لاپاراسکوپی چیست؟ لاپاراسکوپی یک روش انجام عمل جراحی است. جراح در برخی جراحی ها به جای ایجاد شکافی بزرگ از شکافی کوچک استفاده می کند به این ترتیب ابزارهای کوچکی مجهز به دوربین را از طریق آن شکاف وارد بدن می کند تا ارگان های داخلی بدن را بازبینی کرده و بافت ها را بردارد.
لاپاراسکوپی برای نخستین بار در سال 1900 روی حیوانات انجام شد و در سال 1901 جراحی سوئدی به نام Jacobaeus این اصطلاح لاپاراسکوپی را برای آن انتخاب کرد. اما تا سال 1960 تکنیک های بهتری ایجاد نشد، تا زمانی که لاپاراسکوپی به عنوان روشی ارزشمند و بی خطر مورد پذیرش قرار گرفت.
ابتدا از این تکنیک برای شرایط تشخیصی استفاده می شد. سپس پزشکان از لاپاراسکوپی برای بستن لوله های رحمی در خانم ها استفاده کردند. این تکنیک به حدی پیشرفت کرد تا جایی که برای جراحی های که به برش های بسیار بزرگی نیاز داشتند مانند خارج کردن کیسه صفرا نیز از لاپاراسکوپی استفاده شد.
انجام این روش به نفع بیماران است زیرا ریکاوری پس از آن سریع تر است و لازم نیست بیمار زمان زیادی را در بیمارستان بگذراند و به این ترتیب آسیب کمتری به بدن می رسد. با لاپاراسکوپی دیگر نیازی نیست پزشکان برای رسیدن به ارگان های حیاتی برش های بزرگی را روی ماهیچه های شکمی وارد کنند.
لاپاراسکوپی برای طیفی از جراحی ها از جمله جراحی شانه و زانو نیز استفاده می شود.
از جمله موارد لاپاراسکوپی عبارت است از:
- برداشت ارگان های بیمار مانند آپاندیس و یا کیسه صفرا
- برداشت و یا ترمیم بخش های بیمار در کولون و یا شکم (سیستم گوارشی)
- برداشت و یا ترمیم کیسه صفرا، رحم، حالب یا کلیه ها (سیستم ادراری)
- برداشت یا ترمیم ارگان های تناسلی خانم ها مانند رحم یا لوله های فالوپ
- بستن لوله های رحمی
- برداشت کلیه در اهدا کننده زنده
- جراحی هایی به منظور کاهش وزن مانند بای پس معده
- ترمیم فتق
- بررسی کبد و پانکراس به منظور وجود تومورهای سرطانی
- بررسی شکم به منظور علائم بیماری هایی که به سختی تشخیص داده می شود
- بررسی تومورها در شکم
- بررسی منبع درد در شکم یا برداشت بافت اسکار (زخمی)
- بررسی منبع خونریزی داخلی، با وجود نرمال بودن فشار خون
- بررسی آسیب ناشی از تروما و یا تصادف
نحوه آماده سازی قبل از انجام لاپاراسکوپی:
برای انجام لاپاراسکوپی مانند هر جراحی دیگری، هشت ساعت قبل از جراحی باید از خوردن و نوشیدن بپرهیزید مگر این که جراحی به صورت اورژانسی انجام شود. قبل از انجام جراحی لاپاراسکوپی از بیمار رضایت نامه دریافت می شود. بیمار باید بداند جراح طی جراحی چه کاری انجام می دهد و جراح باید به پرسش های بیمار پاسخ دهد.
در لاپاراسکوپی بیهوشی کلی انجام می شود به این معنی که شما حین جراحی در حالت خواب خواهید بود و متخصص بیهوشی قبل از جراحی در مورد آلرژی دارویی با بیمار صحبت خواهد کرد.
زمان ریکاوری بعد از لاپاراسکوپی کوتاه تر از جراحی های معمولی است که به روش باز انجام می شود. حتی ممکن است لاپاراسکوپی به صورت سرپایی انجام شود به این معنی که بیمار می تواند همان روز بعد از جراحی به خانه بازگردد. برای جراحی های سرپایی فرد باید همراهی داشته باشد تا بعد از جراحی او را یاری کند.
در مورد داروهای مصرفی چند روز قبل از انجام لاپاراسکوپی باید با پزشکتان مشورت کنید. مخصوصا این نکته برای بیمارانی اهمیت دارد که آسپرین و یا داروهای رقیق کننده خونی مصرف می کنند و یا از برخی مکمل های گیاهی استفاده می کنند که می تواند لخته شدن خون را دشوار سازد.
انجام لاپاراسکوپی:
در طول لاپاراسکوپی ابزاری باریک مجهز به فیبر – اپتیک به واسطه سوراخی باریک وارد بدن می شود. در بدن شخص ممکن است یک یا چند سوراخ کوچک ایجاد شود. دوربین ویدئویی از طریق سوراخ وارد بدن می شود و جراح را در کارگذاری ابزار راهنمایی می کند. برخی اوقات تنها یک شکاف ایجاد می شود که به آن SILS گفته می شود. لاپاراسکوپی شکمی شامل مراحل زیر است:
- بیمار در حالت خواب قرار دارد، سپس جراح شکافی کوچک را نزدیک ناف او ایجاد می کند و لوله ای باریک و تو خالی به نام تروکار (trocar) را وارد بدن بیمار می کند. این لوله از داخل شکم به بیرون ادامه دارد.
