا 2بی یک نمونه ساختگی از ماده تولید شده در بدن برای مقابله با عفونت است. این دارو عموما برای درمان هپاتیت ب در افراد جوان که تمایلی به دریافت طولانی مدت دارو ندارند و یا خانم هایی که در چند سال آینده بعد از کامل شدن دوره درمان قصد بارداری شدن دارند، توصیه می شود. اینترفرون نباید در بارداری مصرف شود. عوارض جانبی این دارو برای درمان هپاتیت ب شامل تهوع، استفراغ، مکشل در تنفس و افسردگی هستند.
- پیوند کبد: اگر کبد شما در اثر هپاتیت ب شدیدا آسیب دیده باشد، پیوند کبد یک گزینه برای درمان هپاتیت ب خواهد بود. در طول پیوند کبد، جراح کبد آسیب دیده را برمی دارد و آن را با کبد سالم جایگزین می کند. بیشتر کبد های پیوندی از دهندگان فوت شده دریافت می شود اما در مواردی نیز کبد از دهندگان زنده دریافت می شود که می خواهند بخشی از کبد خود را در اختیار قرار دهند.
داروهای دیگری برای درمان هپاتیت ب در حال توسعه هستند.
درمان های خانگی هپاتیت ب
اگر شما به بیماری هپاتیت ب مبتلا هستید، می توانید برای پیشگیری از انتشار ویروس اقداماتی را در نظر داشته باشید:
- رابطه جنسی را ایمن کنید: در مورد ویروس هپاتیت ب و خطر انتقال آن با شریک جنسی خود صحبت کنید. در طول مقاربت از کاندوم لاتکس استفاده کنید اما در نظر داشته باشید که کاندوم تنها می تواند خطر ابتلا را کاهش دهد.
- وسایل شخصی خود را به اشتراک نگذارید: اگر شما از داروهای تزریقی استفاده می کنید، هرگز سرنگ ها و سوزن ها را به اشتراک نگذارید.همچنین از مسواک و تیغ مشترک که ممکن است حامل خون آلوده به ویروس هپاتیت ب باشند، استفاده نکنید.
پیشگیری از هپاتیت ب
واکسن هپاتیت ب در سه یا چهار دوز در طول شش ما تزریق می شود. شما با تزریق واکسن به هپاتیت ب مبتلا نمی شوید.
واکسن هپاتیت ب برای افراد زیر توصیه می شود:
- نوزادان
- کودکان و نوجوانایی که هنگام تولد واکسینه نشده اند.
- افرادی که در مراکز توانبخشی کار یا زندگی می کنند.
- افرادی که با فرد مبتلا به بیماری هپاتیت ب زندگی می کنند.
- کارکنان مراکز درمان، کارکنان اورژانس و سایر افراد که ممکن است در تماس با خون قرار بگیرند.
- فردی که به عفونت مقاربتی مانند ایدز مبتلا است.
- مردان همجنس گرا
- افرادی که چندین شریک جنسی دارند.
- افرادی که داروهی غیر قانونی تزریق می کنند و یا از سرنگ ها و سوزن های مشترک استفاده می کنند.
- افراد مبتلا به بیماری مزمن کبدی
- افراد مبتلا به بیماری کلیوی مرحله نهایی
- افرادی که قصد سفر به نواحی را دارند که شیوع بیماری هپاتیت ب در آن ها بالاست.
نکاتی برای پیشگیری از آلودگی به ویروس هپاتیت ب
راه های دیگر برای کاهش خطر ابتلا به هپاتیت ب شامل:
- وضعیت ویروس هپاتیت ب را در شریک جنسی خود بدانید: در صورت عدم اطمینان از وضعیت هپاتیت ب یا سایر عفونت های مقاربتی در شریک جنسی خود، باید رابطه جنسی محافظت شده داشته باشید.
- در هر بار رابطه جنسی از کاندوم لاتکس یا پلی اورتان استفاده کنید: اگر از وضعیت هپاتیت ب در شریک جنسی خود مطلع نیستید باید این نکته را در نظر داشته باشید. استفاده از کاندوم نیز تنها می تواند خطر ابتلا به ویروس هپاتیت ب را کاهش دهد و خطر را به طور کامل رفع نمی کند.
- از داروهای غیر قانونی استفاده نکنید: برای پیشگیری از ابتلا به بیماری هپاتیت ب، استفاده از این داروها را ترک کنید.
- قبل از سفر برای تزریق واکسن هپاتیت ب با پزشک مشورت کنید: اگر شا قصر سفر به نواحی را که شیوع هپاتیت ب در آن ها بالاست را دارید، در مورد تزریق واکسن هپاتیت ب با پزشک خود مشورت کنید. تزریق واکسن هپاتیت ب معمولا در سه دوز در طول شش ماه انجام می گیرد.
مقابله و پشتیبانی
اگر بیماری هپاتیت ب در شما تشخیص داده شده است، توصیه های زیر ممکن است کمک کننده باشند:
در مورد هپاتیت ب بیشتر بدانید. مرکز کنترل و پیشگیری بیماری گزینه خوبی بدین منظور است.
با خانواده و دوستان خود در ارتباط باشید. شما نمی توانید از طریق تماس های اتفاقی ویروس هپاتیت ب را منتقل کنید. بنابراین از دوستان و خانواده خود دوری نکنید.
مراقت خود باشید. از رژیم غذایی غنی از میوه ها و سبزیجات استفاده کنید، به طور منظم ورزش کنید و خواب کافی داشته باشید.
از کبد خود مراقبت کنید. الکل ننوشید و بدون دستور پزشک از داروهای نسخه یا یا بدون نسخه استفاده نکنید. تست مربوط به هپاتیت س و هپاتیت آ را انجام دهید. اگر واکسینه نشده اید، واکسن هپاتیت ب را دریاتف کنید.