نام ژنریک:

• کلیندامایسین

نام لاتین:

• Clindamycin

نام تجاری:

• ®Dalacin

گروه دارویی- درمانی:

• مشتق لینکومایسین – آنتی بیوتیک

طبقه بندی در بارداری:

• گروه B

اشکال دارویی:

• کپسول: 150 میلی گرم
• سوسپانسیون خوراکی کودکان: 75 میلی گرم بر 5 میلی لیتر
• آمپول: 150 میلی گرم بر میلی لیتر
• شیاف: 100 میلی گرم
• محلول موضعی: 10 میلی گرم بر میلی لیتر
• ژل موضعی: 1 %
• کرم واژینال: 2 %

موارد مصرف:

• کلیندامایسین، اغلب برای درمان عفونت های شدید ناشی از باکتری های بی هوازی، کاربرد دارد.
• کلیندامایسین گاهی به همراه یک آنتی بیوتیک آمینوگلیکوزید یا سفالوسپورین، به منظور درمان زخم های نافذ شکم و دستگاه گوارش به کار می رود.
• همچنین این دارو برای عفونت های منشا گرفته از دستگاه تناسلی مونث مانند سقط عفونی و آبسه های لگنی یا پنومونی آسپیراسیون، کاربرد دارد.
• مصرف کلیندامایسین جهت پیشگیری از آندوکاردیت در بیماران مبتلا به بیماری دریچه ای قلب که نیاز به اقدامات دندانپزشکی ویژه ای دارند، توصیه می شود.
• در عفونت های متوسط تا نسبتا شدید پنومونی در بیماران مبتلا به ایدز و همچنین در بیماری توکسوپلاسموز CNS ناشی از ایدز، مصرف می شود.
• محلول و ژل موضعی کلیندامایسین در درمان آکنه یا جوش کاربرد دارد.
• کرم واژینال کلیندامایسین در عفونت های واژینال باکتریایی مصرف می شود.

روش و مقدار مصرف:

• بالغین: با توجه به شدت و نوع عفونت، 450-150 میلی گرم از دارو از راه خوراکی، هر 6 ساعت مصرف می شود؛ یا 300 میلی گرم از دارو از راه تزریق عضلانی یا وریدی، هر 6، 8 یا 12 ساعت مصرف می شود. حداکثر دوز روزانه دارو در عفونت های شدید، 2700 میلی گرم است که از راه عضلانی یا وریدی هر 6، 8 یا 12 ساعت، تزریق می شود.
• کودکان: با توجه به شدت و نوع عفونت، روزانه 25-8 میلی گرم بر کیلوگرم دارو از راه خوراکی، هر 6 یا 8 ساعت مصرف می شود ؛ یا روزانه 15 میلی گرم بر کیلوگرم دارو از راه تزریق عضلانی یا وریدی، هر 6 ساعت مصرف می شود.
• محلول و ژل موضعی: روزانه 2 بار لایه نازکی از ژل یا محلول بر روی ضایعات پوستی مالیده می شود.
• کرم واژینال: 100 میلی گرم از دارو ( یک اپلیکاتور ) از کرم واژینال 2 %، قبل از خواب، استعمال شود. دوره درمان بین 3 تا 7 روز متغیر است.

مکانیسم اثر:

• کلیندامایسین، از طریق اتصال به RNA 50 S ریبوزومی، موجب مهار سنتز پروتئین در باکتری می شود و اثرات باکتریواستاتیکی ایجاد می شود.

فارماکوکینتیک:

• نیمه عمر این دارو 2 تا 3 ساعت است.
• این دارو از راه کلیه، صفرا و روده دفع می شود.

نکات با اهمیت:

• کلیندامایسین می تواند رشد باکتری های استرپتوکوک، استافیلوکوک و پنوموکوک را متوقف کند. ولی آنتروکوک ها و باکتری های هوازی گرم منفی نسبت به این دارو مقاوم هستند. ( بر خلاف حساسیت آنها به اریترومایسین ). باکتری های گونه باکتریویید و سایر بی هوازی ها، چه گرم مثبت و چه گرم منفی نسبت به کلیندامایسین حساس هستند.
• در بیمارانی که نارسایی کلیوی دارند، نیازی به تعدیل دوز دارو نیست.
• از مصرف همزمان محلول یا ژل موضعی کلیندامایسین با داروهای موضعی، مواد یا صابون های ضد آکنه خراش دهنده و مواد حاوی الکل، پرهیز نمایید.

موارد منع مصرف:

• افرادی که به این دارو حساسیت مفرط دارند.
• افرادی که سابقه بیماری های التهابی روده یا کولیت ناشی از آنتی بیوتیک دارند.

