نام ژنریک:

• تتراسیکلین یا تتراسایکلین

نام لاتین:

• Tetracycline

نام تجاری:

• ®Achromycin

گروه دارویی- درمانی:

• تتراسیکلین – آنتی بیوتیک

طبقه بندی در بارداری:

• گروه D

اشکال دارویی:

• کپسول: 250 میلی گرم
• پماد موضعی: 3 %
• پماد چشمی: 1 %

موارد مصرف:

• کپسول تتراسایکلین (که ممکن است مردم آن را با نام قرص تتراسیکلین بشناسند)، در درمان عفونت های ناشی از ارگانیسم های حساس استفاده می شود. همچنین در عفونت های بدون عارضه مجرای ادرار، اندوسرویکال و رکتال کاربرد دارد.
• کپسول تتراسایکلین، برای درمان بیماری های بروسلوز یا تب مالت و همچنین پماد تتراسایکلین برای جوش یا آکنه و شیگلوز یا اسهال خونی باسیلی نیز استفاده می شود. همچنین در درمان بیماران مبتلا به گونوره و سیفلیس که به پنی سیلین حساس هستند نیز کاربرد دارد.
• پماد تتراسایکلین موضعی 3 درصد، در درمان موضعی عفونت های چرکی سطح پوست ناشی از ارگانیسم های حساس مصرف می شود (همچنین پماد تتراسایکلین 3 درصد برای زخم،  پماد تتراسایکلین برای سوختگی و همچنین پماد تتراسایکلین برای ختنه و سایر آسیب های پوستی استفاده می شود تا از عفونت های چرکی پیشگیری نماید). همچنین پماد تتراسایکلین موضعی 3 درصد (مانند پماد تتراسایکلین ناژو 3 درصد) در درمان موضعی جوش های پوستی یا آکنه کاربرد دارد.
• پماد تتراسایکلین چشمی، در عفونت های سطحی چشم ناشی ار ارگانیسم های حساس کاربرد دارد و همچنین درمان کمکی (همراه با داروهای سیستمیک) در بیماری تراخم محسوب می شود.

روش و مقدار مصرف:

• مصرف تتراسایکلین در بالغین: با توجه به نوع و شدت عفونت از دوز 250 میلی گرم تا 2.5 گرم هر 6 ساعت یک بار از راه خوراکی استفاده می شود.
• مصرف تتراسایکلین در کودکان بالای 8 سال: با توجه به نوع و شدت عفونت از دوز 25 تا 50 میلی گرم بر کیلوگرم هر 6 ساعت یک بار از راه خوراکی استفاده می شود.
• نحوه مصرف کپسول تتراسایکلین برای درمان جوش یا آکنه در بالغین و نوجوانان: ابتدا 250 میلی گرم (یک کپسول) از راه خوراکی هر 6 ساعت یک بار؛ سپس 500 میلی گرم (دو کپسول) هر 6 ساعت مصرف می شود.
• مصرف پماد تتراسایکلین موضعی : بالغین و کودکان: یک یا دو بار در روز بر روی موضع مالیده می شود
• مصرف پماد تتراسایکلین چشمی: بالغین و کودکان: یک لایه نازک از پماد تقریبا به طول یک سانتیمتر هر 2 تا 4 ساعت بر بروی ملتحمه قرار داده می شود.

مکانیسم اثر:

• تتراسیکلین یا تتراسایکلین یک آنتی بیوتیک باکتریواستاتیک است که بعد از انتقال فعال به درون باکتری، به صورت برگشت پذیر به زیر واحد 30S ریبوزوم باکتری متصل شده و باعث مهار سنتز پروتئین توسط باکتری می گردد.

فارماکوکینتیک:

• نیمه عمر تتراسایکلین 6 تا 12 ساعت است.
• تتراسایکلین دفع ادراری دارد.