- گاز کربن دی اکساید به شکم تزریق می شود و به پزشک این امکان را می دهد تا فضای بیشتری برای رویت ارگان ها داشته باشد.
- لاپاراسکوپ ابزاری مجهز به نور قوی و دوربینی بسیار نازک می باشد که به واسطه تروکار وارد شکم می شود. جراح با استفاده از این دوربین تصویر بزرگی را روی صفحه نمایشگر اتاق جراحی خواهد داشت.
- ابزارهای دیگری نیز از طریق این شکاف ها وارد بدن می شود. جراح بسته به این که قصد برداشت ارگان را داشته و یا می خواهد ارگانی را ترمیم کرده و یا می خواهد نمونه برداری کند دستکاری های لازم را انجام خواهد دارد.
- وقتی جراحی پایان یافت جراح ابزارها را خارج می کند.
- شکاف ها بخیه شده و بانداژی روی آن قرار می گیرد. این شکاف های کوچک به بخیه های زیاد نیازی ندارد و تنها یک گاز استریل کوچک روی آن قرار خواهد گرفت.
بیمار در طی جراحی در حالت خواب است و چیزی را احساس نمی کند.
مراقبت های بعد از انجام لاپاراسکوپی:
- ممکن است محل شکاف ها کمی درد داشته باشد بنابراین پزشک برای شما مسکن هایی را نسخه خواهد کرد. اگر از بخیه استفاده شده باشد برای کشیدن بخیه ها (یک یا دو هفته بعد) به تعیین وقت ملاقات بعدی نیاز خواهد بود.
- برخی اوقات وجود گاز کربن دی اکساید می تواند بعد از جراحی منجر به درد در شانه شود. این درد به طور خود به خود با گذشت زمان از بین خواهد رفت.
- فشار حاصل از گاز می تواند منجر به تکرر ادرار شود. این مشکل نیز با گذشت زمان از بین خواهد رفت.
- پزشک مشخص خواهد کرد چه زمان می توانید نوشیدن و خوردن را از آغاز نمائید.
- وقتی فرد کاملا بازیابی شد می تواند به خانه باز گردد. در این حالت به همراه نیاز خواهد داشت و خود قادر به رانندگی نخواهد بود.
مراحل بعد از لاپاراسکوپی:
اگر جراحی برای تشخیص و یا بازبینی ارگان معیوب انجام شده باشد بیمار باید برای گرفتن نتایج جراحی به ملاقات پزشک رود. در مورد سایر شرایط نیز بسته به توصیه پزشک پیگیری لازم انجام خواهد شد. تا زمانی که کاملا بازیابی نشده اید از بلند کردن اجسام سنگین و فعالیت های شدید خودداری کنید.
عوارض عمل لاپاراسکوپی:
عوارض و خطرات عمل لاپاراسکوپی نادر است اما ممکن است عفونت اتفاق افتد. احتمال بروز خونریزی در شکم وجود دارد. ممکن است اسکار ایجاد شود. بیهوشی در طول جراحی می تواند منجر به حمله قلبی، سکته مغزی و ذات الریه شود، اما این پیامدها به ندرت اتفاق می افتد.
در طول لاپاراسکوپی احتمال این خطرات وجود دارد:
- جراح ممکن است منجر به سوراخ شدن عروق خونی و یا ارگان ها شود. در نتیجه ممکن است خونریزی اتفاق افتاده و یا به ارگان آسیبی وارد شود. اگر کولون پاره شود ممکن است محتویات آن به شکم بریزد.
- وجود بافت های اسکار ناشی از جراحی های قبلی ممکن است وارد شدن مناسب تروکار به شکم را دشوار سازد. بافت های اسکار می تواند مانع از گسترش گاز در فضای شکم شود.
- اگر عوارضی پدید آید جراح ممکن است تصمیم بگیرد به جای لاپراسکوپی از شکاف بزرگتر برای انجام جراحی استاندارد استفاده کند. به هنگام این تصمیم گیری سلامت و امنیت بیمار باید مورد توجه قرار گیرد.
اگر برخی عوارض پدید آید پزشک ممکن است پیگیری هایی داشته باشد:
- تجویز آنتی بیوتیک برای کنترل عفونت
- تزریق خون برای جایگزین کردن خون از دست رفته
انجام جراحی روی افراد چاق می تواند دشوار باشد. خیلی از پزشکان کاهش وزن قبل از جراحی را به بیماران چاق توصیه می کنند. برخی جراحی ها به منظور کاهش وزن از طریق لاپاراسکوپی قابل انجام است.
نتایج لاپاراسکوپی:
نتایج بستگی به روش انجام شده و یافته های به دست آمده دارد. در اغلب موارد افراد با حداقل درد و ناراحتی در مدت زمان بسیار کوتاهی بازیابی می شوند زیرا برای این جراحی به ایجاد یک شکاف کوچک نیاز خواهد بود.
چه وقت باید به پزشک مراجعه کرد؟
اگر بعد از جراحی لاپاراسکوپی فرد دچار علائم زیر بود باید فورا با پزشک تماس گیرد:
- تب و لرز
- تهوع و استفراغ
- خونریزی یا وجود قرمزی در ناحیه برش
- تورم در ناحیه شکاف
- ناتوانی در ادرار
- دردی که با مصرف مسکن های نسخه شده برطرف نشود.
