یائسگی دوره ای است که قاعدگی به مدت 12 ماه پیاپی متوقف شده باشد، متوسط سن یائسگی در زنان 51 سال است و زمانی که یائسگی قبل از 40 سالگی اتفاق بیافتد به آن یائسگی زودرس گفته می شود، از جمله علائم یائسگی زودرس می توان به تغییرات خلقی، خشکی واژن و گرگرفتگی اشاره کرد. نکته قابل توجه اینست که هیچ راه درمانی قطعی برای درمان یائسگی وجود ندارد و راه های درمانی فقط به کاهش علائم یائسگی کمک می کنند.

یائسگی زودرس چیست؟

یائسگی، به دوره ای در زندگی یک خانم اطلاق می شود که دوره قاعدگی متوقف می شود. از لحاظ پزشکی، می توان یائسگی زودرس را این گونه تعریف کرد: عدم دوره قاعدگی به مدت 12 ماه پی در پی. متوسط سن برای یائسگی در زنان بطور طبیعی 51 سال است. برخی اوقات به دلیل بعضی از بیماری ها یا فاکتورهای ژنتیکی و یا جراحی، یائسگی زودتر نیز اتفاق می افتد. زمان یائسگی طبیعی در بین خانم ها بسیار متنوع است، به هر حال وقتی یائسگی قبل از 40 سالگی اتفاق می افتد به آن یائسگی زودرس می گویند.

دلایل یائسگی زودرس چیست؟

یکی از دلایل یائسگی زودرس، نارسایی زودرس تخمدان ها می باشد. اما نارسایی در تخمدان ها همان یائسگی زودرس نیست. در نارسایی زودرس تخمدان ها، قبل از سن چهل سالگی عملکرد نرمال تخمدان متوقف می شود. زنانی که دچار نارسایی زودرس تخمدان هستند، ممکن است هنوز دچار قاعدگی شوند اما قدرت باروری ندارند. نارسایی زودرس تخمدان معمولا منجر به علائم یائسگی زودرس می شود.
یائسگی زودرس، می تواند ناشی از درمانهای سرطان و برخی از شرایط مانند، شیمی درمانی یا رادیوتراپی ناحیه pelvis باشد. این گونه درمان ها می تواند به تخمدان ها آسیب زده و منجر به نارسایی تخمدان ها شود.
جراحی به منظور حذف تخمدان ها به دلایل تومورهای خوش خیم و یا بدخیم نیز می تواند منجر به یائسگی زودرس شود اگر هر دو تخمدان برداشته شود. جراحی برای حذف رحم نیز منجر به یائسگی می شود، بدین معنا که خونریزی قاعدگی رخ نمی دهد اما اگر تخمدان ها همراه با رحم خارج نشده باشد، تولید هورمون ها ادامه دارد.
دلایل نادر و غیر معمولی نیز وجود دارد که می تواند منجر به یائسگی زودرس شود از جمله داروها، بیماری های وخیم، تومورهای هیپوفیز و هیپوتالاموس، اختلالات روانی و سایر شرایط نادر و تعریف نشده دیگر.

چه کسانی در خطر یائسگی زودرس هستند؟

نارسایی زودرس تخمدان، بسیار نادر است و از هر 1000 خانم 15 تا 29 ساله فقط یک نفر و از هر 100 خانم 30 تا 39 ساله نیز در یک نفر اتفاق می افتد. نارسایی تخمدان ها می تواند به دلیل فاکتورهای ژنتیکی یا برخی بیماری های خودایمنی یا اختلالات تیروئیدی، عفونت های ویروسی، اختلالات هورمونی یا اختلال در خوردن باشد. احتمال نارسایی زودرس تخمدان در خانم هایی بالاست که بستگانی با این شرایط دارند.
خانم هایی در خطر یائسگی زودرس هستند که در معرض جراحی یا درمانی قرار دارند که یائسگی را القا می کند و همچنین افرادی که برای درمان سرطان تحت درمان هستند و یا باید برای حذف اندام های زنانه جراحی کنند.

علائم یائسگی زودرس چیست؟

علائم یائسگی زودرس مانند یائسگی معمولی است:

  • تغییرات خلقی
  • خشکی واژن
  • تغییرات شناختی
  • گرگرفتگی
  • کاهش میل جنسی
  • اختلالات خواب
  • قاعدگی های نامنظم، معمولا قبل از یائسگی اتفاق می افتد و می تواند سال های قبل از توقف قاعدگی آغاز شود.

جهت کسب اطلاعات بیشتر در رابطه با گرگرفتگی به مطلب زیر مراجعه نمایید:

چه تست های تشخیصی برای یائسگی زودرس وجود دارد؟

هیچ تست تشخیصی برای تعیین عدم قاعدگی نیست، اما برخی اوقات خانم هایی که علائم یائسگی و قاعدگی های نامنظم دارند، ممکن است برای بررسی عملکرد تخمدان ها مورد آزمایش قرار بگیرند. برای مثال، ممکن است در شرایطی مانند بارداری یا سایر عواملی که ممکن است سبب توقف قاعدگی شود، مانند برخی اختلالات تیروئیدی، آزمایشات انجام شود. میزان هورمون محرک فولیکول (FSH)، نیز اغلب در خون اندازه گیری می شود که این تست مشخص می کند آیا خانم نزدیک به مرحله یائسگی است و تخمدان هایش چگونه عمل می کند. هورمون FSH، تخمدان ها را تحریک می کند تا استروژن بسازند، بنابراین زمانی که میزان هورمون استروژن کم شود، بنابراین مقدار هورمون FSH افزایش می یابد. میزان FSH، اگر بیش از 40 mIU/ml باشد فرد در معرض یائسگی است. میزان هورمون های تخمدان مانند استرادیول نیز ممکن است اندازه گیری شود، میزان کم این هورمون (کمتر از 32 pg/ml) نیز می تواند نشان دهنده منوپوز یا یائسگی باشد.