نکات با اهمیت:

• تتراسایکلین در کودکان زیر 8 سال منع مصرف دارند. زیرا می تواند باعث اختلال در ساخت استخوان و دندان شود و رنگ دندان ها را تغییر می دهد به دلیل این که تتراسیکلین به آسانی به کلسیمی که در استخوانهای تازه تشکیل شده یا در دندانهای کودکان کم سن رسوب کرده است، متصل می شود.
• اگر تتراسیکلین در بارداری استفاده شود، می تواند با رسوب در دندانهای جنین، موجب فلوئورسانس، تغییر رنگ و دیسپلازی مینای دندان گردد. تتراسیکلین می تواند در استخوانهای جنین رسوب کرده و باعث ایجاد ناهنجاری های استخوانی یا توقف رشد شود.
• تاریخ مصرف تتراسیکلین اهمیت زیادی دارد، زیرا اگر دارویی که تاریخ مصرف آن گذشته باشد مورد استفاده قرار گیرد می تواند باعث ایجاد سمیت کلیوی شود به دلیل این که مصرف تتراسیکلین تاریخ گذشته در ایجاد اسیدوز توبولی کلیوی و سایر اشکال آسیب کلیوی که منجر به احتباس ازت می شوند، دخیل است.
• پماد تتراسایکیلن ناژو 3 درصد یکی از نام های تجاری تتراسایکلین موضعی در ایران می باشد.

موارد منع مصرف:

• تتراسایکلین در افرادی که حساسیت مفرط به دارو دارند، منع مصرف دارد.
• تتراسایکلین در بارداری به خصوص در نیمه دوم بارداری منع مصرف دارد.
• تتراسایکلین در کودکان زیر 8 سال منع مصرف دارد.

موارد احتیاط:

• افرادی که دچار اختلال عملکرد کلیه هستند.
• افرادی که دچار اختلال عملکرد کبد هستند.
• افرادی که مستقیما در معرض نور خورشید و یا اشعه ماوراء بنفش قرار دارند

تداخلات دارویی:

• تتراسایکلین اثر داروهای ضد انعقادی خوراکی را افزایش می دهد.
• مصرف تتراسیکلین باعث کاهش تاثیر داروهای ضد بارداری خوراکی می شود.
• مصرف همزمان آنتی اسید ها، کلسیم، آهن و منیزیم با ایجاد کمپلکس غیر قابل حل با تتراسیکلین باعث کاهش جذب این دارو می شوند.
• مصرف همزمان کلستیرامین، جذب تتراسیکلین خوراکی را کاهش می دهد.
• مصرف همزمان لبنیات یا غذا های حاوی کلسیم با ایجاد کمپلکس غیر قابل حل با تتراسیکلین باعث کاهش جذب این دارو می شوند.

عوارض جانبی:

هر دارو به موازات ایجاد اثرات درمانی مورد نظر، ممکن است سبب بروز عوارض ناخواسته نیز بشود. اگرچه کلیه این عوارض در یک فرد مشاهده نمی شود ولی در صورت بروز هر یک از عوارض زیر با پزشک معالج مشورت نمایید.

عوارض تتراسایکلین عبارت است از:

• CNS: سرگیجه، سردرد، هیپرتانسیون اینتراکرانیال
• CV: پریکاردیت
• Derm: راش، کهیر، حساسیت به نور، تغییر رنگ در ناخن ها و دندان ها، درماتیت شدید
• EENT: زخم های دهانی، گلوسیت، خارش چشم (در مصرف پماد چشمی تتراسایکلین)
• GI: بی اشتهایی، تهوع، استفراغ، اسهال، انتروکولیت، ضایعات التهابی در ناحیه آنوژنیتال
• GU: سمیت کلیوی برگشت پذیر (سندرم فانکونی) در اثر مصرف داروی تاریخ گذشته
• HEMA: نوتروپنی، ائوزینوفیلی
• Metabolic: افزایش سطح BUN سرم
• Other: عفونت ثانویه قارچی و باکتریایی

مصرف در بارداری و شیردهی:

• تتراسایکلین در بارداری نباید مصرف شود.
• همچنین تتراسایکلین در شیر ترشح می شود و مصرف تتراسایکلین در شیردهی توصیه نمی شود.

