اتساع و کورتاژ (Dilation and Curettage) یا D&C، روشی است که در آن بافت هایی از داخل رحم برداشته می شود. پزشکان با استفاده از این روش برخی شرایط و مشکلات رحمی را تشخیص داده و درمان می کنند (مانند خونریزی های سنگین). هم چنین از این روش برای پاک سازی دیواره رحم بعد از سقط خود به خودی و یا عمدی استفاده می شود.
در اتساع و کورتاژ، پزشک برای اتساع (گشاد شدن) دهانه رحم از دارو استفاده کرده و یا از ابزارهای کوچکی استفاده می کند (دهانه رحم به بخش باریک و پایینی رحم گفته می شود). پزشک سپس از ابزار جراحی به نام کورت (curette) استفاده می کند تا بافت های رحمی را خارج کند. این ابزار می تواند تیز بوده و یا به صورت مکشی عمل کند.
چرا انجام این روش ضروری است؟
اتساع و کورتاژ می تواند در مورد شرایط مختلف رحمی جنبه تشخیصی و درمانی داشته باشد.
اهداف تشخیصی:
پزشک برای تشخیص در شرایط زیر از اتساع و کورتاژ استفاده می کند:
- اگر فرد دچار خونریزی رحمی غیر نرمال باشد.
- اگر فرد بعد از دوران یائسگی هم چنان دچار خونریزی شود.
- اگر پزشک در طول تست های معمولی که برای سرطان دهانه رحم انجام می شود، متوجه وجود سلول های غیر نرمال در آندومتر شود.
برای انجام این تست، پزشک نمونه ای از بافت آندومتر (بافت داخلی رحم) را جمع آوری می کند و نمونه ها را برای انجام تست های بیشتر به آزمایشگاه می فرستد.
در این تست موارد زیر بررسی می شود:
- سرطان رحم
- پولیپ های رحمی
- هایپرپلازی آندومتر: سلول های پیش سرطانی که می تواند سبب ضخیم شدن دیواره رحم شود
اهداف درمانی:
وقتی اتساع و کورتاژ با اهداف درمانی انجام می شود پزشک محتوای کل رحم را خارج می کند و نه فقط نمونه کوچکی از بافت را. به این ترتیب:
- بارداری مولار برطرف می شود، در این حالت تومورهای غیر سرطانی در رحم ایجاد می شود که به آن اصطلاحا بارداری مولار گفته می شود.
- خونریزی بیش از حد بعد از زایمان با خارج کردن جفتی که در رحم به جای مانده است درمان می شود.
- پولیپ های رحمی و پولیپ های موجود در دهانه رحم که معمولا خوش خیم هستند خارج می شوند.
- تومورهای فیروئید خارج می شوند که تومورها خوش خیمی هستند که در دیواره رحم شکل می گیرند و برخی اوقات به سمت حفره رحمی متورم می شوند.
- بافت هایی که بعد از سقط عمدی و یا خود به خودی در رحم باقی مانده است به منظور پیشگیری از عفونت و یا خونریزی های سنگین خارج می شود.
پزشک می تواند در کنار سایر روش ها مانند هیسترسکوپی از اتساع و کورتاژ استفاده کند. در طول هیسترسکوپی پزشک وسیله ای مجهز به نور و دوربین را وارد واژن می کند و از طریق دهانه رحم به سمت رحم می فرستد. پزشک سپس دیواره رحم را روی نمایشگر خواهد دید و متوجه نواحی غیر نرمال خواهد شد و مطمئن خواهد شد پولیپی وجود دارد یا خیر و از بافت های مورد نیاز نمونه برداری خواهد کرد. در طول هیسترسکوپی پزشک می تواند پولیپ های رحمی و تومورهای فیبروئیدی را خارج کند.
خطرات:
اتساع و کورتاژ معمولا روشی بی خطر است و عوارض آن به ندرت اتفاق می افتد. اما احتمال بروز برخی خطرات وجود دارد. این خطرات عبارت است از:
- پرفراژ رحم: پرفراژ رحم وقتی اتفاق می افتد که ابزار جراحی سوراخی را در رحم ایجاد کند. این اتفاق اغلب در خانم هایی می افتد که به تازگی باردار شده اند همچنین در خانم هایی که وارد دوران یائسگی می شوند. اغلب پرفراژها خود به خود درمان می شوند. اما اگر عروق خونی و یا سایر ارگان ها آسیب ببیند، ممکن است برای ترمیم آن به انجام جراحی نیاز باشد.
- آسیب به دهانه رحم: اگر دهانه رحم در طول اتساع و کورتاژ پاره شود پزشک می تواند برای توقف خونریزی از فشار استفاده کند هم چنین ممکن است از برخی داروها نیز استفاده شود یا محل زخم می تواند بخیه شود.
- بافت اسکار (زخمی) روی دیواره رحم: به ندرت انجام اتساع و کورتاژ می تواند منجر به بروز بافت زخمی در رحم شود به این شرایط سندرم آشرمن گفته می شود. سندرم آشرمن اغلب زمانی اتفاق می افتد که D&C بعد از بروز سقط و یا زایمان انجام شود. در نتیجه ممکن است چرخه های قاعدگی دردناک و غیر طبیعی اتفاق افتاده یا اصلا قاعدگی اتفاق نیفتد، هم چنین خطر ناباروری و سقط در آینده وجود دارد.
- عفونت: احتمال بروز عفونت بعد از D&C وجود دارد اما به ندرت.
در صورت بروز علائم زیر بعد از انجام D&C با پزشک خود مشورت کنید:
- خونریزی شدید به نحوی که در ساعت شما نیاز به تعویض پد بهداشتی داشته باشید
- خونریزی سبکی که بیش از دو هفته به طول می انجامد
- تب
- کرامپ هایی که بیش از 48 ساعت به طول می انجامد
- دردی که مرتب بدتر می شود
- ترشح بد بو از واژن
چه آمادگی هایی برای انجام D&C نیاز خواهد بود؟
اتساع و کورتاژ می تواند در بیمارستان، کلینیک و یا مطب پزشک انجام شود و معمولا به روش سرپایی صورت می پذیرد.
قبل از D&C:
- دستورالعمل های پزشک را مبنی بر محدودیت های غذایی و نوشیدنی رعایت کنید.
- ترتیبی دهید تا کسی شما را همراهی کند زیرا بعد از انجام جراحی ممکن است کمی احساس خواب آلودگی داشته باشید.
- زمان کافی برای انجام جراحی و استراحت پس از آن برای خود تنظیم کنید.
- شما بعد از جراحی چند ساعت در حالت ریکاوری به سر خواهید برد.
در برخی موارد پزشک ممکن است دهانه رحم را چند ساعت و یا حتی یک روز قبل از جراحی متسع کند به این ترتیب دهانه رحم به صورت تدریجی باز می شود و معمولا زمانی چنین کاری انجام می شود که لازم باشد در طول D&C دهانه رحم بیش از حد استاندارد متسع شود، مانند پایان دادن به بارداری یا برخی انواع هیسترسکوپی.
برای تقویت اتساع، پزشک از دارویی به نام misoprostol استفاده می کند، این دارو به صورت خوراکی و یا واژینال استفاده می شود تا دهانه رحم را نرم کند.
نتایج:
پزشک در مورد نتایج به دست آمده از تست های آزمایشگاهی و یا جراحی بعد از انجام اتساع و کورتاژ با شما صحبت خواهد کرد و یا ممکن است در وقت ملاقات بعدی از نتایج آگاه شوید.