موارد احتیاط:

• افرادی که اختلال عملکرد کبد و کلیه دارند.
• افردی که آسم دارند.
• نوزادان

تداخلات دارویی:

• این دارو باعث تشدید اثرات داروهای مسدود کننده عصبی- عضلانی می گردد.
• مصرف همزمان کلیندامایسین موضعی با سایر داروهای موضعی محرک پوستی و داروهایی که باعث شیار دار شدن، ترک خوردگی و پوسته پوسته شدن پوست می گردند، باعث تشدید اثرات تحریکی کلیندامایسین می شود.

عوارض جانبی:

هر دارو به موازات ایجاد اثرات درمانی مورد نظر، ممکن است سبب بروز عوارض ناخواسته نیز بشود. اگرچه کلیه این عوارض در یک فرد مشاهده نمی شود ولی در صورت بروز هر یک از عوارض زیر با پزشک معالج مشورت نمایید.

• Derm: راش، کهیر، اریتم مولتی فرم، درماتیت تماسی
• GI: اسهال، تهوع، استفراغ، درد شکمی، بی اشتهایی
• HEMA: لکوپنی گذرا، ائوزینوفیلی، ترومبوسیتوپنی
• Local: درد، آبسه استریل، ترمومبوفلبیت ( در تزریق وریدی)
• Other: آنافیلاکسی

توجه: در صورت ایجاد اسهال طولانی یا واکنش افزایش حساسیت، مصرف دارو باید قطع گردد.

مصرف در بارداری و شیردهی:

• مصرف مطمئن و بی خطر کلیندامایسین در دوران بارداری به اثبات نرسیده است و این دارو نباید در دوران بارداری مصرف شود مگر اینکه بیمار باردار دچار عفونتی باشد که بسیار شدید بوده و تهدید کننده زنگی او باشد.
• این دارو در شیر مادر ترشح می شود. تغذیه با شیر مادر در زمان مصرف این دارو توصیه نمی شود.

توجهات پزشکی - پرستاری:

• به ازای هر 300 میلی گرم از دارو باید 17 میلی لیتر حلال مناسب از قبیل نرمال سالین و یا دکستروز 5 درصد استفاده شود. می توان دارو را با میزان بیشتری از حلال نیز رقیق کرد.
• غلظت های بالاتر از 18 میلی گرم بر میلی لیتر را استفاده نکنید.
• تزریق عضلانی دارو باید به صورت عمقی انجام شود و لازم است، محل تزریق عضلانی مرتبا عوض شود.
• کلیندامایسین وریدی را به صورت دوز بولوس تجویز ننمائید. دارو نباید با سرعت بیشتر از 1200 میلی گرم بر ساعت انفوزیون گردد.
• در صورت تجویز وریدی، فشار خون و نبض بیمار را کنترل نمایید.
• در صورت بروز اسهال شدید و شک به ایجاد کولیت پسودومامبرانو، مصرف دارو را قطع نماید.
• تجویز دارو در افراد مسن و نا توان باید با احتیاط صورت گیرد.

توجهات بیمار - خانواده:

• برای جلوگیری از التهاب مری، کپسول را به همراه یک لیوان آب مصرف نمایید.
• دوز فراموش شده را در اولین فرصت ممکن، مصرف نمایید. حداقل فاصله بین مصرف دوز فراموش شده و دوز بعدی باید 2 تا 4 ساعت باشد.
• توصیه می شود در صورت بروز اسهال، درد شکمی، تب و یا وجود خون در مدفوع سریعا به پزشک مراجعه نمایید.
• در صورت بروز علائم عفونت ثانویه، به پزشک مراجعه نمایید.
• بدنبال تزریق وریدی دارو، طعم تند و تلخی در دهان حس خواهد شد که مسئله مهم و نگران کننده ای نیست.
• داروهای موضعی کلیندامایسین را نباید در چشم و اطراف آن، استفاده نمود.
• اثربخشی و بی خطر بودن داروهای موضعی کلیندامایسین در کودکان کمتر از 12 سال، اثبات نشده است.
• در هنگام استفاده از کرم واژینال، تا 72 ساعت بعد از تکمیل درمان، استفاده از کاندوم یا دیافراگم ها توصیه نمی شود. زیرا کرم واژینال حاوی روغن معدنی است که می تواند موجب تضعیف یا تخریب این وسایل شده و اثربخشی آنها را کاهش دهد.

شرایط نگهداری دارو:

• دارو باید در بسته بندی و به شکل باز نشده و در دمای 15 تا 30 درجه سانتی گراد نگهداری شود.