توجهات پزشکی - پرستاری:

• در شروع درمان با تتراسایکلین و سپس در فواصل منظم آزمایشات بررسی عملکرد کلیوی، کبدی و خون را بعمل آورید.
• علایم گوارشی اغلب وابسته به دوز است و در بیشتر موارد در دوزهای بالای 2 گرم در روز رخ می دهد.
• باید به بروز علائم عفونت ثانویه در طول درمان با تتراسایکلین توجه داشت، عفونت ثانویه بیشتر متعاقب درمان دراز مدت و در افراد مسن، ناتوان، بیماران مبتلا به دیابت و لوپوس دیده می شود.
• خانم هایی که قرص های ضد بارداری بطور همزمان استفاده می کنند، مستعد بروز التهاب واژن کاندیدیایی هستند.
• در صورت بروز عفونت ثانویه، مصرف تتراسایکلین باید قطع گردد.
• دوز تتراسایکلین در بیماران مبتلا به اختلال عملکرد کلیه و کبد باید کاهش یابد.

توجهات بیمار - خانواده:

• قبل از مصرف داروی تتراسایکلین، حتما تاریخ مصرف آن را کنترل نمایید. در صورت مصرف فراورده های تاریخ گذشته احتمال بروز سندرم شبیه فانکونی و سندرم شبیه LE وجود دارد.
• کپسول تتراسیکلین را با معده خالی (یک ساعت قبل و یا دو ساعت بعد از غذا) همراه با یک لیوان آب مصرف نمایید.
• مصرف تتراسایکلین همراه با غذا (مواد غذایی، شیر و لبنیات) جذب تتراسایکلین را تا 50 درصد کاهش می دهد. در صورت بروز علایم گوارشی، تتراسایکلین را همراه غذا مصرف نمایید ولی مواد غذایی مصرفی نباید حاوی شیر و یا لبنیات باشد.
• تتراسایکلین باید سر وقت معین مصرف شود و علیرغم احساس بهبودی، درمان را مطابق دستور ادامه دهید.
• از مصرف آنتی اسید، مکمل های حاوی کلسیم، منیزیم و آهن با فاصله 1 تا 3 ساعت پس از مصرف تتراسیکلین خوراکی، پرهیز نمایید.
• مصرف همزمان کپسول تتراسایکلین با قرص های ضد بارداری باعث می شود اثر قرص های ضد بارداری کاهش یابد، بنابراین خانم هایی که تحت درمان با تتراسایکلین هستند و از روش جلوگیری با قرص های ضد بارداری استفاده می کنند، باید این نکته را مورد توجه قرار دهند.
• در صورت بروز علائم عفونت ثانویه مانند رویش زواید سیاه رنگ و خزه مانند روی زبان، خارش و ترشح واژینال، مدفوع شل و آلرژی، حتما به پزشک اطلاع دهید.
• پماد تتراسیکلین موضعی 3 درصد نباید با چشم، بینی یا دهان تماس پیدا کند.
• محل مورد نظر جهت استفاده از پماد تتراسیکلین موضعی، باید ابتدا توسط آب و صابون شسته شود، سپس خشک گردد و پس از آن دارو روی موضع مالیده شود.
• پماد موضعی تتراسیکلین اگر روی لباس، ملحفه یا وسایل دیگری مالیده شود باعث رنگی شدن و لکه دار شدن آن می شود.
• استفاده از پماد تتراسایکلین برای درمان جوش صورت، در اکثر موارد بعد از 2 تا 8 هفته درمان حاصل می شود ولی گاهی ممکن است دوره درمان تتراسایکلین برای جوش تا 12 هفته نیز طول بکشد.

شرایط نگهداری دارو:

• تتراسایکلین را در ظروف در بسته، محل خشک و به دور از نور و در درجه حرارت 15 تا 30 درجه سانتیگراد نگهداری نمایید.