آیا درمانی برای یائسگی زودرس وجود دارد؟

هیچ درمانی برای پیشگیری از یائسگی زودرس و یا معکوس کردن آن وجود ندارد. زنانی که دچار یائسگی می شوند فقط می توانند علائم ناخوشایند ناشی از یائسگی را تخفیف دهند.
 
انواع درمان ها برای کاهش علائم یائسگی:
  • هورمون درمانی: یکی از راه های درمان یائسگی هورمون درمانی می باشد در این نوع درمان (استروژن درمانی یا HT و ET) به اشکال مختلفی اعم از اسپری ترانس درمال، ژل، کرم، قرص یا پچ وجود دارد. درمان هورمونی موضعی، برای مصارف درون واژینال در دسترس است. روش HT/ET یا هورمون درمانی، موثرترین راه برای کنترل علائمی مانند گرگرفتگی و خشکی واژن است. از آن جایی که این روش خطراتی به دنبال دارد (حمله قلبی، سکته، سرطان سینه)، متخصصین زنان توصیه می کنند از کمترین دوز موثر هورمون ها در کوتاه ترین زمان ممکن استفاده شود.
  • قرص های ضد بارداری خوراکی: قرص های ضد بارداری از جمله داروهایی هستند که برای درمان یائسگی استفاده می شوند و استفاده از این دارو ها شکلی از هورمون درمانی است که به تخفیف علائم یائسگی کمک میکند.
  • دارو های ضد افسردگی: مهار کننده های بازجذب انتخابی سروتونین (SSRIs) و داروهای مربوط به آن در 60% زنان در کنترل گرگرفتگی، موثر بوده است.
  • لوبریکانت ها، کرم ها و ژل های واژینال غیر هورمونی می تواند در رفع خشکی واژن موثر باشد.
  • تکنولوژی های کمک کننده به بارداری، مانند بارداری با استفاده از تخمک های اهدایی، برای خانم هایی که دچار یائسگی زودرس شده اند و قصد دارند باردار شوند، مناسب است.

عوارض ناشی از یائسگی زودرس چیست؟

خانم هایی که دچار یائسگی زودرس هستند، اگر بخواهند باردار شوند با مشکلات ناباروری رو به رو هستند. این امر می تواند با رنج های روحی و افسردگی همراه باشد.

با کاهش میزان استروژن، احتمال استئوپورز یا پوکی استخوان، افزایش می یابد. زنانی که دچار یائسگی زودرس می شوند، مدت زمان طولانی از عمرشان با سطح پایین استروژن می گذرد، در نتیجه احتمال کاهش تراکم استخوان در آن ها، افزایش می یابد. با مصرف مکمل های کلسیم و ویتامین دی هم چنین مصرف رژیم غذایی سرشار از کلسیم و انجام ورزش هایی مانند پیاده روی می توان این احتمال را کاهش داد. که برای کسب اطلاعات بیشتر در این رابطه به قسمت تازه های سلامت بخش پوکی استخوان مراجعه نمایید تا اطلاعات کافی در رابطه با مکمل ها و بیماری پوکی استخوان بدست آورید.

چه پیش آگهی برای یائسگی زودرس وجود دارد؟

پیش آگهی برای خانم های مبتلا به یائسگی زودرس، به شرایط و علت بیماری مربوط است. اگر یائسگی زودرس به دلیل جراحی و یا درمان سرطان اتفاق بیافتد، پیش آگهی به دلایل پایه ای این درمان ها برمی گردد. خانم هایی که به دلایل تعریف نشده ای دچار نارسایی زودرس تخمدان می شوند، همانطور که در بالا ذکر شد در خطر پوکی استخوان قرار دارند. این افراد در معرض بیماری های قلبی عروقی نیز قرار دارند، اگر چه این احتمال هنوز به طور کامل، مورد بررسی و مطالعه قرار نگرفته است.
دکتر پرویندخت حیدری

دکتر پرویندخت حیدری

جراح و متخصص زنان، زایمان و نازایی
سرکار خانم دکتر پرویندخت حیدری جراح و متخصص زنان، زایمان و نازایی از دانشگاه شهید بهشتی تهران می باشند. خانم دکتر حیدری دوره فوق تخصص نازایی را در بیمارستان صارم گذرانده اند. ایشان عضو انجمن زنان و مامایی ایران و پزشک نمونه در سال 1382 می باشند.
 

تایید شده: توسط دکتر پرویندخت حیدری

برگرفته از: وبسایت http://www.Medicinenet.com

درباره دُروانا

دُروانا محلی برای تحقیق و پژوهش (فرهنگ دهخدا)
وبسایت دروانا در تلاش است با گردآوری ژورنال های تخصصی پزشکی، مجلات پزشکی، مقالات و مطالب علمی، از معتبرترین منابع جهانی، بستری را برای تحقیق و مطالعه فراهم نماید.
از تمامی پزشکانی که دُروانا را برای رسیدن به این هدف همراهی می نمایند، کمال تشکر را داریم.
با دروانا همراه شوید.

موضوعات ویژه